Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Φούρνος παραδοσιακός

"Αν δεν φουμίσεις τον φούρνο σου,για εννά σου κρούσει τα ψουμιά, για εννά σου τ' αφήκει ωμά."

Σοφοκλέους (2004, σελ 73)

Παραδοσιακοί φούρνοι σε αυλές των σπιτιών <br/>
Πηγή: http://www.lania.org.cy/lania_files/4(2).jpg

Περιγραφή Χώρου
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Περιγραφή Χώρου

Περιγραφή Χώρου Παρασκευής και Διάθεσης

Σε κάθε σπίτι τα παλιά τα χρόνια, από το πιο φτωχικό μέχρι τα μεγαλύτερα αρχοντικά ένα από τα πρώτα πράγματα που συναντούσε κανείς στις αυλές τους, ήταν ο φούρνος. Τη σημασία που είχε για τους πρωτινούς, είναι εύκολο να την αντιληφθεί κανείς, αφού ήταν και ο μοναδικός τρόπος, μέσω του οποίου εξασφάλιζαν το ψωμί για ολόκληρη την οικογένεια.
Καθάριζαν τον χώρο που θα έκτιζαν, χάραζαν στο χώμα έναν κύκλο με περίμετρο 3 περίπου μέτρα και έσκαφταν μισό μέτρο στην γη το θεμέλιο, το οποίο στη συνέχεια γέμιζαν με πέτρες και χώμα, ανακατεμένα με νερό, φέρνοντας το περίπου στην επιφάνεια της γης.
Ακριβώς πάνω στο θεμέλιο έκτιζαν ένα πεζούλι γύρω-γύρω, ύψους 2 περίπου πόδια. Το κενό, μέσα από το υπερυψωμένο πεζούλι το γέμιζαν με πέτρες, χώμα και κοπριά. (Η κοπριά χρησίμευε ως θερμαντικό αφού είχε την ιδιότητα να συγκρατεί τη ζέστη). Στη συνέχεια κάλυπταν όλη την επιφάνεια με τσιμεντένια πλάκα, φτιάχνοντας μ' αυτό τον τρόπο την τραπεζιά, την βάση δηλαδή του φούρνου.
Τα πιο παλιά χρόνια, έβαζαν μια επίστρωση με ψιλοκοσκινισμένο χώμα και πάνω από αυτό, πλάκες από κυπριακό μάρμαρο (πλάκες της φωτιάς, που τις έπαιρναν από τα λατομεία).
Ακολούθως έκτιζαν τα πλαϊνά του φούρνου, αφήνοντας ένα με ενάμιση περίπου πόδι κενό χώρο γύρω-γύρω, το πεζούλι. Εκεί όπου δεν υπήρχε χώρος για πεζούλι, έκτιζαν μια προεξοχή ακριβώς μπροστά από το στόμιο του φούρνου στο ίδιο ύψος με το εσωτερικό πάτωμα, για να ακουμπά η οικοκυρά τα σινιά της ή το φουρνόφκιο κατά το φούρνισμα ή ξεφούρνισμα.
Για το κτίσιμο των πλαϊνών του φούρνου χρησιμοποιούσαν μοιρασμένα στη μέση πλιθθάρια. Το κτίσιμο των πλιθθαριών χρειαζόταν καλό μάστορα- τεχνίτη, εξού και η παροιμιώδης φράση "εν μάστρος που τον έκτισε ..."
Κατά το κτίσιμο, ο μάστορας έβαζε με τέτοιο τρόπο τα μοιρασμένα πλιθθάρια, ώστε να επιτυγχάνει το κυκλικό σχήμα του φούρνου και ταυτόχρονα ανεβαίνοντας προς τα πάνω, την κλίση του, έτσι ώστε στο τέλος πάνω στη κορυφή να δημιουργείται ο θόλος. 
Επόμενο στάδιο ήταν το σσίλωμα 2 με 3 στρώσεις αχυροπηλού, έτσι που έκλειναν όλες οι μικροεσωχές που δημιουργούνταν κατά το κτίσιμο των πλιθθαριών και ταυτόχρονα η εξωτερική πλευρά του φούρνου αποκτούσε μια λεία επιφάνεια. Μετά το σσίλωμα, ασβέστωναν για να επιτύχουν πλήρη θερμό-απομόνωση, καλύτερη εμφάνιση αλλά και ανθεκτικότητα του φούρνου από τα νερά της βροχής. 
Λίγες μέρες μετά το κτίσιμο ο φούρνος έπρεπε να καμινιαστεί. Έβαζαν στο εσωτερικό του μπόλικα ξύλα και τα άναβαν. Ενόσω υπήρχε ακόμη φωτιά, με τον τρίφτη έτριβαν το πάτωμα θρυμματίζοντας τα αναμμένα κάρβουνα και διασκορπώντας τα σε κάθε γωνιά του φούρνου. Το καμίνιασμα ήταν καθοριστικό για την αποτελεσματικότητα του φούρνου, αφού αν δεν γινόταν σωστά, τα ψωμιά θα έμεναν ωμά ...

Σοφοκλέους (2004, σελ 74-78)

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Επισυνάπτονται αινίγματα για το φούρνο, τα οποία κατέγραψε ο ερευνητής Αδάμος Κατσαντώνης.

Βιβλιογραφία

Σοφοκλέους Γ. (2004), Παράθυρο στη Κύπρο μας. Λαογραφική –Πολιτιστική Ανθολογία, τομ. Β΄, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Βρέθηκαν 2 εγγραφές1

Τίτλος
Αινίγματα για φούρνο
Αινίγματα για σύρτη φούρνου

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

Εργαλεία παραδοσιακού φούρνου

Εργαλεία φούρνου μάντζιπα
Το φουρνόφκιoν: μακρύ κοντάρι με στρογγυλή μεταλλική πλάκα στη μια του άκρη για φούρνισμα και ξεφούρνισμα των ψωμιών.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κατσαντώνης Α. "Ο Κύκλος του Ψωμιού" από την Ανέκδοτη συλλογή "Λαογραφικές Ρίμες".

Σοφοκλέους Γ. (2002-2006), Παράθυρο στην Κύπρο μας: λαογραφική–πολιτιστική ανθολογία, τ. Α΄-Γ΄, MAGS Press, Λάρνακα.

Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης

Ο Φούρνος στην αγροτική κοινωνία (μελέτη)
Επισυνάπτεται μελέτη της Χατζησάββα Ειρήνη (2007),'Ο φούρνος στην αγροτική κοινωνία της Κύπρου', στο Φούρνοι και παραδοσιακά ζυμώματα στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο (Πρόγραμμα 'Θράκη- Αιγαίο - Κύπρος', Θήρα 2007), 235-258. Τυπολογική προσεγγίση των φούρνων στις διάφορες επαρχίες της Κύπρου

Φούρνος του μάντζιπα
Ο φούρνος του μάντζιπα ήταν συνήθως κτισμένος εξωτερικά, πίσω από το μεγάλο στεγασμένο χώρο μέσα στον οποίο γινόταν το ζύμωμα, αλλά είχε το στόμιο του ν' ανοίγει μέσα στο χώρο αυτό.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Φούρνος παραδοσιακός

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Φούρνος παραδοσιακός

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Φούρνος παραδοσιακός