Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
παραγωγή ζιβανίας,η

Τεχνική, μέρη καζανιού και χρήσεις ζιβανίας.

Περιγραφή Τεχνικής
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Περιγραφή Τεχνικής

Περιγραφή τεχνικής

Ο Ιωάννης Ιωνάς στα «Παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου» αναφέρει πως η ζιβανία γινόταν με τα στέμφυλα και τον λίγο χυμό σταφυλιών που απέμενε στον πυθμένα των πιθαριών όταν αυτός μεταγγιζόταν μετά τη ζύμωση σε άλλα δοχεία για να γίνει το κρασί. Επίσης, οι αμπελουργοί χρησιμοποιούσαν τα πατημένα καμπανάρκα, δηλαδή τα μικρά τσαμπιά με σταφύλια που μαζεύονταν ως δεύτερη συγκομιδή από τα αμπέλια. Κάποιοι έπαιρναν τα στέμφυλα που αφαιρούσαν από τα πιθάρια, πριν ολοκληρωθεί η ζύμωση του κρασιού, και τα έδεναν μέσα σε ρούχινο μποξά για να υποστούν περισσότερη ζύμωση («να θυμάνουν») και ακολούθως προέβαιναν σε απόσταξή τους. Άλλοι, που δεν ενδιαφέρονταν για την παραγωγή κρασιού, άφηναν όλο τον μούστο και τα τσίπουρα να υποστούν ζύμωση μαζί και έκαναν μέσω της αποστάξεως μόνο ζιβανία. Τέλος, ζιβανία παρασκεύαζαν και από το αποτυχημένο κρασί που έβγαινε με λίγη σπιρτάδα και υπήρχε κίνδυνος να ξινίσει (Ιωνάς 2001, 99).

Για την παρασκευή της ζιβανίας, τα ζίβανα αφήνονταν στο πιθάρι για 15-20 μέρες περισσότερο από ότι το κρασί και, στη συνέχεια, μεταφέρονταν στο καζάνι για απόσταξη ζιβανίας.
Το καζάνι αποτελείται από τα εξής μέρη:
Ι. Φούρνος και καμινάδα όπου ανάβεται η φωτιά με ξύλα.
2. Ο λέβητας, το χάλκινο καζάνι μέσα στο οποίο μπαίνουν τα ζίβανα.
3. Το καπάκι ή στούππωμαν που εφαρμόζεται αεροστεγώς στο καζάνι και έχει ημισφαιρικό σχήμα με σφαιροειδές εξόγκωμα.
4. 0 μοχλός με την βοήθεια του οποίου το καζάνι γέρνει προς τα εμπρός για να αδειάσει.
5. Το τόξον ή λουλλάς, σωλήνας χάλκινος που συνδέει το καζάνι με τον ψυχτήρα.
6. Η δάνη που είναι γεμάτη νερό και λειτουργεί ως ψυγείο.
7. Μέσα στη δάνη υπάρχει ένα κυλινδρικό δοχείο από λαμαρίνα, η κολωνούδα, που καταλήγει σε ένα οφιοειδή σωλήνα, τη σερπεντίνα, απ' όπου βγαίνει υγροποιημένη η ζιβανία μέσα στον τενεκέ.
8. Για καλής ποιότητας ζιβανία πρέπει τα σταφύλια να έχουν μπωμέ πέραν των 12-13°.
Όταν το μπωμόμετρο δείξει κάτω από το μηδέν σημαίνει ότι το σάκχαρο μετατράπηκε σε οινόπνευμα και τα ζίβανα είναι έτοιμα για απόσταξη. Το κρασί και τα ζίβανα μπαίνουν μέσα στο καζάνι, το οποίο γεμίζεται μέχρι τα 4/5. Στη βάση του καζανιού τοποθετούνται μαζιά για να μην κολλούν τα ζίβανα στον πάτο.
Όπως το κρασί έτσι και την ζιβανία οι αμπελουργοί φρόντιζαν να την πωλούν πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα (Ιωακείμ 2004, 66).

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. 
Η ονομασία ζιβάνα ή ζιβανία προέρχεται από τη λέξη ζίβανα, που σημαίνει στέμφυλα (http://www.triselies.org/index.php?lang=el&article=5).
Ο Κωνσταντίνος Γ. Γιαγκουλλής σημειώνει τα εξής: στείβανα < αρχ. στείβω (Συμεωνίδης) συνζάνα < συνιζάνα, με συγκοπή του ι και τροπή του σ > ζ < αρχ. συνιζάνω (Χατζηιωάννου) (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα ζιβάνα - ντζιβάνα - ζιβανία - τζιβανία,η, 156).

Μέθοδος Επεξεργασίας Γεωργική / Αλιεία/ Κτηνοτροφία

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία χρήσης

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Η ζιβανία είχε και έχει πολλές χρήσεις. Χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς, όπως εντριβές, κρυολογήματα, απολύμανση πληγών, λιποθυμίες, πονόδοντο κ.ά. Κυρίως όμως αποτελεί ένα θαυμάσιο τονωτικό ποτό, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ δημοφιλές και εκτόπισε τα εισαγόμενα ουίσκι και κονιάκ. Όσο η ζιβανία παλιώνει γίνεται καλύτερη και πιο αρωματική. Πολλοί αμπελουργοί με την προσθήκη ζαχάρεως και γλυκάνισου ή γλυκανισέλαιου παράγουν το χωριάτικο ούζο (το ζούκκιν) (Ιωακείμ 2004, 66). Ο Ιωνάς σημειώνει πως σε μερικά μοναστήρια παρασκευάζεται η ξανθή ή κόκκινη ζιβανία, που ουσιαστικά είναι συνηθισμένη ζιβανία με προσθήκη καβουρδισμένης ζάχαρης και κανέλλας (Ιωνάς 2001, 100). Η ζιβανία χρησιμοποιείτο, επίσης, για το ψήσιμο καφέ στον σπιρτολόον ή για ψήσιμο ρέγγας, λουκάνικων κ.λπ. 
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός πως τα καζανιασμένα ζίβανα, αφού χωνευτούν, αποτελούν ένα πολύ καλό λίπασμα για τα αμπέλια. Σε παλιότερες εποχές το καζανιασμένο κρασί χρησιμοποιείτο στη θέση του νερού για τον πηλό που έκτιζαν τα σπίτια, λόγω της μεγάλης απόστασης των βρυσών από το χωριό. Πολλά από τα παλιά σπίτια του χωριού κτίστηκαν με κρασί (Ιωακείμ 2004, 66).

Βιβλιογραφικές αναφορές

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Ιωακείμ Η. (2004), Άρσος υπό την σκεπή του Αποστόλου Φιλίππου, Λευκωσία.

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.


Διαδικτυακή πηγή: 
http://www.triselies.org/index.php?lang=el&article=5

Ερευνητής / Καταχωρητής

Ελένη Χρίστου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

καζάνι ζιβανίας,το

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

ζιβανία - ζιβάνα,η
Το απόσταγμα κρασιού που παράγεται σε ειδικά καζάνια με τη μέθοδο της απόσταξης.

ζούκκιν,το
Το ούζο.

Κεραστικό για μετά τον γάμο (ζιβανία με σταφίδες και κουφέττα)

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
παραγωγή ζιβανίας,η

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος παραγωγή ζιβανίας,η

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
παραγωγή ζιβανίας,η