Σύνδεση
Αρχική
Έργο
Όραμα
Στόχοι
Οφέλη
Σε ποιους απευθύνεται
Πρόοδος έργου
Παραδοτέα
Μελλοντικά σχέδια
Δημοσιεύσεις
Λογότυπο Έργου
Συνεργάτες
Ερευνητική ομάδα
Συνεργάτες - Ερευνητές
Άλλοι συνεργάτες
Πρόσκληση σε συνεισφορά
Κύριοι Υποστηρικτές
Υποστηρικτές
Κατηγορίες Επιχορηγήσεων
Νέα
Συνδέσεις
Χάρτης Πύλης
Επικοινωνία
Τρόφιμα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιτηρέσιο - Γεύματα
Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία
Βιβλιογραφία
Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής
Διαφημίσεις Τροφίμων
Εκπαιδευτικές Εφαρμογές
Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων
Newsletter
λίστα
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Αναζήτηση Τεκμηρίων
Τίτλος
Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.
Σχετική Βιβλιογραφία
Σχετική Βιβλιογραφία
Τίτλος
Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου
Συγγραφέας
Χρονολογία
Εκδοτικός οίκος
Σχόλια / Παρατηρήσεις
Φωτογραφίες
Συνημμένα
Περισσότερα
Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο
αλιεία,η - ψάρεμα,το
διατροφικές συνήθειες αμπελουργών
Περιγράφονται οι διατροφικές συνήθειες κατά τη διάρκεια των αμπελουργικών εργασιών.
διατροφικές συνήθειες των γεωργών
Ο γεωργός ξεκινούσε τη μέρα του πριν τα χαράματα, συνήθως στις 2 ή 3 το πρωί με ένα δυναμωτικό πρωινό που περιλάμβανε συνήθως σούπα με πουρκούριν [πουρκούριν,το = το πλιγούρι] και φιδέν [...] Γύρω στις 9 με 10 το πρωί, όταν ο ήλιος ανέβαινε ψηλά, σταματούσε τις εργασίες για να ξαποστάσει και να μπουκκώσει [μπουκκώννω = προγευματίζω].
καττίκκιν,το
Το προσφάγι.
Κύρια Γεύματα
Οι Κύπριοι είχαν τρία βασικά γεύματα: το πρόεμαν ή μπούκωμαν, το μεσομέρκασμαν και το δείπνο.
Μικρογεύματα
Εκτός από τα τρία συνήθη γεύματα (πρωϊνό, μεσημεριανό και δείπνο), οι χωρικοί κατανάλωναν και μικρογεύματ...
πρωτοκαρπία,η
Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία
αγγεία Αμμοχώστου
Οι βάττες, τα λα(γ)γήνια και οι κούζες του Βαρωσιού κυκλοφορούσαν όχι μόνο στον κάμπο της Μεσαορίας και στην Καρπασία, αλλά σε ολόκληρη την Κύπρο.
αγγεία και αγγειοπλαστική (18ος - 20ός αιώνας)
Τα αγγεία που κατασκευάζονταν χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες του νοικοκυριού, καθώς επίσης και για την αποθήκευση αγροτικών προϊόντων.
αγγεία Κόρνου
Η μαστόρισσα τοποθετούσε τον τροχό, το γυριστήριν, ανάμεσα στα πόδια της και, αφού κτυπούσε καλά τον πηλό, τον τοποθετούσε στον τροχό πάνω σε ένα κομμάτι από φελλό πεύκου. Στη συνέχεια, άρχιζε να κινεί τον τροχό με το πόδι της και να σχηματίζει το αγγείο με τα χέρια της.
αγγεία Λαπήθου
Η βασική διαφορά των αγγείων της Λαπήθου από εκείνα των άλλων περιοχών είναι το γυάλισμα ή η αλοιφή που έχουν, σε αντίθεση με τα άλλα που είναι πορώδη.
αλακάτιν,το
Το πηγάδι από το οποίο η άντληση του νερού γίνεται με μάγγανο.
άλετρον,το
Παραδοσιακό γεωργικό εργαλείο που χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί για να οργώσουν τη γη.
βάρκα,η
βουτζ̆έντρα (βουτζέντρα) - καματόβερκα,η
Το βούκεντρο.
δικράνιν - τσ̆αττάλιν (τσαττάλιν) - σ̆εττάλιν (σεττάλιν),το
Γεωργικό εργαλείο.
δίχτυα,τα
δουκάνη,η
Εργαλείο για το λιάνισμα των δημητριακών. Χρησιμοποιείται στο αλώνισμα.
δρεπάνιν,το
Δρεπάνι ή δρέπανος ή δρεπάνη: εργαλείο που χρησιμοποιείται στον θερισμό για τη συγκομιδή καρπού.
Εργαλεία φούρνου μάντζιπα
Το φουρνόφκιoν: μακρύ κοντάρι με στρογγυλή μεταλλική πλάκα στη μια του άκρη για φούρνισμα και ξεφούρνισμα των ψωμιών.
ζεμπίλιν,το
ζευκαρικά,τα
Τα ηνία των βοδιών.
καρρέττα,η - βουάμαξον,το
Το κάρρο.
κόσ̆σ̆ινον (κόσσινον),το
Το κόσκινο.
μα(γ)είρισσα,η
Η κατσαρόλα.
μουδούριν,το
Ασκί μέσα στο οποίο έβαζαν το κρασί για τη μεταφορά του στις πόλεις από τα κρασοχώρια.
μυλόπετρες,οι
ξυλαλάκατον,το
Ξύλινη ζωοκίνητη κατασκευή με την οποία γινόταν η άντληση νερού από τα πηγάδια.
ξυλόφκυαρον,το
Ξύλινο φτυάρι.
πιθάριν,το
σάρακλον,το
Ο βωλοκόπος.
σαρκά,η
Το σάρωθρο(ν).
σατσ̆ίν (σατσίν),το
Το σακκί.
ταμπούκκα - ταμπουκκιά - ταμπουτσ̆ιά (ταμπουτσιά),η - ταμπούτσ̆ιν (ταμπούτσιν),το
Κόσκινο χωρίς τρύπες.
φασούλιν,το - φασούλα,η
Δρεπάνι μικρότερου μεγέθους.
ψαθαρκά,η
Καλαμωτή για μεταξοσκώληκες ή σκέπασμα οροφής.
Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές
Έψημα
Παχύρευστο σιρόπι-μέλι με μαύρο χρώμα και γλυκόξινη γεύση. Παρασκευάζεται από το μούστο των σταφυλιών με παρατεταμένο βράσιμο, χωρίς προηγούμενη ζύμωση, μέχρι να γίνει σκούρο και σιροπιαστό.Χρησιμοποιείται ως αντικατάστατο της ζάχαρης σε πολλά παραδοσιακά γλυκά.
παστέλλιν χαρουπιού,το
Η παρασκευή παστελλιού από χαρούπια ήταν μια διαδικασία με πολλά στάδια και μακρά διάρκεια. Εξακολουθεί και σήμερα να εφαρμόζεται στο χωριό Ανώγυρα, το μοναδικό χωριό όπου συνεχίζει ακόμη να παρασκευάζεται με τον παραδοσιακό τρόπο το χαρουπόμελο και το παστέλλιν.
πορτός,ο
"Βάζουμε το μουστάρι στη φωτιά μαζί με το σιτάρι και το αφήνουμε σε σιγανή φωτιά να καταστηθεί [καταστήννω = βράζω κάτι μέχρι να απορροφηθεί ή να εξατμιστεί το νερό του]" (Προφ. μαρτυρία: Μαρίνα Κοιλιάρη, Κυπερούντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).
σησαμόπιττες,οι
Η συνταγή προέρχεται από τη Μαραθάσα. Οι σησαμόπιττες ήταν ένα από τα προϊόντα που πουλούσαν οι Μαραθεύτες στα πανηγύρια μαζί με οπωρικά, ξηρούς καρπούς, σουσιούκκον και παστέλλιν.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων
αλώνισμαν,το
Τα ζώα έσερναν τη δουκάνη κυκλικά, για ώρες, πάνω από τα δεμάτια. Ο γεωργός, τον οποίο ονόμαζαν αλωνευτή, έβαζε μια καρέκλα και καθόταν πάνω στη δουκάνη.
αμπελοκαλλιέργεια,η
Τα αμπέλια φυτεύονταν σε σειρές που δημιουργούνταν με την τοποθέτηση καλαμιών σε ίσες αποστάσεις. Τα άτομα που χρειάζονταν για κάθε σειρά ήταν πέντε. Ο σκαλιάτουρος, που κρατούσε τη σκάλα για το άνοιγμα του λάκκου, δύο γυναίκες που έφερναν και έχυναν νερό μέσα στο λάκκο, μία γυναίκα που έβαζε την κληματόβεργα και ο παλλουκάρης που έκλεινε τον λάκκο.
αμπελοφύτευση,η
ανέμισμαν,το
Πέντε - έξι εργάτες, οι ανεμιστάδες, ανέβαιναν στον σωρό και λίχνιζαν πρώτα με τα τσαττάλια. Όταν χώριζε λίγο το σιτάρι από το άχυρο χρησιμοποιούσαν τα θερνάτζια και στο τέλος όταν βαρούσε ο σωρός, γιατί είχε φύγει το πιο πολύ άχυρο, χρησιμοποιούσαν τα ξυλόφκυαρα.
απόσταξη ροδοστάγματος,η
Τα υλικά που χρειάζονται είναι μόνο τριαντάφυλλα, τα οποία είναι πιο μικρά από τα συνηθισμένα, χρώματος απαλού ροζ και διακρίνονται για το πολύ δυνατό άρωμά τους. Όταν τα μάζευαν από τις τριανταφυλλιές (τις... μυρωδάτες όπως τις έλεγαν) τα έβαζαν στο κάτω του μέρος του καζανιού- είδος λαμπίκου, που χρησιμοποιούσαν για την απόσταξη της ζιβανίας αλλά μικρότερου μεγέθους- προσθέτοντας μπόλικο νερό. Άναβαν φωτιά με τα ξύλα κάτω από το καζάνι και τα άφηναν εκεί να κοχλάσουν και να δημιουργηθεί ατμός.
αρβάλισμαν,το
Το κοσκίνισμα του καρπού μετά το ανέμισμα.
γεωργικές ασχολίες,οι
θέρος,το
Το θέρισμα.
καλαθοπλεκτική,η
καλλιέργεια βαμβακιού,η
κλέφτικον (αρνί και κατσίκι),το
Δημοφιλής τρόπος ψησίματος αρνίσιου και κατσικίου κρέατος στην Κύπρο.
μπαρούκκα,η
όργωμα,το
παραγωγή ζιβανίας,η
Τεχνική, μέρη καζανιού και χρήσεις ζιβανίας.
παραγωγή κουμανταρίας,η
Η κουμανταρία είναι γλυκό επιδόρπιο κρασί.
παραγωγή κρασιού,η
παραγωγή λαδιού,η
"Οι ελαιώνες αποδίδουσι αρκετή ποσότητα ελαίου ώστε όταν ευτυχήσουν κυβερνάται ο τόπος ως τρεις χρόνους και ενίοτε δίδεται και έξω από τον τόπο" (Αρχιμανδρίτης Κυπριανός 1788).
παραγωγή ξιδιού,η
Παραγωγή χαλλουμιού και αναρής
Το χαλλούμι και η αναρή ήταν απαραίτητα σε κάθε νοικοκυριό της Κύπρου, και στις δύο κοινότητες (Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων).
παρασκευή γιαουρτιού,η
παρασκευή χαλλουμιού,η
Tο χαλλούμιν είναι το κυριότερο είδος τυριού που παρασκευάζεται στην Kύπρο από όπου έχει και την προέλευσή του. Eίναι ημίσκληρος τύπος τυριού και διατηρείται για αρκετό χρονικό διάστημα σε άλμη από νορόν.
παρασκευή ψωμιού από τους ψωμάδες,η
σπορά,η
τρύγος,ο
τυρόπ(κ)ιασμαν,το
Η τυροκόμηση, η διαδικασία μετατροπής του γάλακτος σε τυρί.
Ψάρια (αλιεία και τρόποι μαγειρέματος)
Στα νεότερα χρόνια, στην Κύπρο τα ψάρια παρασκευάζονταν οφτά (ψητά), στα κάρβουνα, τηγανητά, χογλαστά (βραστά), σαβόρο (μαρινάτα), πλακί και γιαχνί.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα
αθθόνερον ή ροδόστεμμαν,το
Το ανθόνερο ή το ροδόσταγμα.
αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.
αναρή,η
Κυπριακό λευκό τυρί (μυζήθρα). Η ανάλατη αναρή χρησιμοποιείται συνήθως φρέσκα για την παρασκευή παραδοσιακών γλυκυσμάτων όπως τα πουρέκκια της αναρής, η αναρόπιττα κ.λπ. Η φρέσκα αναρή τοποθετείται στον ήλιο και ξηραίνεται, για να χρησιμοποιηθεί σαν τρίμμαν στα μακαρόνια ή άλλα είδη ζυμαρικών.
αρκατένα,τα
Ξεχωριστό είδος κουλουριών που ζυμώνονται με προζύμι από ρεβίθια. Για να πετύχει ο αρκάτης, δηλαδή το προζύμι για τα αρκατένα, πρέπει τα ρεβίθια να είναι καλόψητα.
βαβάτσινος,ο
Ο καρπός της βαβατσινιάς, δηλαδή της μουριάς, ή διαφόρων ειδών βάτου.
γεωργικά προϊόντα,τα
γιαούρτιν - γάλαν όξινον,το
Στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου ονομαζόταν γάλαν όξινον. Στην πόλη και επαρχία Λευκωσίας και στα υπόλοιπα μέρη γιαούρτιν. "Γάλαν της τσούκκας" ονόμαζαν το γιαούρτι, το οποίο αποθηκεύονταν και πωλούνταν σε ένα είδος πήλινου δοχείου, την τσούκκαν.
Γλυκά από μούστο σταφυλιού
Αρχικά, τα προϊόντα αυτά αποτελούσαν την απαραίτητη ξηρή τροφή των γεωργών κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αργότερα, καταναλώνονταν σαν επιδόρπιο ή κεραστικό αντί γλυκού.
δημητριακά,τα
δροσινόν,το
Φρέσκο ανάλατο τυρί.
ελαιόλαδο,το
Στα χωριά της Πάφου και του Ριζοκαρπάσου η παραγωγή ελαιολάδου ήταν μικρή και οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να αρωματίζουν τις σαλάτες και τα ζαρζαβατικά τους, ενώ στο τηγάνισμα χρησιμοποιούσαν μύλλαν χοίρου (Ξιούτας 1978). Αντίθετα, στα χωριά της Μεσαορίας και της επαρχίας Λευκωσίας το ελαιόλαδο χρησιμοποιούνταν ευρέως στη μαγειρική. Με το ελαιόλαδο έφτιαχναν τις λαδόπιττες ή καττιμέρκα, που ήταν φύλλο ζυμαριού που αλειφόταν με ελαιόλαδο, και ψήνονταν στον φούρνο ή στη σάτζην κ...
ελιές κουμνιαστές,οι
Οι κουμνιαστές ελιές γίνονταν με ώριμες μαύρες ελιές. Οι Κύπριες έπλεναν με νερό τις ελιές, τις άφηναν σε άλμη για 3-4 ημέρες και τις διατηρούσαν σε δοχείο με αλάτι.
ελιές τσακκιστές,οι
Πράσινες ελιές που για την παρασκευή τους τις χτυπούσαν (τις τσάκκιζαν) με πέτρα.
έψημαν,το
Το έψημαν είναι φυσικό σιρόπι που φτιάχνεται με το βράσιμο και τη συμπύκνωση του μούστου. "Δένει" όταν στο καζάνι του βρασμού μείνει το 1/3 (ακόμα και το 1/4) της αρχικής ποσότητας.
ζιβανία - ζιβάνα,η
Το απόσταγμα κρασιού που παράγεται σε ειδικά καζάνια με τη μέθοδο της απόσταξης.
καϊκανάς,ο
Παρασκεύασμα με αβγά.
κλέφτικον (αρνί και κατσίκι),το
Δημοφιλής τρόπος ψησίματος αρνίσιου και κατσικίου κρέατος στην Κύπρο.
κουμανταρκά - κουμανταρία,η
Η κουμανδαρία (ή κουμανταρία) είναι ένα γλυκό επιδόρπιο κρασί, που παράγεται στη περιοχή Κουμανδαρίας της Κύπρου, στους πρόποδες της οροσειράς Τροόδους. Έχει κατοχυρωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως προϊόν ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης.
Κρασί κυπριακό: Μια παράδοση 5500 χρόνων
Τα σταφύλια τα οποία προορίζονται για κρασί επιλέγονται από αμπέλια εκλεκτής ποικιλίας.Δείτε ταινία για τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής κρασιού εδώ (Πατήστε στο EN ή FR )
Κρεμμασταρκά
μάτσ̆ες (μάτσες),οι
Είδος λειωμένων σταφίδων.
νερό,το
ππαλουζέ,η - ππαλουζές,ο
Η μουσταλευριά.
σιτάρι,το
Η καλλιέργεια και η χρήση του σιταριού μεταφέρθηκε στη Κύπρο από τη Μέση Ανατολή την εποχή το χαλκού. Η σημαντικότητα του σιταριού φαίνεται από τη φράση που χρησιμοποιούσαν οι Κύπριοι « Όταν γεωρκήση η Μεσαρκά [Μεσαορία,η = η μεγαλύτερη πεδιάδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανάμεσα στα όρη Τρόοδος και Πενταδάκτυλος], χορταίνουν μανάδες και παιδιά, και όταν γεωρκήση η Πήλα πεθανίσκουν που την πείνα».
σουτζ̆ούκκος (σουτζούκκος),ο
Είδος κυπριακού γλυκύσματος με μουσταλευριά και ξηρούς καρπούς.
σταφύλι,το
Το σταφύλι καλλιεργείτο κυρίως στα ορεινά χωριά της Κύπρου, όπου η θερμοκρασία ήταν χαμηλή. Οι αμπελουργοί τρύγιζαν το σταφύλι που προοριζόταν για την παραγωγή κουμανταρίας και μοσχάτου το μήνα Αύγουστο, ενώ η συγκομιδή για τα υπόλοιπα κρασιά γινόταν μετέπειτα, τους μήνες Σεπτέμβριο και Νοέμβριο.
συκαμιά - συκαμινιά,η
Η μουριά.
τερατσ̆ιά (τερατσιά),η και τεράτσ̆ια (τεράτσια),τα
Χαρουπιά και χαρούπια.
τρόφιμα δεκάτης,τα
Δεκάτη (δεκατία) ήταν η πληρωμή στις Αρχές του ενός δεκάτου όλων των προϊόντων της γης που ένας γεωργός παρήγαγε τον χρόνο. Τέτοια προϊόντα ήταν το σιτάρι, το κριθάρι, τα σταφύλια, οι ελιές, το σουσάμι, ο καπνός, το βαμβάκι, το μετάξι, το κρασί, οι φρέσκοι καρποί, ακόμη και ζώα.
τσίππα,η
Η κρέμα που σχηματίζεται στην επιφάνεια του γάλακτος μετά το άρμεγμα.
τσιππόπιττα,η
Πίτα φτιαγμένη με το καϊμάκι που σχηματιζόταν πάνω από το γάλα μετά το άρμεγμα.
Ψάρια (αλιεία και τρόποι μαγειρέματος)
Στα νεότερα χρόνια, στην Κύπρο τα ψάρια παρασκευάζονταν οφτά (ψητά), στα κάρβουνα, τηγανητά, χογλαστά (βραστά), σαβόρο (μαρινάτα), πλακί και γιαχνί.
Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης
αλακάτιν,το
Το πηγάδι από το οποίο η άντληση του νερού γίνεται με μάγγανο.
αμπελοκαλλιέργεια,η
Τα αμπέλια φυτεύονταν σε σειρές που δημιουργούνταν με την τοποθέτηση καλαμιών σε ίσες αποστάσεις. Τα άτομα που χρειάζονταν για κάθε σειρά ήταν πέντε. Ο σκαλιάτουρος, που κρατούσε τη σκάλα για το άνοιγμα του λάκκου, δύο γυναίκες που έφερναν και έχυναν νερό μέσα στο λάκκο, μία γυναίκα που έβαζε την κληματόβεργα και ο παλλουκάρης που έκλεινε τον λάκκο.
βορτωνόμυλος ή βορτονόμυλος - βορδονόμυλος,ο
Ο αλογόμυλος.
γούφα,η
Υπόγειο δωμάτιο-λάκκος για την αποθήκευση σιτηρών.
ελιόμυλος - μύλος,ο - ελαιοτριβείον,το
ζεξ̆ιά (ζεξιά),η
Το χρονικό διάστημα που το ζώο εργάζεται συνεχώς στο αλακάτι [μαγγανοπήγαδο].Όταν γίνεται αναφορά σε αριθμός ζεξ̆ιών χωραφιού σημαίνει μονάδα επιφάνειας.
ληνός - μουκλός,ο
Πιεστήρι με δοκό και βίδα.
μάγγανον,το
νερόμυλοι,οι
νερόμυλοι για τα χαρούπια και το βαμβάκι,οι
οργάνωση παραγωγής κρασιού,η
πιεστήρι με δοκό και βαρίδι,το
σέντε,το
Το πατάρι.
σόδκιασμαν,το
Η αποθήκευση των σιτηρών.
Φούρνος του μάντζιπα
Ο φούρνος του μάντζιπα ήταν συνήθως κτισμένος εξωτερικά, πίσω από το μεγάλο στεγασμένο χώρο μέσα στον οποίο γινόταν το ζύμωμα, αλλά είχε το στόμιο του ν' ανοίγει μέσα στο χώρο αυτό.
ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού
Θέμα
Περιεχόμενο
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε
.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής