Τεκμήρια

Title
σ̆ερομύλιν (σερομυλίν),το - σ̆ερόμυλος (σερόμυλος) - σ̆ορόμυλος (σορόμυλος),ο

Ο χειρόμυλος.

«Χειρόμυλος» <br/> Πηγή: Ριζοπούλου–Ηγουμενίδου 2006, 133, εικ. 274

Name - Usage
Additional information & references

Name - Usage

Περιγραφή Σκεύους / Εργαλείου

Πρόκειται για μύλο του χεριού (Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Σιερόμυλος, 134).

Αποτελείτο από μία πέτρινη πλάκα, πάχους 3-4 δακτύλων, με διάμετρο 2 σπιθαμές, η οποία στο μέσο της είχε κάθετο μικρό στύλλο ύψους 6-8 δάκτυλα και η οποία ήταν η βάση. Πάνω σε αυτή τοποθετείτο παρόμοια πλάκα, η οποία στο κέντρο της είχε μία οπή, διαμέσου της οποίας διερχόταν ο μικρός στύλος της βάσης, ο οποίος χρησίμευε ως άξονας. Η πάνω πλάκα είχε στην άκρια μία λαβή διά της οποία κινείτο περιστροφικά διά των χεριών (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σ̆ερομυλίν,το, 345).

Ο Σάββας Ξυστούρης (1980, 280) αναφέρει ως κύρια μέρη του σ̆ορόμυλου το χέρι, τη συτζ̆ιά και τη σ̆ορομυλόπετρα. Βλ. εικόνα.

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < χειρ + μύλος (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σ̆ερομυλίν,το, 345; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Σιερόμυλος, 134)

Τρόπος Χρήσης Παρασκευή Τροφίμων

Additional information & references

Χρονολογία Χρήσης

Συμπληρωματικά Στοιχεία

«Με το σ̆ερομύλιν αλέθουσιν πουρκούριν, λουβάναν, ρόβιν» (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα σ̆ερομυλίν,το, 345).

Για το άλεσμα σιταριού, πουρκουριού, λουβάνας, ροβιού και άλλων καρπών, κατεξοχήν αντικείμενο φαίνεται πως αποτελούσε ο χειρόμυλος, τον οποίο σχημάτιζαν δύο επάλληλες, ισομεγέθεις, κυκλικές, πέτρινες πλάκες, με οπή στο κέντρο για τοποθέτηση ενός ξύλινου στελέχους, του παλλουτζ̆ιού, ως άξονα. Μια δεύτερη οπή στην πάνω πέτρα, κοντά στην περιφέρεια, χρησίμευε για την τοποθέτηση της ξύλινης λαβής, μέσω της οποίας επιτυγχανόταν η περιστροφική κίνηση για το άλεσμα.  Οι χειρόμυλοι εμφανίζονται αρκετά συχνά στα κατάστιχα των Μοναστηριών (Γιαννούκος 1981, 87-88; Ριζοπούλου–Ηγουμενίδου 2006, 132).

Στο σ̆ερομύλιν οι γυναίκες άλεθαν ρόδια, ρεβίθια, λουβάνα και πουργούρι. Επίσης, συνήθιζαν να έχουν δύο σ̆ερομύλια, το ένα για τα ρόδια και το άλλο για τα υπόλοιπα, «γιατί το ρόβιν είσ̆εν χώμαν, για να μεν γεμώννουν τζ̆αι τ’ άλλα χώμαν» (Μαυροκορδάτος 2003, 310).

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Γιαννούκος Σ. Δ. (1981), Εξοπλισμός της λαϊκής κατοικίας στα Κοκκινοχώρια, Λαογραφική Κύπρος 31, 85-104. 

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Μαυροκορδάτος Γ.Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.

Ξυστούρης Σ. (1980), Η κωμόπολη της Λύσης: ιστορική, κοινωνική, γεωργική και λαογραφική επισκόπηση, Λευκωσία.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Ριζοπούλου–Ηγουμενίδου Ε.(2006), Η εθνογραφική συλλογή του Ομίλου Λαϊκής, Πολιτιστικό Κέντρο Ομίλου Λαϊκής, Λευκωσία.


Πηγή φωτογραφίας: 

«Χειρόμυλος» (Ριζοπούλου–Ηγουμενίδου 2006, 133, εικ. 274)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Ελένη Χρίστου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Photographs

Foods

Traditional recipes

Ratio - Lunches

Production areas

Production methods

Traditional utensils and tools

Bibliography

Food museums tour

Food ads

Education

Food industries history of Cyprus

Title
σ̆ερομύλιν (σερομυλίν),το - σ̆ερόμυλος (σερόμυλος) - σ̆ορόμυλος (σορόμυλος),ο

Photographs

Attachments

Title σ̆ερομύλιν (σερομυλίν),το - σ̆ερόμυλος (σερόμυλος) - σ̆ορόμυλος (σορόμυλος),ο

Photographs

Attachments

Title
σ̆ερομύλιν (σερομυλίν),το - σ̆ερόμυλος (σερόμυλος) - σ̆ορόμυλος (σορόμυλος),ο