Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Κάππαρις (Kάπαρη)

Η κάπαρη κατά το Γαληνό φυτρώνει άφθονη στην Κύπρο

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Κάπαρη ή κάππαρη

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Στην κυπριακή διάλεκτο το φυτό της κάπαρης ονομάζεται 'καππαρκά' ενώ ένα μέρος γεμάτο με 'καππαρκές' ονομάζεται 'καππαρερή' (Γιαγκουλής 1994 λημ.).

Ανήκει στη οικογένεια Capparis spinosa L.

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συλλογή

Μέθοδος Επεξεργασίας

Εκτεταμένη αναφορά στην κάπαρη, τη θρεπτική της αξία και τον τρόπο επεξεργασίας της ώστε να είναι καταναλώσιμη, κάνει ο Γαληνός, ιατρός του 2ου αι.μ.Χ., στο έργο του 'Περί τροφών δυνάμεως'. Το φυτό μαζί με τις τρυφερές του άκρες για να διατηρηθεί τοποθετείται σε αλατόνερο ή ξίδι. Όταν ξεπλυθεί από το αλάτι σερβίρεται με ξιδόμελο (ὀξύμελι) ή λαδόξιδο (ὀξέλαιον).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Σύμφωνα με το Γαληνό η κάπαρη χρησιμοποιείται περισσότερο ως φάρμακο παρά ως τροφή. Η θρεπτική αξία της είναι μικρή εξαιτίας της αναγκαίας διατήρησής της σε αλάτι, ωστόσο μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για τον οργανισμό καθαρίζοντας τις εμφράξεις στην σπλείνα και το συκώτι αλλά και ανοίγοντας την πεσμένη όρεξη.
Στο ίδιο χωρίο ο Γαληνός αναφέρει ότι η κάπαρη 'ἐν Κύπρῳ πλείστη φυόμενη' δηλαδή ότι φυτρώνει πολλή στην Κύπρο, επομένως και η κατανάλωσή της στο νησί θα ήταν ανάλογη. 

Σήμερα οι ξιδάτοι τρυφεροί βλαστοί (καππάριν),τα μπουμπούκια (κουτρούβιν) και οι τρυφεροί καρποί (αγγουρούδκια) αξιοποιούνται στις σαλάτες και ως ορεκτικό. (Χατζηκυριάκου ΓΝ, 2007, σελ. 92)

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Εκτός από το σύγγραμα του Γαληνού (2ος αι.μ.Χ.) 'Περί τροφών δυνάμεως' όπου γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο φυτό και τις ιδιότητές του η 'κάππαρις' αναφέρεται στο έργο του Κλεάρχου του Σολέως (Κύπριος φιλόσοφος από τους Σόλους 4ος-3ος αι.π.Χ.) 'Περί γρίφων', ανάμεσα σε άλλα τρόφιμα, επιδόρπια και σκεύη καθημερινής χρήσης. Απόσπάσματα του έργου διασώζονται από τον Αθήναιο (2ος-3ος αι.μ.Χ.) στο έργο του 'Δειπνοσοφισταί'.

Απόσπασμα απο την αναφορά του Γαληνού: 'Είναι θάμνος η κάππαρη που φυτρώνει πάρα πολλή στην Κύπρο. Η δύναμή της βρίσκεται στα αρκετά λεπτά μόριά της και γι' αυτό ελάχιστη τροφή προσφέρει στο σώμα αυτών που την τρων, όπως και τ' άλλα όλα, όσα έχουν λεπτά μόρια. Τον καρπό του φυτού τον χρησιμοποιούμε περισσότερο σαν φάρμακο παρά σαν τροφή. Στον τόπο μας μεταφέρεται πασπαλισμένη με αλάτι γιατί σήπεται μόνη της αποθηκευμένη. Είναι λοιπόν εντελώς φανερό ότι πράσινη ακόμη, πριν διατηρηθεί στην άλμη, έχει περισσότερες θρεπτικές ουσίες. Μ' από τη διατήρηση χάνει πάρα πολύ και χωρίς να ξεπλυθεί απ' τ' αλάτι γίνεται όλως διόλου αθρεπτική μα καθαρτική της κοιλιάς. Όταν σαν φαγητό, ελάχιστα θρεπτική, μα σαν προσφάγι και φάρμακο, κατάλληλη ν' ανοίξει την πεσμένη όρεξη και να καθαρίσει το γαστρικό υγρό και τις εμφράξεις στην σπλήνα και στο συκώτι. Πρέπει όμως σ' αυτά να χρησιμοποιείται με ξιδόμελο ή λαδόξιδο, πριν απ' όλα τ' άλλα τρόφιμα. Τις τρυφερές άκρες κι αυτού του φυτού τις τρων, όπως κι εκείνες της τερμίνθου, κι όταν είναι ακόμα πράσινες τις βάζουν, όπως κι εκείνες, στη σαλαμούρα ή στο ξίδι' Γαληνός, 'Περί Τροφών Δυνάμεως' 2.34 (Μετάφραση: Χατζηιωάννου 1975)

Βιβλιογραφία

Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί 14.648f-649a στο: Gulick, C.B. μτφ. (1980) Athenaeus-The Deipnosophists, Loeb Classical Library τ.6. Cambridge: Harvard University Press, 504

Γαληνός, Περί Τροφών Δυνάμεως 2.34 στο: Χατζηιωάννου, Κ. (1975) Η Αρχαία Κύπρος εις τας Ελληνικάς Πηγάς, τ.Β'. Λευκωσία: Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου-εκδόσεις, 358-359

Χατζηκυριάκου ΓΝ (2007) Αρωματικά και αρτυματικά φυτά στην Κύπρο. Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου , Λευκωσία.
Γιαγκουλλής, Κ. (1994) Λεξικό Ετυμολογικό και Ερμηνευτικό της Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών, Λευκωσία: χ.ο.

Michaelides, D. (1998) 'The Food in Ancient Cyprus' στο: Lysaght, P. Food and the Traveller-Migration, Immigration, Tourism and Ethnic group. Nicosia: Intercollege Press, 32

Ερευνητής / Καταχωρητής

Νατάσα Χαραλάμπους, Δημητρίου Δήμητρα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Καππάρι κουτρούβι ξιδάτο
Το έδεσμα αυτό είναι δημοφιλές ορεκτικό ή συνοδευτικό άλλων πιάτων στο κυπριακό τραπέζι.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Χατζηκυριάκου Ν. Γ. (2011), Αρωματικά και αρτυματικά φυτά στην Κύπρο. Από την Αρχαιότητα μέχρι Σήμερα, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

Ἔτνος (χυλός από μπιζέλια)

Κρομμύδκια (Κρεμμύδια)
Στις αρχαίες γραπτές πηγές γίνεται αναφορά στα κρεμμύδια της Κύπρου

Τέρμινθος (Τρεμιθιά, τρουμιθκιά)
Οι τρυφερές άκρες της τρεμιθιάς καταναλώνονταν αφού τοποθετούνταν σε ξίδι ή αλατόνερο

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Κάππαρις (Kάπαρη)

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Κάππαρις (Kάπαρη)

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Κάππαρις (Kάπαρη)