Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
κανίσ̆σ̆ιν - κανίσκιν,το

Το κανίσκι.

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Πρόκειται για μικρό καλάθι από καλάμι ή λυγαριά (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα κανίσκι (το), 831; Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 177) / πανέρι που περιέχει διάφορα αντικείμενα και στέλνεται ως δώρο σε γιορτές (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα κανίσκι (το), 831; Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 177; Κυπρή 1989, λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 26), ως επί το πλείστον φρούτα και φαγώσιμα (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 15).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < αρχ. κανίσκιον, υποκ. του κάνεον «καλάθι, πανέρι» < κάννα / κάννη «καλάμι» Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα κανίσκι (το), 831). Και ο Γεώργιος Λουκάς φαίνεται να συμφωνεί με την παραπάνω ετυμολογία. Σημειώνει τα εξής στο Γλωσσάριό του για το κανίσκιν: «[...] πιθανόν εκ του κάνεον, -ίσκι(ο)ν, διότι και μέχρι σήμερον οι Κύπριοι (ίσως και άλλοι) τα γαμήλια και άλλα επίσημα δώρα των εντός κανέων ή κανίστρων προσφέρουσιν» (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κανίσκιν,το, 187).
          < ιταλ. cannicio [canna = καλαμένιο πλεκτό] (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Κανίσσιν,το, 50)

Ο δωρητής ονομάζεται κανισ̆σ̆ιάρης (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 15).

’ποσοσίδι κατά του Κυθηρίους (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κανίσκιν,το, 187)

Μέθοδος Εξασφάλισης

Άλλο

Μέθοδος Επεξεργασίας

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Στα χωριά η καθημερινή συνήθεια ήταν όταν δίνονταν καννίσ̆σ̆ια σε πιάτο ή μαντηλιάν [μαντηλιά,η = η πετσέτα], αυτά να μην επιστρέφονται άδεια. Πάντοτε το δώρο έπρεπε να έχει την ανταπόδοσή του. Τις περισσότερες φορές η ανταπόδοση των καννισ̆σ̆ιών ήταν παρασκευάσματα από αλεύρι (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167-168). 

Καννίσ̆σ̆ια προσφέρονταν στη λεχώνα μαζί με φαγητό ή μόνα τους από τους συγγενείς και τους φίλους. Τα καννίσ̆σ̆ια ήταν διάφορα. Στο χωριό Καραβά το καννίσ̆σ̆ιν για τη λεχώνα ήταν ένα μπουκάλι κρασί, ρύζι, ζάχαρη και γλυτζ̆ιστά [γλυτζ̆ιστόν,το = γλυκό]. Στο Λευκόνοικο πρόσφεραν κοτόπουλο και κρασί και άλλοτε πατάτες τηγανιτές. Στα χωριά Στρουμπί, Αγρό και Λύση έπαιρναν στη λεχώνα σούπα με φιδέ, ενώ στο χωριό Πατρίκι τριν. Στην επαρχία της Κερύνειας στη λεχώνα πρόσφεραν τρόφιμα και γλυτζ̆ιστά, ενώ στη περιοχή της Μεσαορίας πρόσφεραν πισ̆ίες [πισ̆ία,η = λεπτή πίτα τηγανισμένη και αρτυμένη με ζάχαρη ή μέλι κ.ά.]. Στην Πάφο το καννίσ̆σ̆ιν για τη λεχώνα ήταν τσουρέκι και λαοπούλλες (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167-170).

Ακόμα καννίσ̆σ̆ιν πρόσφεραν στους νεόνυμφους τη Δευτέρα μετά τον γάμο. Αυτό συνήθως ήταν κουλούρι που ήταν διακοσμημένο με παραδοσιακά σχέδια από ζυμάρι όπως πουλιά, φίδια κ.ά. Μαζί με το κουλούρι σε ορισμένα χωριά το καννίσ̆σ̆ιν περιείχε φαγητό όπως πιλάφι, κρέας, κρασί και σιτάρι (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 195-196, 219-221).

Εορταστικές Περιστάσεις

Καννίσ̆σ̆ια προσφέρονταν στη λεχώνα μετά τον τοκετό και στους νεόνυμφους μετά τον γάμο (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167, 195).

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Συχνά για αυτούς που προσέφερναν το δώρο λεγόταν το εξής δίστιχο:
«Καλώς τον κανισ̆σ̆ιάρην, κατά πως έφερεν να πάρει» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα κανίσ̆σ̆ιν,το, 15): ο δωρητής θα πάρει το αντίστοιχο δώρο, ή ανάλογα με τη συμπεριφορά του καθενός ανάλογα θα του συμπεριφερθούν (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Κανίσσιν,το, 50).

Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. 

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1989), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XIV, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Δημητρίου Δήμητρα, Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1989), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XIV, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
κανίσ̆σ̆ιν - κανίσκιν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος κανίσ̆σ̆ιν - κανίσκιν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
κανίσ̆σ̆ιν - κανίσκιν,το