Sign In
Home
Project
Vision
Goals
Benefits
Target group
Integration
Deliverables
Future plans
Publications
Logo
Partners
Research team
Partners - Researchers
Other partners
Contribution
Main supporters
Supporters
Grants
News
Connections
Sitemap
Contact
Foods
Traditional recipes
Ratio - Lunches
Production areas
Production methods
Traditional utensils and tools
Bibliography
Food museums tour
Food ads
Education
Food industries history of Cyprus
Newsletter
newsletter
Κατάλογος ενημέρωσης
Updated list 30 09 14
Updated list 30 09 14b
DIAITOLOGOI
MASS MEDIA
LIST updated 22.1014
Συνέδριο Κυπρίων Γεύσεις
ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ"
23.10.14 xls
mme2test
Schools 25 10 14
TEST3
τεστ
TEST 10 1 17
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 11 10 17
SXOLEIA MESH & TEXNIKHS
em@il
*
Τεκμήρια
Title
φλαούνα - βλαούνα,η
Πασχαλινή πίτα.
Name - Origin
Functional Role
Additional information & references
Name - Origin
Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου
Ελληνική ονομασία - Περιγραφή
γλύκισμα του Πάσχα από τυρί, αβγά, γάλα και σταφίδες (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα βλαούνα - φλαούνα,η, 101)
Γλωσσικές Παρατηρήσεις
ΕΤΥΜ. Κατά τον Κωνσταντίνο Γ. Γιαγκουλλή: μεσν. γαλλ. flaon < φραγ. *flado < μεσν. λατ. flado (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα βλαούνα - φλαούνα,η, 101) Κατά τον Ιωάννη Ερωτόκριτο: γαλλ. flan = πέμμα, γαλακτομπούρεκο / παλαιογαλλ. flaon, υστερολατ. flado, fladonis / παλαιογερμ. flado, αγγλ. flawn = ψημένη κρέμα (Κυπρή 1989, λήμμα φλαούνα,η, 302) Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του σημειώνει πως η λέξη φαίνεται αραβική (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα φλαοῦνα,η, 496). Η λέξη θεωρείται ότι προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό παλάθη που η αντίστοιχη ρωμαϊκή ονομασία ήταν fladonis. Στη συνέχεια, οι Αγγλοσάξωνες το ονόμασαν flaon και σήμερα flan– flado > flaon > φλαούνα (η παλάθη ήταν παρασκεύασμα με ξηρά φρούτα, fruit cake: Hadjioannou 1979, 56-65). Κατά τον Ξενοφών Φαρμακίδη, η λέξη φλαούνα παράγεται από το ρήμα «φλάω», το οποίο σημαίνει θλίβω. Η λέξη διασώζεται και στην Ελλάδα, ιδίως στην ορεινή περιοχή της Κυνουρίας στην Πελλοπόνησο, όπου φλαούνα ονομάζεται η πίττα που ψήνεται σε πλάκα, η οποία θερμαίνεται με κάρβουνα (Φαρμακίδης 2000, 212). Επίσης ονομάζονταν και βλαούνες. Στο χωριό Καραβά τις στρογγυλές φλαούνες τις έλεγαν φεσούδκια, ενώ στα χωριά της Καρπασίας όπως στο Ριζοκάρπασο και τη Λυθράγκωμη τις φλαούνες τις ονόμαζαν αφλαούνες (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 132).
Μέθοδος Εξασφάλισης
Άλλο
Μέθοδος Επεξεργασίας
Το κατ' εξοχήν πασχαλινό κυπριακό έδεσμα είναι οι «φλαούνες» που φτιάχνονται το Μ. Σάββατο μέχρι σήμερα. Από την παραμονή ετοιμάζεται η γέμιση, ο «φουκός», από τριμμένο ειδικό τυρί που γίνεται αυτή την εποχή του χρόνου, προζύμι, πολλά αυγά, σταφίδες και διάφορα μυρωδικά, όπως μέχλεπι, μαστίχα, δυόσμο, κανέλα. Για κάθε «φλαούνα», ορισμένη ποσότητα γέμισης τοποθετείται σε φύλλο ζύμης, ανοιγμένο σε μικρή πίτα, που διπλώνεται στα πλευρά σε τετράγωνο, τρίγωνο ή στρογγυλό σχήμα. Οι «φλαούνες» αλείφονται με αυγό και σουσάμι και ψήνονται στον φούρνο (Για όλα τα ζυμώματα του Πάσχα βλ. Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 123-139). «Αντί να φκάλεις το τυρίν που το ταλάριν τζιαι να το κόψεις για χαλλούμια, αφήννεις το έτσι τζιαι ψήννεις το. Ύστερα τρίφουμεν το τυρίν με τον τρίφτην (ξύστραν). Ζυμώννουμεν το τυρίν με λλίον γάλαν τζιαι αφκά. Σε μιαν οκκάν τυρίν βάλλεις 100 δράμια γάλαν τζιαι οχτώ αφκά περίπου τζιαι λιώννουμεν το προζύμιν με το γάλαν. Αφήννουμεν το να μπει [φουσκώσει] τζι ύστερα βάλλουμεν του σησάμιν, κανέλλαν, θκυόσμιν τζιαι σταφίθκια. Αννοίεις το ζυμάριν, βάλλεις μέσα το υλικόν τζιαι που πάνω βάλλεις αφκόν ανακατωμένον με σησάμιν, τζιαι βάλλεις τες στον φούρνον» (Μαυροκορδάτος 2003, 307).
Functional Role
Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων
Το σχήμα των φλαούνων ήταν τρίγωνο, τετράγωνο ή στρογγυλό και είχαν μέγεθος μικρού ψωμιού. Για να έχουν λεία επιφάνεια και να κοκκινίσουν, τις φλαούνες τις άλειφαν με μείγμα που περιείχε χτυπημένο αυγό και σησάμι. Στα χωριά που άκμαζε η κτηνοτροφία, όπως το Μαραθόβουνο και τη Μουσουλίτα, τις άλειφαν με τσίππα του γαλάτου [βούτυρο γάλακτος], αφού ήταν διαθέσιμη. Τις φλαούνες τις πρόσφεραν στους ξένους που επισκέπτονταν την οικία τις ημέρες αυτές ή τις έδιδαν σε φτωχούς και ηλικιωμένους που δεν είχαν την ικανότητα να παρασκευάσουν (Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 134). Φαίνεται πως οι φλαούνες ήταν ένα τρόφιμο που χρησιμοποιείτο για την εισαγωγή και πάλι ζωικών τροφών στη διατροφή των Κυπρίων μετά τη νηστεία, χωρίς να δημιουργεί στομαχικά προβλήματα.
Εορταστικές Περιστάσεις
Πασχαλινό έδεσμα που καταναλωνόταν μετά την Ανάσταση. Οι Κύπριοι το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου μετέφεραν στην εκκλησία φλαούνες που τις κατανάλωναν μετά το τέλος της Μεγάλης Ανάστασης (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 136-137).
Συμβολικές Χρήσεις
Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες
Εγκυες, Ηλικιωμένοι, Θηλάζουσες, Παιδιά, Χειρωνάκτες
Additional information & references
Χρονολογία
Συμπληρωματικά Στοιχεία
Η γέμιση των φλαούνων ονομάζεται φουκός και αποτελείται από τριμμένο τυρί, κρόκους αβγών, γάλα και μυρωδικά. Ο φουκός των φλαούνων είναι περίπου ο ίδιος με τον φουκό με τον οποίο παρασκευάζονται οι ραβιόλες, με τη διαφορά ότι ο των ραβιόλων περιέχει λιγότερα αβγά, ένα ή δύο αναλόγως, ενώ των φλαούνων είναι ανάλογος προς την ποσότητα των του τυριού. Ο φουκός των φλαούνων παρασκευάζεται από την Αγ. Παρασκευή και οι φλαούνες παραγεμίζονται το Άγιο Σάββατο και ψήνονται στον φούρνο. Από τις γυναίκες οι φλαούνες λέγονται αμολόητες (η λέξη χρησιμοποιείται κατ' ευφημισμό για πολλά πράγματα, τα οποία δεν θέλουν να ονομάσουν, διότι κάνουν κακή εντύπωση ονομαζόμενα με το όνομά τους (Κυπρή 1989, λήμμα αμολόητος, -η, -ο, 250)) (Κυπρή 1989, λήμμα φλαούνα,η, 302). ** Για τις λοιπές βιβλιογραφικές αναφορές και περισσότερες πληροφορίες για τα έθιμα του Πάσχα δες την επισυναπτόμενη μελέτη στην εγγραφή Πασχαλινά Έθιμα.
Βιβλιογραφία
Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία. Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1989), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Γ΄, Γλωσσάριον Ιωάννου Ερωτοκρίτου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XIV, Λευκωσία. Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία. Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία. Rizopoulou-Egoumenidou Euphrosyne, “Les rites de la Semaine Pascale en Chypre”, under publication in “Les rites de la Semaine Pascale: Mort et Resurrection”, Proceedings of the XXII Atelier EURETHNO, Calabre, Lamezia Terme 6-8 Septembre 2008, 10 pages. Φαρμακίδης Ξ. (2000), Άπαντα, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.
Ερευνητής / Καταχωρητής
Ελένη Χρίστου, Δημητρίου Δήμητρα, Στάλω Λαζάρου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος
Photographs
Attachments
One record found.
1
Title
Διατροφική ανάλυση της συνταγής για τις Φλαούνες (Χ. Τσιάκλα, 2011)
More
Subject
Body
Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε.
Πνευματικά Δικαιώματα
© 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής
GNOMON Pliroforiki (Cyprus) Ltd