Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
όργωμα,το

Το ζευγάρι με τα βόδια και το ξυλάλετρο, καρτ ποστάλ από φωτογραφία του J.P.Foscolo (Πίπης 2000, 101).

Περιγραφή Τεχνικής
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Περιγραφή Τεχνικής

Περιγραφή τεχνικής

Τον Νιόβρη ο γεωργός άρχιζε το πρώτο όργωμα, το «νιάσμαν». Λίγο αργότερα «εδιόλιζεν», όργωνε δηλαδή για δεύτερη φορά. Έτσι, το χωράφι ήταν έτοιμο για τη σπορά.   
Μέχρι το 1930 περίπου στην Κύπρο χρησιμοποιείται το πανάρχαιο ξυλάλετρο. Το κύριο μέρος του είναι το «ποδάριν», στο οποίο στηρίζεται το «νιν» για να σχίζει την γη και η «βούλα», η οποία στηρίζεται συγχρόνως και σ’ ένα άλλο κομμάτι ξύλο, τη «σπαθερή». Πάνω στη «βούλαν» είναι το «αμμάτιασμαν», ένα μακρύ ξύλο που φτάνει ως τον ζυγό των βοδιών. Στην άκρη του έχει τρία «κορωνίθκια», τα οποία συνδέονται με τον ζυγό. Στο πίσω μέρος υπάρχει ένα ξύλο μήκους ενός μέτρου, ο «πισινός», ο οποίος βοηθά στην καθοδήγηση του αλέτρου. Στο κάτω μέρος του «ποδαρκού» τα δύο φτερά που υπάρχουν ανοίγουν το χώμα (Μιχαλοπούλου-Χαραλάμπους 1998, 319-320).
 
Πριν από τη σπορά η γη καλλλιεργείτο με το ξυλάλετρο που το έσερναν βόδια ή μούλες [ημίονοι] ή γαϊδούρια. Η εργασία με το ξυλάλετρο ήταν βραδεία και επίπονος και για τα ζώα και για τον γεωργό. Το έδαφος ανάλογα με το είδος του γεννήματος που θα έσπερναν ήθελε και την κατάλληλη προετοιμασία. Καταρχάς, έπρεπε να γίνει ο «ξεροκάματος» ή «ανακοφτός». Τα κριθάρια τα έσπερναν «ξερόβολα» μέσα στον Νιόβρη. Για τα σιτάρια μετά τον ξεροκάματο και μετά τις πρώτες βροχές του χειμώνα «εδιόλιζαν» [καλλιεργούσαν δυο φορές το έδαφος για να καταστραφούν τα ζιζάνια] και έσπερναν τον Γεννάρη. Μετά τη σπορά τα «εσαράκλιζαν» [ισοπέδωναν] με το σάρακλο για να είναι το έδαφος ισοπεδωμένο, πράγμα που θα τους βοηθούσε κατά το θέρισμα να κόβουν χαμηλά το σπαρτό [σπερμένα] κι έτσι να έχουν περισσότερο άχυρο για το τάισμα των ζώων. Το θέρισμα γινόταν με τα δρεπάνια, τα φασούλια όπως τα έλεγαν (Πίπης 2000, 100).

Για τα ποστανικά, τις αρτυσιές, γλυκάνισσους, καρόττα, λουβιά, φασόλια και πατάτες το χωράφι γινόταν «ττιμάριν», δηλαδή το καλλλιεργούσαν πάρα πολύ, 2 ή 3 φορές, για να είναι ομοιόμορφο το χώμα και τα φύτευαν με τον όρκον, όταν δηλαδή το έδαφος είχε την κατάλληλη υγρασία (Πίπης 2000, 101).

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Μέθοδος Επεξεργασίας Γεωργική / Αλιεία/ Κτηνοτροφία

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία χρήσης

Συμπληρωματικά Στοιχεία

«Για το όργωμα, ο γεωργός σηκωνόταν πολύ νωρίς, τις αβκές, και ύστερα από ένα δυναμωτικό πρόγευμα που συνοδευόταν από την πινιάν της ζιβανίας ή του μαύρου κρασιού, ελάμνιζεν, έπαιρνε δηλαδή τον δρόμο, για το χωράφι που είχε σειρά για κάμωμα [όργωμα]. Η μεταφορά του αρότρου γινόταν με τα βόδια. Το άροτρο γυριζόταν ανάποδα και το ποδάρι περνούσε πάνω από τον ζυγό για να πιαστεί στο σημείο όπου υπάρχουν 3 χαραγιές πλάτους 5 εκ. και να κρεμαστεί» (Ιωνάς 2001, 47-49).

Βιβλιογραφικές αναφορές

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Μιχαλοπούλου-Χαραλάμπους Χ. (1998), Περιστερωνοπηγή. Από την αρχαιότητα μέχρι το 1974, Προσφυγικό σωματείο «Ένωση Περιστερωνοπηγιωτών», Λευκωσία.

Πίπης Χ. (2000), Αργάκι: 1800-1974, Ι. Γ. Κασουλίδης & Υιός Λτδ, Λευκωσία.ργάκι : 1800-1974, Λευκωσία

Ερευνητής / Καταχωρητής

Ελένη Χρίστου, Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

άλετρον,το
Παραδοσιακό γεωργικό εργαλείο που χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί για να οργώσουν τη γη.

βουτζ̆έντρα (βουτζέντρα) - καματόβερκα,η
Το βούκεντρο.

σάρακλον,το
Ο βωλοκόπος.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Μιχαλοπούλου-Χαραλάμπους Χ. (1998), Περιστερωνοπηγή. Από την αρχαιότητα μέχρι το 1974, Προσφυγικό σωματείο «Ένωση Περιστερωνοπηγιωτών», Λευκωσία.

Πίπης Χ. (2000), Αργάκι: 1800-1974, Ι. Γ. Κασουλίδης & Υιός Λτδ, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων

αλώνισμαν,το
Τα ζώα έσερναν τη δουκάνη κυκλικά, για ώρες, πάνω από τα δεμάτια. Ο γεωργός, τον οποίο ονόμαζαν αλωνευτή, έβαζε μια καρέκλα και καθόταν πάνω στη δουκάνη.

θέρος,το
Το θέρισμα.

Προετοιμασία χωραφιού για σπορά

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

Σπορά, Θερισμός, Παραδόσεις Ζώδιας

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
όργωμα,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος όργωμα,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
όργωμα,το