Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
αγρινόν,το

Άγριο πρόβατο της Κύπρου.

«Αγρινό» <br/> Πηγή: http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/0/2C310A6D7BAAEE97C225703E0019D3A0?OpenDocument

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Είδος αγριοπροβάτου (πρόβατον ο ανατολικός ο οφίων - Ovis orientalis ophion) που απαντάται μόνο στην Κύπρο (ενδημικό είδος).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

αγρινό < αγριηνός [αγριηνός,ο = άγριος] (το αγριηνόν)

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Γ. Γιαγκουλλή: άγριος ή αγρός + κατάλ. -ινός. Ερμηνεύει τη λέξη ως είδος κατσίκας της Κύπρου που ζει ελεύθερη στα δάση του Τροόδους (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αγρινόν,το, 37).

Σύμφωνα με τον Ξενοφών Π. Φαρμακίδη πρόκειται για είδος αιγάγρου που ζει στα βουνά του Κύκκου (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αγρινόν,το, 50).

Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του αναφέρει σχετικά με το αγρινό ότι πρόκειται για άγριο ζώο, όμοιο με το ελάφι, ως προς την ταχύτητα και τη μορφή, και με το πρόβατο, ως προς τα υπόλοιπά του χαρακτηριστικά, και ονομάζεται πρόβατο του Αγίου Μάμαντος από τον λαό. Ίσως είναι το ζώο, το οποίο άλλοι αποκαλούν αγρίμι. Ο αίγαγρος των αρχαίων φαίνεται ότι διαφέρει από το αγρινό, καθώς πολλά τέτοια είδη ζώων διαμένουν στα βουνά. Η λέξη χρησιμοποιείται και μεταφορικά για ανθρώπους ακοινώνητους, απρόσιτους (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα αγρινόν,το, 12).

Μέθοδος Εξασφάλισης

Κυνήγι

Μέθοδος Επεξεργασίας

Το κρέας του αγρινού συνηθιζόταν ψητό, στην κατσαρόλα ή και παστό (απόχτιν). Δεν είχε λίπος και ήταν γλυκό σαν ζάχαρη με όποιο τρόπο και αν μαγειρευόταν, είτε οφτό είτε στην κατσαρόλα. Μετά το τέταρτο έτος του ζώου το κρέας δεν καταναλωνόταν, αφού ήταν σκληρό (Ξιούτας 1978, 163-168).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Ο W. Von  Boldensele (1333) αναφέρει για το αγρινό: «Στα βουνά της Κύπρου υπάρχει ένα άγριο κατσίκι με μαλλί σαν πρόβατο και σκύλο για το οποίο λέγεται ότι δεν υπάρχει πουθενά αλλού και το κρέας του είναι γλυκό» (Ξιούτας 1978, 163-168).

Ο Γεώργιος Λουκάς αναφέρει πως το αγρινό ζει απομακρυσμένο στα βουνά και αισθάνεται την εχθρική παρουσία από μακριά, γι' αυτό και δεν αιχμαλωτίζεται ποτέ με τα χέρια. Συχνά όμως οι Κύπριοι το κυνηγούν, καθώς κρύβονται στον εναέριο χώρο πάνω από αυτό (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα αγρινόν,το, 12).

Στο Γλωσσάριό του ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει ότι τα αγρινά είναι ζώα παρεμφερή με το ελάφι. Κατά το παρελθόν, το κρέας τους θεωρούνταν «ευγευστότατον και γλυκύτατον». Απαντιούνταν συνήθως στα βουνά του Κύκκου.Το κυνήγι τους απαγορεύτηκε από την Αγγλική Κυβέρνηση, διότι ο αριθμός των ζώων ελαττώθηκε κατά πολύ. Δινόταν μόνο σε ορισμένες  περιπτώσεις τριήμερη άδεια, με αντικαταβολή κάποιου ποσού. Κατά την περίοδο 1912-1925 που συγγράφει και το Γλωσσάριο, ο Φαρμακίδης αναφέρει πως τα αγρινά άρχισαν να εκλείπουν, πως μόνο πού και πού απαντώνται δυο-τρία και ότι το κυνήγι τους είναι πολύ δύσκολο (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αγρινόν,το, 50). 

Το αγρινό έχει κινδυνεύσει πολλές φορές με εξαφάνιση. Σήμερα προστατεύεται από τη Διεθνή Ένωση για τη διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (σημ. Κυριακή Παντελή).

Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός κυπριακής διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία. 

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. 

Ξιούτας Π. (1978), Κυπριακή λαογραφία των ζώων, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXXVIII, Λευκωσία.


Πηγή φωτογραφίας: 

«Αγρινό» (http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/0/2C310A6D7BAAEE97C225703E0019D3A0?OpenDocument)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Δήμητρα Δημητρίου, Κυριακή Παντελή, Στάλω Λαζάρου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

Κρέας στη διατροφή των Κυπρίων, αναφορά του 1878
Bρήκα ότι το πρόβειο και το χοιρινό κρέας έχουν μια ιδιόμορφη γεύση στην Κύπρο. Πρώτα- πρώτα τα πρόβατα και τα γουρούνια βόσκουν στα λιβάδια και βρίσκουν εκεί μυρωδάτα αγριόχορτα. Ιδιαίτερα εύγευστος είναι ο κυπριακός λαγός, και πάλι λόγω των αρωματικών χόρτων. Στο συμπέρασμα αυτό δεν έχω καταλήξει μόνον εγώ, γιατί και ο γνωστός ταξιδιώτης Sir Samuel Baker στη σελίδα 121 του βιβλίου του Cyprus as I saw it in 1879, λέει: «δεν έχω φάει πουθενά αλλού τόσο εύγευστο κυνήγι, όπως αυτό του κυπριακού λα...

Κυνηγετικές δραστηριότητες στην περιοχή Αετόκρημνος Επισκοπής
Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα η Κύπρος παρέμενε ακατοίκητη μέχρι το 7000 π.Χ. Όμως, σε μια βραχοσκεπή στη Θέση Αετόκρεμμος (Αετόκρημνος) Επισκοπής, αποκαλύφθηκαν σημάδια ανθρώπινης παρουσίας στο νησί αρκετά νωρίτερα, περί το 8500 π.Χ.

Κυνήγι και ψάρεμα στα νεότερα χρόνια
Το δάσος της Βάλιας ήταν πάντοτε ένας από τους πιο πλούσιους κυνηγητότοπους της Κύπρου. Ο Αγγλος περιηγητής Sir Samuel Baker ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο το 1879 γράφει τα πιο κάτω για τη Βάλια:"Το επόμενο πρωινό ξεκινήσαμε στις 8.30 από το Τρίκωμο. Ο ουρανός ήταν συννεφιασμένος και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα παρά σ’ αυτή θα αναμέναμε βροχή. Σύντομα φθάσαμε σε μια περιοχή που είναι ολότελα διαφορετική από τη σιχαμερή Μεσαορία... Βρεθήκαμε σύντομα μέσα σε δάσος από χαμηλούς θάμνους κα...

Συλλογή τροφίμων, κυνήγι και ψάρεμα (μελέτη)
"Τoύ τζυvηoύ η κoύππα τoυ τζαί τoύ ψαρά τό πιάτov, σαράvτα μέρες όφκερov τζαί μιά φoράv γεμάτoν"Επισυνάπτεται μελέτη στην αγγλική των Ε. Ηγουμενίδου και Δ. Μιχαηλίδη. Βλ. Egoumenidou E. and Michaelides D. (2000), "Gathering, hunting, fishing: The procurement of food from the non-domesticated animal kingdom in Cyprus through the ages", στο P. Lysaght (εκδ.), Food from Nature. Attitudes, Strategies and Culinary Practices. Proceedings of the 12th Conference of the International Commission for...

Το κυνήγι στη διατροφή των Κυπρίων
Η παρουσία λαγού στο οικογενειακό τραπέζι ήταν ένα χαρμόσυνο γεγονός..

Το κυνήγι στη διατροφή των Κυπρίων τα προϊστορικά χρόνια
Τα ζώα που κυνηγούσαν ήταν: το ελάφι (δάμα), το ζαρκάδι, το αγρινό και το αγριογούρουνο.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Ξιούτας Π. (1978), Κυπριακή λαογραφία των ζώων, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXXVIII, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

απόχτιν,το
Συντηρημένο αιγοπρόβειο κρέας. Παραδοσιακός μεζές με έντονη αλμυρή γεύση.

αρκόσ̆οιρος (αρκόσιοιρος),ο
"Μια από τις δοκιμασίες που οι δράκοι έβαλαν στο Σπανό ήταν να σκοτώσει έναν αγριόχοιρο. Αφού καταφέρνει να πείσει τους δράκους να τον προσκαλέσουν να μείνει μαζί τους, αυτοί του ζητούν να σκοτώσει ένα αρκόσιοιρο για να τον φάνε."Από την έκδοση: Κυπριακόν Παραμύθιν, Ο Σπανός τζι’οι Σαράντα Δράτζιοι.Αποδελτίωση: Μαρία Τσαγγάρη

Διαθεσιμότητα κυνηγίου κατά τον 19ον αιώνα

Κρέας κυνηγίου, 18ος αιώνας
Αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη κυνηγίου κατά τον 18ον αιώνα.

Κυνήγιον, το
κρέας κυνηγίου, όπως αγριοκάτσικο, ελάφι, λαγός, αγριογούρουνο και διάφορα πτηνά

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
αγρινόν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος αγρινόν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
αγρινόν,το