Τεκμήρια

Title
αβκωτή,η

Πασχαλινό έδεσμα. Οι γυναίκες, αφού ζύμωναν τις κουλούρες και τις φλαούνες, έκαναν μικρές θήκες σε σχήμα σαλιέρας, δηλαδή αλατοθήκης, μέσα στις οποίες τοποθετούσαν όρθια συνήθως ένα ή δύο αβγά ψημένα και κόκκινα.

«Αβκωτή» <br/> Πηγή: http://www.rizokarpason.com/sintages1.htm

Name - Origin
Functional Role
Additional information & references

Name - Origin

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

κουλούρι σε σχήμα αβγοθήκης, με κόκκινο αβγό στο κέντρο / πασχαλινό τσουρέκι με κόκκινο αβγό στη μέση, κουλούρι στη μέση του οποίου υπάρχει ψημένο αβγό για μνημόνευση του νεκρού (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκωτή,η, 32)

Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης σημειώνει πως πρόκειται για πασχαλινό έδεσμα για τα παιδιά (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6). 

Οι Κυπρή - Πρωτοπαπά αναφέρουν ότι γυναίκες έδιναν στο ζυμάρι σχήμα θήκης και τοποθετούσαν πάνω κόκκινα αβγά (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < αβκόν [ο όρος αβκόν στη κυπριακή διάλεκτο σημαίνει αβγό (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130)] + κατάλ. -ωτή (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκωτή,η, 32)

Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης ορθογραφεί τη λέξη με -αυ- (αυκωτή) (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6).

Σε μερικά χωριά οι αβκωτές ονομάζονταν αβκωτήρες.

Μέθοδος Εξασφάλισης

Άλλο

Μέθοδος Επεξεργασίας

Οι γυναίκες, αφού ζύμωναν τις κουλούρες και τις φλαούνες, έκαναν μικρές θήκες σε σχήμα σαλιέρας, μέσα στις οποίες τοποθετούσαν όρθια ένα ή δύο αυγά ψημένα και κόκκινα. Τις έψηναν σε φούρνο, αλλά τις τοποθετούσαν κοντά στο στόμιο, για να μπορούν να τις βγάζουν έξω εύκολα μιας και ψήνονταν πολύ γρήγορα (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αυκωτή,η, 295-6). 

Η ζύμη για τις αβκωτές αποτελούνταν από αλεύρι, σιμιγδάλι, αλάτι, λάδι ή βούτυρο, και μερικές φορές αναρή, γάλα και μυρωδιές. Τη ζύμη αυτή την ονόμαζαν «μυλλωμένην» (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).

Στο χωριό Αγριδάκι έκαναν μονές, διπλές ή τρίδιπλες αβκωτές. Στο χωριό Σιχχάρι έδιναν στην αβκωτή σχήμα κοπέλας και τοποθετούσαν πάνω ένα αβγό. Στην Ακανθού ζύμωναν σταυροκούλουρα που πάνω τοποθετούσαν τέσσερα ή πέντε αβγά (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).

** Για τη συνταγή των αβκωτών, βλ. λήμμα αβκωτές,οι; αβκωτές,οι, κουκκουρκά,η, κουλλούρκα μυλλωμένα,τα στην κατηγορία Παραδοσιακές Συνταγές.

Functional Role

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Σταυροκούλουρο με αβγά συνήθιζαν να τρώνε και οι θεριστές στα χωράφια, αφού η περίοδος του θέρους, συνήθως τον Μάιο, συνέπιπτε με τις ημέρες του Πάσχα και ιδιάιτερα την εβδομάδα του Διακαινήσιμου. Το σταυροκούλουρο με τα πέντε αβγά το ονόμαζαν «ο Μας ο πεντοφάς» επειδή οι ημέρες ήταν μεγάλες και χρειαζόταν οι εργάτες να τρώνε πέντε φορές την ημέρα (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).

Εορταστικές Περιστάσεις

Τις αβκωτές συνήθιζαν να τις παρασκευάζουν τη Μ. Πέμπτη ή το Μ. Σάββατο με τα υπόλοιπα κουλούρια του Πάσχα (Κυπρή - Πρωτόπαπα  2003, 129-130).

Συμβολικές Χρήσεις

Τα αβγά από την αρχαιότητα συμβόλιζαν τη νέα ζωή, αφού περικλείουν μέσα τους ένα σπέρμα ζωής, μια νέα δύναμη που μπορεί να μεταδοθεί και στους ανθρώπους. Παράλληλα, το κόκκινο χρώμα συνδέεται με τη ζωή, αφού είναι το χρώμα του αίματος (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 129-130).

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Παιδιά, Χειρωνάκτες

Additional information & references

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Βιβλιογραφία

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.


Πηγή φωτογραφίας: 

«Αβκωτή» (http://www.rizokarpason.com/sintages1.htm)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Δήμητρα Δημητρίου / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος

Photographs

Foods

Traditional recipes

Ratio - Lunches

Production areas

Production methods

Traditional utensils and tools

Bibliography

Food museums tour

Food ads

Education

Food industries history of Cyprus

Title
αβκωτή,η

Photographs

Attachments

Title αβκωτή,η

Photographs

Attachments

Title
αβκωτή,η