Σύνδεση
Αρχική
Έργο
Όραμα
Στόχοι
Οφέλη
Σε ποιους απευθύνεται
Πρόοδος έργου
Παραδοτέα
Μελλοντικά σχέδια
Δημοσιεύσεις
Λογότυπο Έργου
Συνεργάτες
Ερευνητική ομάδα
Συνεργάτες - Ερευνητές
Άλλοι συνεργάτες
Πρόσκληση σε συνεισφορά
Κύριοι Υποστηρικτές
Υποστηρικτές
Κατηγορίες Επιχορηγήσεων
Νέα
Συνδέσεις
Χάρτης Πύλης
Επικοινωνία
Τρόφιμα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιτηρέσιο - Γεύματα
Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία
Βιβλιογραφία
Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής
Διαφημίσεις Τροφίμων
Εκπαιδευτικές Εφαρμογές
Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων
Newsletter
λίστα
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ"
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Αναζήτηση Τεκμηρίων
Τίτλος
αβκωτή,η
Πασχαλινό έδεσμα. Οι γυναίκες, αφού ζύμωναν τις κουλούρες και τις φλαούνες, έκαναν μικρές θήκες σε σχήμα σαλιέρας, δηλαδή αλατοθήκης, μέσα στις οποίες τοποθετούσαν όρθια συνήθως ένα ή δύο αβγά ψημένα και κόκκινα.
Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Ονομασία - Προέλευση
Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου
Ελληνική ονομασία - Περιγραφή
κουλούρι σε σχήμα αβγοθήκης, με κόκκινο αβγό στο κέντρο / πασχαλινό τσουρέκι με κόκκινο αβγό στη μέση, κουλούρι στη μέση του οποίου υπάρχει ψημένο αβγό για μνημόνευση του νεκρού (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκωτή,η, 32) Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει πως πρόκειται για πασχαλινό έδεσμα για τα παιδιά (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6). Οι Κυπρή - Πρωτοπαπά αναφέρουν ότι γυναίκες έδιναν στο ζυμάρι σχήμα θήκης και τοποθετούσαν πάνω κόκκινα αβγά (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).
Γλωσσικές Παρατηρήσεις
ΕΤΥΜ. < αβκόν [ο όρος αβκόν στη κυπριακή διάλεκτο σημαίνει αβγό (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130)] + κατάλ. -ωτή (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκωτή,η, 32) Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης ορθογραφεί τη λέξη με -αυ- (αυκωτή) (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6). Σε μερικά χωριά οι αβκωτές ονομάζονταν αβκωτήρες.
Μέθοδος Εξασφάλισης
Άλλο
Μέθοδος Επεξεργασίας
Οι γυναίκες, αφού ζύμωναν τις κουλούρες και τις φλαούνες, έκαναν μικρές θήκες σε σχήμα σαλιέρας, μέσα στις οποίες τοποθετούσαν όρθια ένα ή δύο αυγά ψημένα και κόκκινα. Τις έψηναν σε φούρνο, αλλά τις τοποθετούσαν κοντά στο στόμιο, για να μπορούν να τις βγάζουν έξω εύκολα μιας και ψήνονταν πολύ γρήγορα (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6). Η ζύμη για τις αβκωτές αποτελούνταν από αλεύρι, σιμιγδάλι, αλάτι, λάδι ή βούτυρο, και μερικές φορές αναρή, γάλα και μυρωδιές. Τη ζύμη αυτή την ονόμαζαν «μυλλωμένην» (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130). Στο χωριό Αγριδάκι έκαναν μονές, διπλές ή τρίδιπλες αβκωτές. Στο χωριό Σιχχάρι έδιναν στην αβκωτή σχήμα κοπέλας και τοποθετούσαν πάνω ένα αβγό. Στην Ακανθού ζύμωναν σταυροκούλουρα που πάνω τοποθετούσαν τέσσερα ή πέντε αβγά (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130). ** Για τη συνταγή των αβκωτών, βλ. λήμμα αβκωτές,οι; αβκωτές,οι, κουκκουρκά,η, κουλλούρκα μυλλωμένα,τα στην κατηγορία Παραδοσιακές Συνταγές.
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων
Σταυροκούλουρο με αβγά συνήθιζαν να τρώνε και οι θεριστές στα χωράφια, αφού η περίοδος του θέρους, συνήθως τον Μάιο, συνέπιπτε με τις ημέρες του Πάσχα και ιδιάιτερα την εβδομάδα του Διακαινήσιμου. Το σταυροκούλουρο με τα πέντε αβγά το ονόμαζαν «ο Μας ο πεντοφάς» επειδή οι ημέρες ήταν μεγάλες και χρειαζόταν οι εργάτες να τρώνε πέντε φορές την ημέρα (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).
Εορταστικές Περιστάσεις
Τις αβκωτές συνήθιζαν να τις παρασκευάζουν τη Μ. Πέμπτη ή το Μ. Σάββατο με τα υπόλοιπα κουλούρια του Πάσχα (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).
Συμβολικές Χρήσεις
Τα αβγά από την αρχαιότητα συμβόλιζαν τη νέα ζωή, αφού περικλείουν μέσα τους ένα σπέρμα ζωής, μια νέα δύναμη που μπορεί να μεταδοθεί και στους ανθρώπους. Παράλληλα, το κόκκινο χρώμα συνδέεται με τη ζωή, αφού είναι το χρώμα του αίματος (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).
Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες
Παιδιά, Χειρωνάκτες
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Χρονολογία
Συμπληρωματικά Στοιχεία
Βιβλιογραφία
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία. Πηγή φωτογραφίας: «Αβκωτή» (http://www.rizokarpason.com/sintages1.htm)
Ερευνητής / Καταχωρητής
Στάλω Λαζάρου, Δήμητρα Δημητρίου / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Φωτογραφίες
Συνημμένα
Περισσότερα
Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο
Μεγάλο Σάββατο
Πασχαλινό τραπέζι της Αγάπης
Πρόκειται για επιβίωση του πανάρχαιου χριστιανικού εθίμου των συμποσίων-αγαπών σε χωριά της κυπριακής υπαίθρου
Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές
αβκωτές,οι
Κυπριακό πασχαλινό έδεσμα. "Στην περιφέρεια του φύλλου βάζουμε δύο λωρίδες ζυμαριού αφού τις πλάσουμε. Βάζουμε μέσα τη ζύμη (περίπου μια χούφτα) και στη μέση το αβγό. Με άλλες δύο λωρίδες, πιο χοντρές, σταυρώνουμε τη ζύμη (μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας και να φτιάξουμε διάφορα σχήματα)" (Προφ. μαρτυρία: Κυριάκος Ζωγράφου, 44 ετών, Πάφος).
αβκωτές,οι, κουκκουρκά,η, κουλλούρκα μυλλωμένα,τα
Συνταγή για ζύμωμα κουλουριών και παξιμαδιών, με τη χρήση ζωικού ή φυτικού λίπους. Το ίδιο ζυμάρι το χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή αβκωτών, πασχαλινών ζυμωμάτων διαφόρων μορφών με κόκκινο αβγό στο κέντρο.
Αρνί ψητό
Φαγητό με κρέας, το οποίο συνηθιζόταν ιδιαίτερα στο κυριακάτικο τραπέζι ή στο γιορτινό γεύμα του Πάσχα.
Κουλλούρκα κορνιώτικα
".. κόβουμε από τη ζύμη ένα κομμάτι, το περνάμε μέσα από το σησάμι το οποίο το έχουμε τοποθετήσει σε μία πετσέτα και το πλάθουμε σε κουλούρια μακρόστενα, στρογγυλά. Δημιουργούμε πασχαλινές κούκλες, τσαντούλες (ζεμπιλούθκια), σαρακοστή και σταυροκούλουρα" (Σταυρούλα Βορκά, Κόρνος)
Κουλλούρκα παραδοσιακά
Μετά την παρασκευή της ζύμης, τα κουλούρια πλάθονται σε διάφορα σχήματα, όπως δακτυλιές, κυκλικά, αλλά και αυγωτές, βατραχάκια, ζεμπυλούθκια, σταυροκούλουρα κ.λπ. για τις εορταστικές περιστάσεις.
Μαγειρίτσα
Η μαγειρίτσα είναι παραδοσιακή σούπα που παρασκευάζεται το Πάσχα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια συνηθίζεται πολύ και στην Κύπρο.
πασκιές,οι
Παρασκευάζονται και καταναλώνονται την περίοδο του Πάσχα, κυρίως σε χωριά της επαρχίας Πάφου.
Πασχαλινά αυγά βαμμένα με κρεμμυδόφυλλα
Τα φύλλα από ξερά κρεμμύδια δίνουν στα αυγά ένα ζεστό, κιτρινωπό προς μελί χρώμα.
Πασχαλινά αυγά βαμμένα με μαργαρίτες
Οι μαργαρίτες, γνωστές στην Κύπρο και ως σιμιλλούθκια, μεταφέρουν με το βράσιμο το ζωηρό κίτρινο χρώμα τους στα αυγά. "Βάζουμε μπόλικες κίτρινες μαργαρίτες σε μία κατσαρόλα. Τοποθετούμε πάνω τους αυγά και ξανά μαργαρίτες." (Κούλλα Καραμανή, Κόρνος)
Πασχαλινά αυγά βαμμένα με φυτά και βότανα
Για κόκκινα αυγά χρησιμοποιούμε ριζάρι, χυμό από παντζάρια και παπαρούνες. Το ριζάρι προέρχεται από ρίζες φυτού που ευδοκιμεί σε ορισμένες αγροτικές περιοχές. Πριν το χρησιμοποιήσουμε, το κοπανίζουμε για να απελευθερώσει όλο του το χρώμα.
Πασχαλινό πουργούρι με κατσίκι
"Βάζουμε τα κομμάτια του κρέατος σε σμίλες, τα τοποθετούμε πάνω στο πήλινο δοχείο, ούτως ώστε το πουργούρι να πάρει γεύση από το κρέας, και τα σκεπάζουμε με αλουμινόχαρτο." (Θεογνωσία Ανδρέου και Βασιλική Μιχαήλ, Κόρνος)
σησαμωτά,τα
Τα αρτοπαρασκευάσματα αυτά συνηθίζονταν σε όλα τα χωριά της Κύπρου. Φτιάχνονταν ιδιαίτερα τα Χριστούγεννα και το Πάσχα.
Τσουρέκια
Παλιότερα τα τσουρέκια προσφέρονταν κατά τις επισκέψεις σε λεχώνες ή για το κάλεσμα σε γάμους και βαφτίσια. Σήμερα, η παρασκευή και η κατανάλωση τσουρεκιών συνηθίζεται κυρίως τις γιορτινές μέρες του Πάσχα.
Φλαούνες
Η φλαούνα είναι το χαρακτηριστικότερο πασχαλινό έδεσμα που παρασκευάζεται και καταναλώνεται σχεδόν σε όλα τα νοικοκυριά της Κύπρου. Η γέμισή της, ο φωκός όπως λέγεται, ετοιμάζεται 4-5 ώρες νωρίτερα ή από το προηγούμενο βράδυ. Ζυμώνεται με παραδοσιακό προζύμι, αυγά και τυρί, ενώ προαιρετικά προστίθενται σταφιδάκια.
Φλαούνες αυκωτές
"... ανοίγουμε το φύλλο, βάζουμε την γέμιση και ένα αυγό στη μέση και κλείνουμε το φύλλο μας δημιουργώντας πιέτες τριγύρω. Τους δίνουμε ένα στρογγυλό σχήμα." (Θεογνωσία Ανδρέου, Κόρνος)
Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων
Διαδικασία παραγωγής ψωμιού
Περιγράφεται η διαδικασία παραγωγής ψωμιού, άλεσμα σιταριού, προζύμι, ζύμωμα, φούρνισμα, διάφορα είδη ψωμιών κ.λ.π.
Παραδοσιακά ζυμώματα- διαδικασία παρασκευής (μελέτη)
Στην επισυναπτόμενη μελέτη περιγράφεται η διαδικασία παρασκευής των παραδοσιακών κυπριακών ζυμωμάτων.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα
αβκόν,το
Το χογλαστόν αβγό το έβραζαν για μικρό χρονικό διάστημα και το ονόμαζαν μελάτον ή βουττητόν, επειδή ο κρόκος δεν έπηζε. Αντίθετα, αν το έβραζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, το ονόμαζαν πηκτό ή σφικτό. Με τον όρο τηανητόν αβγό εννοούσαν τα αβγά μάτια, που τα τηγάνιζαν σε ελαιόλαδο ή σε μύλλαν χοίρου.
αγκάθθινον στεφάνι του Χριστού,το
Κουλούρι, όμοιο με το αγκάθινο στεφάνι του Χριστού.
άρτος,ο - αφράντα,η
Οι άρτοι παρασκευάζονταν σε ειδικές περιπτώσεις όπως στις εορτές Αγιών, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, στους γάμους και τα μνημόσυνα ως προσφορά στην εκκλησία.
βορτακούδιν,το
Είδος σησαμωτού κουλουριού των Χριστουγέννων, σε σχήμα μικρού βατράχου.
Γαλένα
Πασχαλινά κουλούρια. Τα γαλένα φτιάχνονταν σε ορισμένες περιοχές, κυρίως στην Πάφο, και ήταν ζυμωμένα με ζάχαρη και γάλα.
γλισταρκά,η
Κουλούρι μεγάλο και λεπτό. Μέσα στο κουλούρι διασταύρωναν λεπτά κορδόνια ζυμάρι σε διάφορα σχέδια.
κουλλούριν,το
Κουλουράκια γάμου
Κουλούρι γάμου
Στόλιζε την κολοκύθα του κρασιού με την οποία καλούσαν στο γάμο
σησαμωτά,τα
Αρτοποιήματα με σησάμι: ψωμί, κουλούρια.
Φλαούνα (γαστρονομικός χάρτης)
Η φλαούνα είναι προϊόν αρτοποιίας με βασικά υλικά το τυρί φλαούνας και τα αυγά. Παρασκευάζεται το Πάσχα σε ολόκληρη την Κύπρο. Έχει σχήμα τετράγωνο, τρίγωνο ή στρογγυλό.
φλαούνα - βλαούνα,η
Πασχαλινή πίτα.
Φλαούνες και άλλα Πασχαλινά εδέσματα, αναφορά 19ου αι.
Χριστουγεννιάτικα παραδοσιακά ζυμώματα
Τα παραδοσικά ζυμώματα των Χριστουγέννων περιλαμβάνουν : τα «χριστόψωμα», τις «γεννόπιτες» και τα «κουλούρια» σε διάφορα σχήματα και ονομασίες.
Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης
Μάνασσα ή Παστός
Τοίχος όπου ήταν κρεμασμένα τα προικιά της νύφης, ανάμεσα και τα διάφορα ζυμώματα που ετοίμαζαν
Θέμα
Περιεχόμενο
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε
.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής