Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
ζαχαρά - ζαφορά,η - σαφράν το

Η ζαχαρά ή το σαφράν είναι ένα πανάρχαιο μπαχαρικό το οποίο αποτελείται από τα κόκκινα αποξηραμένα στίγματα του μοβ λουλουδιού του φυτού κρόκος (Crocus Sativus).

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Πρόκειται για το ιριοειδές βολβώδες φυτό κρόκος, από το άνθος του οποίου εξάγεται βαφική ύλη χρώματος κίτρινου (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα σαφράν - ζαφράν - σουφράνι,το, 417).

Το σαφράν είναι ένα πανάρχαιο μπαχαρικό το οποίο αποτελείται από τα κόκκινα αποξηραμένα στίγματα του μοβ λουλουδιού του κρόκου (Crocus Sativus). Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στην περιοχή Κοζάνης από τον Συνεταιρισμό Κοζάνης. Σχεδόν ολόκληρη η παραγωγή του κρόκου Κοζάνης, ο οποίος είναι εξαιρετικής ποιότητας, εξάγεται στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. 
Οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν ψωμάκια με σαφράν, μια παράδοση που συνεχίζεται μόνο στην Αστυπάλαια, όπου τα χαρακτηριστικά άγλυκα κίτρινα κουλούρια ζυμώνονται από κάθε οικογένεια το Πάσχα.

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < γαλλ. safran (ενετ. zafaran) < μεσν. λατ. safranum < περσ. za' farān - αραβ. za'frān (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα σαφράν - ζαφράν - σουφράνι,το, 417) 

Κατάγεται από την Αρχαία Μεσοποταμία και η λέξη σαφράν προέρχεται από την περσική λέξη αζαφράν. Στην Ελλάδα και την Κύπρο το άρτυμα του κρόκου είναι γνωστό και με τις λέξεις ζαφορά, ζαφουρά, τζαφορά και ζαφουράνα.

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συλλογή

Μέθοδος Επεξεργασίας

Τα λουλούδια συλλέγονται και στη συνέχεια αφαιρούνται τα κόκκινα στίγματά τους. Τα στίγματα αποξηραίνονται και φυλάγονται.

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Τα κόκκινα νηματίδια του κρόκου ολόκληρα ή τριμμένα χρησιμοποιούνται από αρχαιοτάτων χρόνων στη μαγειρική, την αρωματοποιία, στη βαφική, στη φαρμακευτική και ως τελετουργικά υλικά.

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Ο κρόκος αποτελεί σήμερα ένα από τα «εξήντα εύοσμα είδη» που χρησιμοποιούνται κάθε δέκα χρόνια στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από τους «Μυρεψούς» για την παρασκευή του Αγίου Μύρου. Μάλιστα το Άγιο Μύρο οφείλει το έντονο κίτρινο χρώμα του στον κρόκο.

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Άλλη Ομάδα

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Η Ευγενία Πέτρου-Ποιητού επισημαίνει πως η ζαχαρά ή ζαφορά δίνει άρωμα και χρώμα σε πιλάφια ή στις φλαούνες (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Ζαχαρά-Ζαφορά, 44).

Βιβλιογραφία

Απολλώνιος Μυς στην Πραγματεία του Περί Οσμών (Πλίνιος, XIII, 4-6. Αθήναιος, XV688e-689b).

Βουτσινά Ε. Α. (1999), Κρόκος - Σαφράν, Αναγκαστικός Συναιτερισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, Κοζάνη.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

*Ο κρόκος αναφέρεται στις Ασσίζες της Κύπρου, Mariti (1767) , Louisianan.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Φλωρεντία Κυθραιώτου, Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Βουτσινά Ε. Α. (1999), Κρόκος - Σαφράν, Αναγκαστικός Συναιτερισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης, Κοζάνη.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αρτύματα,τα
Συνήθως οι Κύπριοι με τη λέξη "άρτυμα" εννοούσαν μόνον το πιπέρι ("πεπέρι") και κανένα άλλο μπαχαρικό.

αρτυσ̆ιά (αρτυσιά),η
Είδος μπαχαρικού, πολύ συνηθισμένο στον παραδοσιακό τταβά αλλά και σε άλλα εδέσματα.

βολβοί ορχιδέων και κυκλάμινων,οι
Σε ορισμένες περιοχές οι βολβοί από ορχιδέες και κυκλάμινα τρώγονταν ωμοί ή και μαγειρεμένοι.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
ζαχαρά - ζαφορά,η - σαφράν το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος ζαχαρά - ζαφορά,η - σαφράν το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
ζαχαρά - ζαφορά,η - σαφράν το