Giriş
Αρχική
Έργο
Όραμα
Στόχοι
Οφέλη
Σε ποιους απευθύνεται
Πρόοδος έργου
Παραδοτέα
Μελλοντικά σχέδια
Δημοσιεύσεις
Λογότυπο Έργου
Συνεργάτες
Ερευνητική ομάδα
Συνεργάτες - Ερευνητές
Άλλοι συνεργάτες
Πρόσκληση σε συνεισφορά
Κύριοι Υποστηρικτές
Υποστηρικτές
Κατηγορίες Επιχορηγήσεων
Νέα
Συνδέσεις
Χάρτης Πύλης
Επικοινωνία
Τρόφιμα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιτηρέσιο - Γεύματα
Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία
Βιβλιογραφία
Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής
Διαφημίσεις Τροφίμων
Εκπαιδευτικές Εφαρμογές
Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων
Newsletter
λίστα
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ"
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Αναζήτηση Τεκμηρίων
Başlık
ληνός - μουκλός,ο
Πιεστήρι με δοκό και βίδα.
Περιγραφή Χώρου
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Περιγραφή Χώρου
Περιγραφή Χώρου Παρασκευής και Διάθεσης
Ο Ιωάννης Ιωνάς στα «Παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου» γράφει τα εξής για τον ληνό ή μουκλό: «Πιεστήρι με μεγάλη και βαριά δοκό, η οποία ανεβοκατέβαινε με τη βοήθεια του αδραχτιού (κοχλία μήκους 15 ποδιών) που είχε στη βάση του την ξυλογαδάρα [κάσα με ογκόλιθο ή πολλές πέτρες] για περισσότερη πίεση. Η συμπίεση των σταφυλιών γινόταν με το κατέβασμα του μουκλού πάνω στο παραμούκλιν [χοντρό δοκάρι] και τη μεταφορά του μεγάλου βάρους στον μούσκο, τα κάθετα μερκακά και τα αραιά σανίδια που κάθονταν πάνω στα απλωμένα επί του λιθόστρωτου πατώματος του τζ̆υαθιού [της κτισμένης με χαμηλό τοίχο δεξαμενής]. Η όλη εγκατάσταση βρισκόταν μέσα σε υποστατικό που έφερε το όνομα μουκλός και αφορούσε τη σύνθλιψη των σταφυλιών και παραγωγή του μούστου με τον οποίο θα γινόταν η γνωστή γλυκιά κουμανταρία. Μουκλός ονομαζόταν και η μεγάλου βάρους δοκός τετράγωνης διατομής πάχους δυόμισι και μήκους 33 ποδιών που είχε τη μια από τις δύο της άκριές του μπηγμένη μέσα στη ριζομουκλιάν [τρύπα μέσα στον τοίχο σε ύψος 7 ποδιών από το δάπεδο]. Μπροστά από τον τοίχο και κάτω από τους λούρους, ως επίσης και τη ριζομουκλιάν βρισκόταν το «τζ̆υάθιν», δηλαδή η δεξαμενή μέσα στην οποία έπεφταν τα σταφύλια που προορίζονταν για σύνθλιψη. Το τζ̆υάθιν ήταν είδος τραπεζιάς [εξέδρας] με διαστάσεις (πλάτος- μήκος και ύψος) 10 Χ 20 Χ 6 πόδια. Η επιφάνεια του τζ̆υαθιού αποτελείτο από πλάκες που ήταν διαρρυθμισμένες με κλίσεις από όλες τις μεριές προς το κέντρο, ούτως ώστε ο εξαγόμενος μούστος κατά τη συμπίεση των σταφυλιών να μην μπορεί να κατευθύνεται προς τα πλευρά και να χύνεται, αλλά να προωθείται προς τη χολέτρα. Η άλλη άκρη του μουκλού [του δοκαριού] κατέληγε σε τρύπα, ειδικά διαμορφωμένη για να μπορεί να βιδώνει, με τη βοήθεια χειρολαβών, μέσα σ’ αυτήν το «αδράχτιν», δηλαδή ξύλινος κάθετος χοχλιός [κοχλίας] ύψους 5-6 ποδιών. Από το αδράχτιν κρεμόταν, στο κάτω μέρος, η «ξυλογαδάρα», που δεν ήταν τίποτε άλλο από μια κάσα γεμάτη πέτρες ή μεγάλη πέτρα που έμοιαζε με βάση κολώνας βάρους περίπου 500 κιλών και η οποία αποσκοπούσε στην ενίσχυση του βάρους του δοκαριού. Για το γέμισμα του τζ̆υαθιού με σταφύλια γυριζόταν η ξυλογαδάρα για να ξεβιδωθεί το αδράχτιν και πατώντας να ανυψωθεί το τεράστιο δοκάρι του μουκλού. Όταν ο μουκλός κατέβαινε, το τζ̆υάθιν ήταν γεμάτο και η πίεση που ασκείτο πάνω στα απλωμένα σταφύλια ήταν ομοιόμορφη, λόγω των σανίδων, των μερκακών και του μούσκου που κάλυπταν, ισότοπα από πάνω, όλη την επιφάνεια του τζ̆υαθιού. Για να κατέβει ο μουκλός και να γίνει δυνατή η συμπίεση έπρεπε το αδράχτιν του μουκλού [ο κοχλίας] να περιστραφεί από τους στρέφτες [τις χειρολαβές], δηλαδή το σανίδι που προεξείχε από τη μια και την άλλη μεριά του καλύμματος της ξυλογαδάρας για να βιδωθεί, μέχρις ότου η τελευταία σηκωθεί από το δάπεδο. Με αυτό τον τρόπο το βάρος της ξυλογαδάρας προστίθετο σε εκείνο του μουκλού και η δύναμη συμπίεσης ήταν ακόμα πιο μεγάλη. Για πλήρη σύνθλιψη, ο μουκλός επανυψωνόταν και έμπαιναν από κάτω νέα υπομόχλια, νέοι μούσκοι, συνολικά τρείς φορές. Ο μούστος που έβγαινε κατά τη συμπίεση ακολουθούσε τις κλίσεις της επιφάνειας του τζ̆υαθιού και έτρεχε μέσω χολέτρας [υδρορροής] που υπήρχε στη βάση «τζ̆υαθιού», μέσα στην ποδόσην, που δεν ήταν τιποτε άλλο από κουμνί ή δάνα [πήλινο αγγείο ή λεκάνη] που βρισκόταν στο δάπεδο με το στόμιο σε ύψος 3 πόδια πιο κάτω από την επιφάνεια του τζυαθιού» (Ιωνάς 2001, 76-78). Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης στο Γλωσσάριό του σημειώνει τα μέρη του ληνού: 1) το ποδόσ̆ιν, 2) ο μούσκος, 3) το δκιαζύιν, 4) το αδράχτιν, 5) ο χοχλιός (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα ληνός,ο, 476).
Κυπριακή Ονομασία
Ελληνική Ονομασία
Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις
ΕΤΥΜ. ληνός < αρχ. ληνός (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα ληνός,ο, 254) Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του σημειώνει πως η ληνός είναι η μηχανή και το οίκημα αυτής, όπου γίνεται η σύνθλιψη ή η συμπίεση των σταφυλιών. Επίσης ο ή η ληνός, κατά τους αρχαίους, ήταν ο τόπος στον οποίο έβαζαν τα πατημένα σταφύλια, για να γίνουν κρασί (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα ληνός,η, 278).
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία
Χρονολογία
Συμπληρωματικά Στοιχεία
Το ενοίκιο του ληνού ονομάζεται ληνομίστιν (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα ληνός,ο, 476).
Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία. Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.
Ερευνητής / Καταχωρητής
Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος
Φωτογραφίες
Συνημμένα
Περισσότερα
Konu
Gövde
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε
.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής