Αναζήτηση Τεκμηρίων

Başlık
αρτύματα,τα

Συνήθως οι Κύπριοι με τη λέξη "άρτυμα" εννοούσαν μόνον το πιπέρι ("πεπέρι") και κανένα άλλο μπαχαρικό.

«Κόκκοι μαύρου, κόκκινου και άσπρου πιπεριού» <br/> Πηγή: https://pixabay.com/en/pepper-spices-peppercorns-red-black-1070145/

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Πρόκειται για τα μπαχαρικά και κυρίως το πιπέρι.

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Συνήθως οι Κύπριοι με τη λέξη «άρτυμα» εννοούσαν μόνον το πιπέρι («πεπέρι») και κανένα άλλο μπαχαρικό. Συνηθισμένη ήταν η φράση: «φερ’ μου λλίον άρτυμα να βάλω ’ς το φαίν μου» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αρτύματα,τα, 132).

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συλλογή, Συστηματική καλλιέργεια

Μέθοδος Επεξεργασίας

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Ο Αρχιμ. Κυπριανός, στο βιβλίο του «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου», αναφέρεται στα είδη των ευφραντικών και αρτυμάτων που παράγονταν κατά τον 18ον αιώνα στο νησί: «'Αλας λευκόν, και αφθονονοπάροχον, εκ του οποίου φορτώνονται καράβια δι' άλλους τόπους από τας δύο λίμνας. Κρόκος, ή ζαφεράς εκλεκτός, ευώδης, αλλ' ολίγος γίνεται. Σινάπιον, και σουμάκιν. Εγίνετο και μάννα ολίγη, αλλά την αμέλησαν οι του νυν καιρού εντόπιοι, και ουδέ την εγνωρίζουσι» (Κυπριανός Αρχιμ. 1788, 544).
Στο πιο πάνω απόσπασμα, από τα αρτύματα μνημονεύονται ο κρόκος (ή σαφρόν), το σινάπι, το  σουμάκι και η μάννα. 
Η ποιότητα του κρόκου ήταν, όπως αναφέρεται, εξαίρετη, αλλά η ποσότητα που παραγόταν λίγη. Πολύ λίγη η παραγωγή και της μάννας, η οποία και εν τέλη εγκαταλείφθηκε. 
Σε πολύ μεγάλες ποσότητες παραγόταν από δύο αλυκές αλάτι, από το οποίο γινόταν εξαγωγή σε πολύ μεγάλες ποσότητες.

Σύμφωνα με τον Π. Γεννάδιο (1914, 165), κατά τις αρχές του 20ού αιώνα, σε κάποια ορεινά χωριά της Κύπρου καλλιεργούσαν το φυτό Αψίνθιον το δρακόντιον ή Αρτεμισία η δρακόντιος (Artemisia dracunculus). Από αυτό παρήγαν το στραχούρι ή τραχούρι (εστραγκόν), το οποίο χρησιμοποιούσαν ως αρτυματικό και για να αρωματίσει το ξίδι.

Στα αρτύματα που χρησιμοποιούνταν στην κυπριακή κουζίνα, συμπεριλαμβάνονται και άλλα είδη μπαχαρικών, όπως ο μαυρόκοκκος (βλ. σχετικό λήμμα στην κατηγορία Τρόφιμα), καθώς και αρτυματικά φυτά, όπως τα κρίταμα (βλ. λήμμα κάρταμον,το στην κατηγορία Τρόφιμα).

Βιβλιογραφία

Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. 

Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία.


Πηγή φωτογραφίας:

«Κόκκοι μαύρου, κόκκινου και άσπρου πιπεριού» (https://pixabay.com/en/pepper-spices-peppercorns-red-black-1070145/)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Σάββας Πολυβίου / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Başlık
αρτύματα,τα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Başlık αρτύματα,τα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Başlık
αρτύματα,τα