Τεκμήρια

Title
Ελιόπιττες ή ελιωτές

Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι τυλιχτές πίτες με γέμιση από τα πιο πάνω συστατικά.

Name - Recipe
Functional Role
Additional information & references

Name - Recipe

Κυπριακή Ονομασία Εδέσματος

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Ελιόψωμα. Πίτες με ελιές.

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Στην Πάχνα Λεμεσού οι ελιωτές λέγονται και "πούλλες".

Με την ίδια ονομασία είναι γνωστές οι ελιωτές και στη Μαραθάσα. Οι «πούλλες» είναι αρτοποιήματα που μοιάζουν με μικρά ψωμάκια και περιέχουν ελιές ή χαλούμι. Παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία στην περιοχή Μαραθάσας.(Κυθραιώτου 2013, 44-45).

Υλικά Συνταγής

Εκδοχή Α΄
1 1/2 κιλό αλεύρι χωριάτικο
3 ποτήρια νερό
1 1/2 ποτήρι ελιές μαύρες με το κουκούτσι
2 μονόχειρα (χούφτες) προζύμι
1 χούφτα δυόσμο ξερό
1/2 ποτήρι κρεμμύδι φρέσκο ψιλοκομμένο
Λίγο αλάτι (1 κουταλάκι)
1/2 ποτήρι φυστικέλαιο

Εκδοχή Β΄
1 κιλό αλεύρι φαρίνα
1½ φλιτζάνι φυστικέλαιο
1 κ.γ. αλάτι
2 κ.γ. μαγιά
1 φλιτζάνι ελιές μαύρες (κομμένες)
3 φρέσκα κρεμμύδια
Λίγα κλωναράκια κόλιανδρο φρέσκο και δυόσμο
Νερό για ζύμωμα

Εκδοχή Γ΄
Για τη ζύμη:
4 ποτήρια αλεύρι φαρίνα
¾ ποτηριού λάδι
¾ ποτηριού χυμό πορτοκάλι
2 κουταλάκια b.p. 

Για τη γέμιση:
2 ποτήρια ελιές κομμένες
1 μέτριο κρεμμύδι
2 κουταλάκια ελαιόλαδο
2 κουταλάκια κόλιαντρο φρεσκοκομμένο και λίγο δυόσμο ξερό

Εκδοχή Δ΄
1 κιλό ζυμάρι ψωμιού
2-3 φλιτζάνια ελιές μαύρες χωρίς κουκούτσια
1 φλιτζάνι δυόσμο ψιλοκομμένο
Λίγο μάραθο ψιλοκομμένο
2 κρεμμύδια ξερά ψιλοκομμένα
Λίγη κανέλλα
Λίγο πιπέρι
Ελαιόλαδο

Εκτέλεση Συνταγής

Εκδοχή Α΄
"Σε μιαν κούπα βάλλουμε το νερό, το αλάτι, το φυστικέλαιο και τις ελιές όπως είναι. 
Στη συνέχεια βάζω 2 μονόσιερα προζύμι για φουσκώσουν οι πούλλες μας. Τωρα βάλλουν μαγιά ένα μονόσιερο. 
Προσθέτουμε λλίο θκυόσμη ξερό και το φρέσκο κρεμμύδι. 
Βάλλουμε το αλεύρι τζιαι το πλάθουμε να ζυμωθεί καλά. Η ζύμη δεν πρέπει να κολλά. Αν σηκώνει άλλο λλίον αλεύρι βάλλουμε ώσπου να μεν κολλά. Παλιά εζυμώναν τη ζύμη μέσα στη σκάφη.  
Παίρνουμε λίγη ζύμη και την πλάθουμε να γίνει μαππούα τζιαι την πιττακώνουμε λλίο. Όταν τελειώσουμε τις βάζουμε σε μια μαντηλιά και τις σκεπάζουμε με μιαν άλλη μαντηλιά. 
Τις αφήνουμε μιαν ώρα περίπου να ψηλώσουν αρκετά και τις βάζουμε στο φούρνο τον ηλεκτρικό. Παλιά επυρώναμεν τον φούρνο με τα ξύλα, εσφουγγούσαμεν τον με το σύρτη για να φύουν τα κάρβουνα, να μεν καούν οι πούλλες (ελιωτές). Είχαμε ένα φουρνόφκιο τζιαι εβάλλαμεν τες πάνω τζιαι μετά εβάλλαμε τες στο φούρνο για 45 λεπτά."
(Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα Λεμεσού)

Εκδοχή Β΄
Προσθέτουμε το αλάτι και τη μαγιά στο αλεύρι, ρυζιάζουμε με το 1 φλιτζάνι λάδι και ζυμώνουμε καλά, αφού προσθέσουμε νερό.
Αφήνουμε τη ζύμη να φουσκώσει, προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά και πλάθουμε μικρές ελιόπιτες.
Περιμένουμε να φουσκώσουν ξανά και τις ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο.
(ΥΓΦΠΠ 2006, 48)

Εκδοχή Γ΄
Ζυμώνουμε τη ζύμη.
Την ανοίγουμε σε πίτα και βάζουμε μέσα τις ελιές. Για διπλή δόση ανοίγουμε 4 πίτες. 
Βάζουμε τις ελιές στην πίτα και την τυλίγουμε.
Όταν βάλουμε την πίτα στο ταψί, την τρυπάμε μέχρι κάτω και την ψήνουμε στο φούρνο.
(Γιώτα Κυριακίδου, 32 ετών, Κυπερούντα)

Εκδοχή Δ΄
Ανοίγουμε το ζυμάρι σε μακρόστενο φύλλο και απλώνουμε πάνω τα υλικά ανακατεμένα. Κατά βούληση, προσθέτουμε στο μείγμα και ελαιόλαδο. 
Τυλίγουμε το φύλλο να γίνει ένα χοντρό κορδόνι και το στρίβουμε από τις δύο άκρες σε αντίθετη φορά. 
Κόβουμε κομμάτια και τα πιέζουμε με τα χέρια μας για να γίνουν στρογγυλές πίττες. Τις ψήνουμε στο φούρνο ή στη σάτζη.
(Κυθραιώτου 2013, 57)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Ψήσιμο στο φούρνο.

Σχόλια Συνταγής

"Με την συνταγή αυτή κάνω 5 προτινές ελιωτές" (Πέπα Φρίξου, 61 ετών από την Πάχνα Λεμεσού). 

Παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο αντί φυστικέλαιο (Στάλω Λαζάρου).

Functional Role

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Συνηθίζεται κατά τις περιόδους νηστείας (Στάλω Λαζάρου).

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Additional information & references

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Απόσπασμα  συνέντευξης από την κα. Πέπα Φρίξου:

"Ερώτηση: Υπήρχαν ιδιαίτερες περιπτώσεις κατά τις οποίες φτιάχνονταν οι ελιωτές; Μήπως συνδέεται με κάποιο έθιμο, με κάποια εκδήλωση;
Απάντηση:  Όχι.

Ερώτηση: Από πού έμαθες τη συνταγή;
Απάντηση: Από τη μητέρα μου.

Ερώτηση: Μήπως έκανες κάποιες αλλαγές-τροποποιήσεις στη συνταγή (υλικά, αναλογία υλικών, μέθοδος παρασκευής, τρόπος φύλαξης, τρόπος ή μέσα ψησίματος);
Απάντηση: Τώρα βάλλουν μαγιά ένα μονόσιερο αντί προζύμι. Παλιά η ζύμη εγίνετουν στη σκάφη και οι ελιωτές εψήνονταν στο φούρνο.  Στις νέες ελιωτές βάλλουν αεριούχα πορτοκαλάδα και προσθέτουμε και κόλιαντρο και βγάζουμε τα κουκούτσια από τις ελιές. 
Παλιά επυρώναμε το φούρνο με τα ξύλα, εσφουγγούσαμεν τον με τον σύρτη για να φύουν τα κάρβουνα, να μεν καούν οι πούλες (ελιωτές). Είχαμε ένα φουρνόφκιο τζιαι εβάλλα μεν τες πάνω τζιαι μετά εβάλλαμε τες στον φούρνο για 45 λεπτά.

Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή; Πού την φτιάχνουν;
Απάντηση: Την φτιάχνουν σχεδόν σε όλα τα χωριά.

Ερώτηση: Πόσο συχνά κάνεις τώρα ελιωτές;
Απάντηση: Που θα μαζέψουμε τις ελιές και τις ημέρες των νηστείων."

Καταγραφή: Ζηνοβία Χαραλάμπους, Οκτώβρης 2010
από Πέπα Φρίξου, 61 ετών από την Πάχνα Λεμεσού
Επιμ. Στάλω Λαζάρου

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Κυθραιώτου, Φ. (2013). Γαστρονομικός οδηγός Μαραθάσας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Λευκωσία.

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2006). Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.


Προφορικές μαρτυρίες:
Γιώτα Κυριακίδου, 32 ετών, Κυπερούντα (βλ. Κούρρη, Π. και Λαζάρου, Σ. (επιμ.) (2007). Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα, Αδημοσίευτα στοιχεία).

Πέπα Φρίξου, 61 ετών από την Πάχνα Λεμεσού. Καταγραφή: Ζηνοβία Χαραλάμπους, Οκτώβρης 2010. Επιμελεια: Στάλω Λαζάρου

Ερευνητής / Καταχωρητής

Ζηνοβία Χαραλάμπους, Στάλω Λαζάρου, Βαρβάρα Γιάγκου / Πετρούλα Χατζηττοφή

Photographs

Attachments

One record found.1

Title
Διατροφική ανάλυση της συνταγής για την ελιόπιττα (Χ. Τσιάκλα)

Foods

Traditional recipes

Ratio - Lunches

Production areas

Production methods

Traditional utensils and tools

Bibliography

Food museums tour

Food ads

Education

Food industries history of Cyprus

Title
Ελιόπιττες ή ελιωτές

Photographs

Attachments

Title Ελιόπιττες ή ελιωτές

Photographs

Attachments

Title
Ελιόπιττες ή ελιωτές