Giriş
Αρχική
Έργο
Όραμα
Στόχοι
Οφέλη
Σε ποιους απευθύνεται
Πρόοδος έργου
Παραδοτέα
Μελλοντικά σχέδια
Δημοσιεύσεις
Λογότυπο Έργου
Συνεργάτες
Ερευνητική ομάδα
Συνεργάτες - Ερευνητές
Άλλοι συνεργάτες
Πρόσκληση σε συνεισφορά
Κύριοι Υποστηρικτές
Υποστηρικτές
Κατηγορίες Επιχορηγήσεων
Νέα
Συνδέσεις
Χάρτης Πύλης
Επικοινωνία
Τρόφιμα
Παραδοσιακές Συνταγές
Σιτηρέσιο - Γεύματα
Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης
Τεχνικές Παραγωγής
Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία
Βιβλιογραφία
Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής
Διαφημίσεις Τροφίμων
Εκπαιδευτικές Εφαρμογές
Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων
Newsletter
λίστα
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ"
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Αναζήτηση Τεκμηρίων
Başlık
αρκοτζ̆ινάρα (αρκοτζινάρα),η
Η αγριαγκινάρα τρώγεται φρέσκα και μαγειρεμένη. Οι μίσχοι συνοδεύουν βραστά όσπρια, κυρίως φασόλια και λουβιά. Οι αγκινάρες τους γίνονται βραστές, τηγανίζονται με αβγά ή με κρέας και πατάτες στην κατσαρόλα και είναι πολύ εύγευστες.
Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Ονομασία - Προέλευση
Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου
Ελληνική ονομασία - Περιγραφή
κινάρα η κάκτος, αγριαγκινάρα (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αρκοτζ̆ινάρα,η, 77) Η αγριαγκινάρα «είναι πολυετές ακανθώδες φυτό με εύρωστη ρίζα, που παραμένει ζωντανή για να δώσει καινούργιους βλαστούς τον επόμενο χρόνο. Το υπέργειο μέρος ξηραίνεται κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Το φυτό μοιάζει με την ήμερη αγκινάρα, με μόνη διαφορά ότι φέρει αγκάθια. Επίσης, μοιάζει πολύ με τη χωστή που ανήκει και αυτή στο ίδιο γένος. Η αγριοαγκινάρα διαφέρει από τη χωστή, στο ότι είναι πολύ πιο εύρωστη με φύλλα που εκτείνονται προς τα πάνω και φέρει μεγαλύτερα και περισσότερα αγκάθια. Η χωστή είναι πιο μικρή, με φύλλα απλωτά στο έδαφος και με λιγότερα και μικρότερα αγκάθια. Απαντά συνήθως σε διάφορες πεδινές περιοχές της Κύπρου. Εντοπίζεται κυρίως σε ακαλλιέργητους χώρους και όρια χωραφιών» (Σαββίδης 1999, 10-11). «Είναι πολυετής θάμνος, που μπορεί να φτάσει τα δύο μέτρα ύψος. Η ρίζα της είναι εύρωστη και βαθιά, τα στελέχη όρθια, χοντρά, με αυλακώσεις. Τα φύλλα έχουν λευκοπράσινο χρώμα, είναι αντίθετα, λογχοειδή, σύνθετα, με ισχυρό κεντρικό νεύρο, βαθιά διαιρεμένα, με αγκάθια. Οι ανθοφόροι βλαστοί βγαίνουν από τις μασχάλες των φύλλων και καταλήγουν σε ωοειδείς ταξιανθίες, που η βάση τους καλύπτεται από λεία, βράκτια φύλλα, που επικαλύπτονται, σχηματίζοντας μια σαρκώδη ανθοδόχη· τα εξωτερικά και τα μεσαία καταλήγουν σε αγκάθι. Τα βράκτια φύλλα της είναι μικρά, σε αντίθεση με τα βράκτια φύλλα της καλλιεργούμενης αγκινάρας, που είναι μεγαλύτερα και χωρίς αγκάθια. Τα ανθίδια είναι πολλά (300-400), σωληνοειδή, ερμαφρόδιτα, με πέταλα πορφυρά ή μοβ. Η γονιμοποίηση γίνεται μόνο από έντομα· τα άνθη της αγκινάρας είναι τα αγαπημένα των μελισσών. Οι καρποί περιέχουν πολλούς σπόρους, που έχουν στην κορυφή τους αρκετά μικρά τριχίδια, που διευκολύνουν τη διασπορά τους στον αέρα και τη διάδοση έτσι του φυτού» (Παπούλιας 2006, 26-27).
Γλωσσικές Παρατηρήσεις
Επιστημονική ονομασία: Cynara cardunculus/asteraceae και σύμφωνα με τον Ξενοφών Π. Φαρμακίδη: Cynara horrida και Cynara sibthorpiana (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αρκοτζ̌ινάρα,η, 248) Τα μεγάλα άνθη της αρκοτζ̆ινάρας ονομάζονται καυκαρούες (Σαββίδης 1999, 10).
Μέθοδος Εξασφάλισης
Συλλογή
Μέθοδος Επεξεργασίας
Η αγριαγκινάρα τρώγεται φρέσκα και μαγειρεμένη. Οι μίσχοι των τρυφερών φύλλων, αφού καθαριστούν από τα αγκάθια, τρώγονται φρέσκοι όπως και οι αγκινάρες τους. Οι μίσχοι, αφού βραστούν προηγουμένως και αλλαχτεί το νερό τους γιατί είναι χόρτο πικρό, τοποθετούνται μέσα σε βραστά όσπρια, κυρίως φασόλια και λουβιά. Οι αγκινάρες τους γίνονται βραστές, τηγανίζονται με αβγά ή με κρέας και πατάτες στην κατσαρόλα και είναι πολύ εύγευστες. Μαζεύονται από τον Γενάρη ως τον Απρίλη (Καντζηλάρης 2007, 262). Στο Παλαιχώρι, τις αγριαγκινάρες τις τηγάνιζαν με αβγά (Ψιλλίτα-Ιωάννου 2010, 59). «Τα τρυφερά φύλλα, αφού καθαριστούν από τα αγκάθια, βράζονται και τρώγονται. Συνήθως γίνονται με όσπρια. Επίσης, τρώγονται τα μεγάλα άνθη (καυκαρούες) όταν είναι φρέσκα» (Σαββίδης 1999, 10).
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων
Οι αγριαγκινάρες περιέχουν ελάχιστες θερμίδες, βιταμίνες Α, Β1, Β2 Β3 και ασβέστιο, φωσφόρο, νάτριο, κάλλιο, σίδηρο, λευκώματα, υδατάνθρακες και ινσουλίνη (Καντζηλάρης 2007, 262).
Εορταστικές Περιστάσεις
Συμβολικές Χρήσεις
Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία
Χρονολογία
Συμπληρωματικά Στοιχεία
Ως βότανο, η αγριαγκινάρα είναι διουρητικό, συστήνεται ως τονωτικό του συκωτιού, λέγεται ακόμα ότι κατεβάζει τη χοληστερίνη (Παπούλιας 2006, 11). Είναι από τα λίγα φυτά που επιδρούν άμεσα και γρήγορα στις διάφορες παθήσεις του συκωτιού (Καντζηλάρης 2007, 262). Ο λαός πίστευε ότι η αγριαγκινάρα καθαρίζει το αίμα (Λοίζου 1999, 163). Στην αγκινάρα αναφέρεται δίστιχο δημοτικό τραγούδι της αγάπης: «Τα ξώφυλλα τωμ μαρουλλιών, τα φύλλα των τζινάρων Τζαί όπου ’ν’ τα ποκιαλόγια λαλούμ μου να τα πάρω» (Ταουσιάνης 2008, 158).
Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία. Καντζηλάρης Γ. (2007), Το Καϊμακλί μέσα από το πέρασμα του χρόνου, Έκδοση Νέας Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας Καϊμακλίου, Λευκωσία. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. Λοΐζου Π. (1999), Σπαθαρικό Αμμοχώστου. Το χωρκό μου (ζωή, ιστορία, ασχολίες), Λεμεσός. Παπούλιας Θ. (2006), Τα Άγρια Φαγώσιμα Χόρτα του Βουνού και του Κάμπου, Ψύχαλος, Αθήνα. Σαββίδης Λ. (1999), Αγριόχορτα που τρώγονται: Από τη χλωρίδα της Κύπρου, Print today, Λευκωσία. Ταουσιάνης Χ. (2008), Λαογραφικά σύμμεικτα Ριζοκαρπάσου. Αναφορές και σε άλλα μέρη της Κύπρου και του ευρύτερου Ελληνισμού, Λευκωσία. Ψιλλίτα-Ιωάννου Π. (2010), Παλαιχώρι: Ιστορία και Πολιτισμός, Πλατύπους Εκδοτική, Αθήνα. Πηγή φωτογραφίας: «Αρκοτζινάρα (αγριαγκινάρα)» (Καντζηλάρης 2007, 267)
Ερευνητής / Καταχωρητής
Τόνια Ιωακείμ, Κυριακή Παντελή, Σάββας Πολυβιου, Ελένη Χρίστου / Πετρούλα Χατζηττοφή, Αργυρώ Ξενοφώντος
Φωτογραφίες
Συνημμένα
Περισσότερα
Konu
Gövde
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε
.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής