Σύνδεση
Αρχική
Έργο
Όραμα
Στόχοι
Οφέλη
Σε ποιους απευθύνεται
Πρόοδος έργου
Παραδοτέα
Μελλοντικά σχέδια
Δημοσιεύσεις
Λογότυπο Έργου
Συνεργάτες
Ερευνητική ομάδα
Συνεργάτες - Ερευνητές
Άλλοι συνεργάτες
Πρόσκληση σε συνεισφορά
Κύριοι Υποστηρικτές
Υποστηρικτές
Κατηγορίες Επιχορηγήσεων
Νέα
Συνδέσεις
Χάρτης Πύλης
Επικοινωνία
Τρόφιμα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιτηρέσιο - Γεύματα
Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία
Βιβλιογραφία
Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής
Διαφημίσεις Τροφίμων
Εκπαιδευτικές Εφαρμογές
Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων
Newsletter
λίστα
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ"
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Αναζήτηση Τεκμηρίων
Τίτλος
αρτύματα,τα
Συνήθως οι Κύπριοι με τη λέξη "άρτυμα" εννοούσαν μόνον το πιπέρι ("πεπέρι") και κανένα άλλο μπαχαρικό.
Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Ονομασία - Προέλευση
Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου
Ελληνική ονομασία - Περιγραφή
Πρόκειται για τα μπαχαρικά και κυρίως το πιπέρι.
Γλωσσικές Παρατηρήσεις
Συνήθως οι Κύπριοι με τη λέξη «άρτυμα» εννοούσαν μόνον το πιπέρι («πεπέρι») και κανένα άλλο μπαχαρικό. Συνηθισμένη ήταν η φράση: «φερ’ μου λλίον άρτυμα να βάλω ’ς το φαίν μου» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αρτύματα,τα, 132).
Μέθοδος Εξασφάλισης
Συλλογή, Συστηματική καλλιέργεια
Μέθοδος Επεξεργασίας
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων
Εορταστικές Περιστάσεις
Συμβολικές Χρήσεις
Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Χρονολογία
Συμπληρωματικά Στοιχεία
Ο Αρχιμ. Κυπριανός, στο βιβλίο του «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου», αναφέρεται στα είδη των ευφραντικών και αρτυμάτων που παράγονταν κατά τον 18ον αιώνα στο νησί: «'Αλας λευκόν, και αφθονονοπάροχον, εκ του οποίου φορτώνονται καράβια δι' άλλους τόπους από τας δύο λίμνας. Κρόκος, ή ζαφεράς εκλεκτός, ευώδης, αλλ' ολίγος γίνεται. Σινάπιον, και σουμάκιν. Εγίνετο και μάννα ολίγη, αλλά την αμέλησαν οι του νυν καιρού εντόπιοι, και ουδέ την εγνωρίζουσι» (Κυπριανός Αρχιμ. 1788, 544). Στο πιο πάνω απόσπασμα, από τα αρτύματα μνημονεύονται ο κρόκος (ή σαφρόν), το σινάπι, το σουμάκι και η μάννα. Η ποιότητα του κρόκου ήταν, όπως αναφέρεται, εξαίρετη, αλλά η ποσότητα που παραγόταν λίγη. Πολύ λίγη η παραγωγή και της μάννας, η οποία και εν τέλη εγκαταλείφθηκε. Σε πολύ μεγάλες ποσότητες παραγόταν από δύο αλυκές αλάτι, από το οποίο γινόταν εξαγωγή σε πολύ μεγάλες ποσότητες. Σύμφωνα με τον Π. Γεννάδιο (1914, 165), κατά τις αρχές του 20ού αιώνα, σε κάποια ορεινά χωριά της Κύπρου καλλιεργούσαν το φυτό Αψίνθιον το δρακόντιον ή Αρτεμισία η δρακόντιος (Artemisia dracunculus). Από αυτό παρήγαν το στραχούρι ή τραχούρι (εστραγκόν), το οποίο χρησιμοποιούσαν ως αρτυματικό και για να αρωματίσει το ξίδι. Στα αρτύματα που χρησιμοποιούνταν στην κυπριακή κουζίνα, συμπεριλαμβάνονται και άλλα είδη μπαχαρικών, όπως ο μαυρόκοκκος (βλ. σχετικό λήμμα στην κατηγορία Τρόφιμα), καθώς και αρτυματικά φυτά, όπως τα κρίταμα (βλ. λήμμα κάρταμον,το στην κατηγορία Τρόφιμα).
Βιβλιογραφία
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία. Πηγή φωτογραφίας: «Κόκκοι μαύρου, κόκκινου και άσπρου πιπεριού» (https://pixabay.com/en/pepper-spices-peppercorns-red-black-1070145/)
Ερευνητής / Καταχωρητής
Στάλω Λαζάρου, Σάββας Πολυβίου / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Φωτογραφίες
Συνημμένα
Περισσότερα
Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές
Γύρος με σουμάτζι
Το εδώδιμο σουμάκι, του οποίου οι σπόροι χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα σε πολλές μεσογειακές χώρες, είναι αυτοφυές στην Κύπρο.
ζαλατίνα,η
Παραδοσιακά η ζαλατίνα στην Κύπρο φτιαχνόταν μετά τη σφαγή του καλοαναθρεμμένου χοίρου, του οποίου χρησιμοποιούσαν συνήθως την κεφαλή και τα πόδια. Το κρέας βραζόταν καλά και αρτυζόταν με αλάτι, πιπέρι, κομμάτια κόκκινης καυτερής πιπεριάς και δενδρολίβανο. Προσέθεταν επίσης ξίδι, χυμό από νεράντζια και λεμόνια.
Πιπέρια ξιδάτα
"Πλένουμε τα πιπέρια και τα βάζουμε σε ένα μπουκάλι. Σ’ ένα δοχείο βάζουμε 2/3 ξίδι, 1/3 νερό και αλάτι αναλόγως των πιπεριών που έχουμε." (Κυπερούντα)
Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία
Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.
Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων
ζαλατίνα,η
Παραδοσιακά η ζαλατίνα στην Κύπρο φτιαχνόταν μετά τη σφαγή του καλοαναθρεμμένου χοίρου, του οποίου χρησιμοποιούσαν συνήθως την κεφαλή και τα πόδια. Το κρέας βραζόταν καλά και αρτυζόταν με αλάτι, πιπέρι, κομμάτια κόκκινης καυτερής πιπεριάς και δενδρολίβανο. Προσέθεταν επίσης ξίδι, χυμό από νεράντζια και λεμόνια.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα
άλας,το
άνεθον,το - άνηθος,ο
αρτυσ̆ιά (αρτυσιά),η
Είδος μπαχαρικού, πολύ συνηθισμένο στον παραδοσιακό τταβά αλλά και σε άλλα εδέσματα.
Γύρος με σουμάτζι
Το εδώδιμο σουμάκι, του οποίου οι σπόροι χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα σε πολλές μεσογειακές χώρες, είναι αυτοφυές στην Κύπρο.
ζαλατίνα,η
Παραδοσιακά η ζαλατίνα στην Κύπρο φτιαχνόταν μετά τη σφαγή του καλοαναθρεμμένου χοίρου, του οποίου χρησιμοποιούσαν συνήθως την κεφαλή και τα πόδια. Το κρέας βραζόταν καλά και αρτυζόταν με αλάτι, πιπέρι, κομμάτια κόκκινης καυτερής πιπεριάς και δενδρολίβανο. Προσέθεταν επίσης ξίδι, χυμό από νεράντζια και λεμόνια.
ζαχαρά - ζαφορά,η - σαφράν το
Η ζαχαρά ή το σαφράν είναι ένα πανάρχαιο μπαχαρικό το οποίο αποτελείται από τα κόκκινα αποξηραμένα στίγματα του μοβ λουλουδιού του φυτού κρόκος (Crocus Sativus).
Κανέλα
Κάρταμον
μαυρόκοκκος,ο
Είδος αρτύματος.
Πιπέριν
Θέμα
Περιεχόμενο
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε
.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής