Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Έλαφος (Ελάφι)

Ενδείξεις για την κατανάλωση ελαφιού υπάρχουν στην Κύπρο ήδη από τη Νεολιθική Εποχή

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Ελάφι

Είδος: Πλατώνι (Ενδείξεις για κατανάλωση από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι την Ύστερη Εποχή του Χαλκού)

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Dama mesopotamica (Πλατώνι)

Μέθοδος Εξασφάλισης

Κυνήγι

Μέθοδος Επεξεργασίας

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Ήδη από τη Νεολιθική περίοδο το πλατώνι αποτελούσε μέρος της διατροφής των Κυπρίων. Η πιο πρώιμη χρονολογικά θέση στην οποία βρέθηκαν οστά και κέρατα πλατωνιού είναι η Χοιροκοιτία (7000-5200 π.Χ.) Κατά τη Χαλκολιθική περίοδο το πλατώνι και η αίγα ήταν τα βασικά ήδη κρέατος προς κατανάλωση (Steel 2004, 286). Από την Ύστερη Χαλκολιθική περίοδο και έπειτα η κατανάλωση του πλατωνιού μειώνεται σταδιακά. Ενδεικτικό παράδειγμα της μείωσης είναι τα καταγεγραμμένα ποσοστά στη θέση θέση Λέμπα-Λάκκοι κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας. Για το γεγονός αυτό έχουν δοθεί τρεις πιθανές ερμηνείες από τον Paul Croft (1985β, 295):
•	 Η σταδιακή μείωση στη διαθεσιμότητα του ελαφιού κι έτσι αναγκαστική ελάττωση του κυνηγιού
•	 Η σταδιακή ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, κυρίως του χοίρου, η οποία οδήγησε στη σταδιακή ελάττωση του κυνηγιού
•	Δεν υπάρχει ουσιαστική μείωση στον αριθμό κατανάλωσης ελαφιών αλλά μόνο αύξηση στους αριθμούς κατανάλωσης των χοίρων

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Ο Αιλιανός (2ος-3ος αι.μ.Χ.) στο κείμενό του 'Περί χαρακτηριστικών των ζώων' αναφέρει ότι στο Κούριο, κοντά στο ιερό του Απόλλωνα, υπάρχει μία αγέλη από ελάφια, τα οποία μάλιστα τα προστατεύει ο ίδιος ο θεός καθώς κανένας κυνηγός δεν μπορεί να τα πλησιάσει.

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Το πλατώνι είναι μηρυκαστικό ζώο το οποίο ανήκει στην οικογένεια των ελαφιών. Από τη Νεολιθική περίοδο και αργότερα αποτελούσε έδεσμα για τους Κύπριους καθώς οστά και κέρατα πλατωνιού έχουν ανευρεθεί σε διάφορες οικιστικές θέσεις από τη Νεολιθική μέχρι και την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (Karageorghis 2007, 258). Τα οστά και τα κέρατα που έχουν ανευρεθεί στις διάφορες θέσεις είναι συχνά επεξεργασμένα ως εργαλεία καθημερινής χρήσης (Croft 1985α, 294)
Υπάρχουν δύο είδη πλατωνιού, το Dama dama το οποίο συναντάται κυρίως στην Ευρώπη και το Dama mesopotamica το οποίο προέρχεται από την Περσία (King 1953, 431). Επίσης υπάρχει και ένα τρίτο είδος το Dama shaeferi το οποίο προέρχεται από την Αφρική (Ducos 1965, 3-4).
Μετρήσεις έχουν δείξει ότι το είδος που υπήρξε στην Κύπρο ήταν το Dama mesopotamica, το οποίο είτε πέρασε στο νησί κατά την Πλειστόκαινο εποχή όταν οι ακτογραμμές ήταν διαφοροποιημένες είτε εισήχθηκε αργότερα (King 1953, 431-432). Σε μυκηναϊκό τάφο ωστόσο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού που ανευρέθηκε στην Αγκαστίνα οι μετρήσεις σύμφωνα με τον Ducos (1964, 26) πλησιάζουν πιο πολύ στο είδος Dama dama . Μαρτυρίες για την παρουσία του πλατωνιού στο νησί υπάρχουν μέχρι και τον 20ο αιώνα (King 1953, 436). 
Από τη Νεολιθική μέχρι και την Ύστερη Εποχή του Χαλκού παρατηρείται μείωση στα ποσοστά κατανάλωσης του ελαφιού σε σχέση με άλλα ζώα.
Όσον αφορά στις γραπτές αναφορές υπάρχει μία αναφορά στα ελάφια της Κύπρου από τον Αιλιανό (2ος-3ος αι.μ.Χ.). Αναφέρει ότι τα ελάφια καταφεύγουν στο Ιερό του Απόλλωνος, στο Κούριο, διότι εκεί βρίσκονται υπό την προστασία του θεού κι ούτε τα σκυλιά τολμούν να τα πλησιάσουν.

'Στην Κουριάδα τα ελάφια (κι είναι πληθώρα αυτά τα θηράματα εδώ και πολλοί κυνηγοί είναι ξετρελαμένοι με το κυνήγι τους) όταν καταφύγουν στο εδώ ιερό του Απόλλωνος (κι είναι ένα μέγιστο άλσος) γαυγίζουν τα σκυλιά μα δεν τολμούν να παν κοντά τους και τα ελάφια μια μάζα, βόσκουν ξέγνοιαστα κι άφοβα έχοντας πίστη στο θεό για τη σωτηρία τους από κάποιο ανέκφραστο ένστικτο 'Αιλιανός, Περί ζώων ιδιότητος 11.7 (Μετάφραση: Χατζηιωάννου 1975)

Βιβλιογραφία

Αιλιανός, Περί ζώων ιδιότητος 11.7 στο: Scholfield, A.F. μτφ. (1958) Aelian-On the Characteristics of Animals, Loeb Classical Library τ.2. Cambridge: Harvard University Press, 362

Croft, P. (1985α) ‘The bone and antler industry: summary and conclusions’, Peltenburg, J.E. (επιμ.) ‘Lemba Archaeological Project v.1’, Studies in Mediterranean Archaeology v.LXX:1, Goteborg: Paul Astroms Forlag, 294

Croft, P. (1985β) ‘The mammalian faunal remains: summary and conclusions’, Peltenburg, J.E. (επιμ.) ‘Lemba Archaeological Project v.1’, Studies in Mediterranean Archaeology v.LXX:1, Goteborg: Paul Astroms Forlag, 295-296

Croft, P. (1991) 'Man and Beast in Chalcolithic Cyprus', American School of Oriental Research, 63-79

Ducos, P. (1964) ‘Le bois de Cervidé d’ Angastina’ στο: Karageorghis, V. (1964) ‘A Late Cypriote tomb at Angastina’, Report of the Department of Antiquities, Nicosia: Department of Antiquities, 24-26

Karageorghis, V. (2007) ‘Eating and Drinking in Cyprus, 13th- 6th Centuries B.C.’, Alram, S. και Nightingale, G. (επιμ.) Keimelion, Wien: Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften, 257-262

King, J. (1953) ‘Mammal bones from Khirokitia and Erimi’, Dikaios, P. (επιμ.) Khirokitia, London: Oxford University Press, 431-437

Michaelides, D. (1998) 'The Food in Ancient Cyprus' στο: Lysaght, P. Food and the Traveller-Migration, Immigration, Tourism and Ethnic group. Nicosia: Intercollege Press, 24

Steel, L. (2004) 'A Goodly Feast...A Cup of Mellow Wine: Feasting in Bronze Age Cyprus', Hesperia, 73(2), 281-300

Χατζηιωάννου, Κ. (1975) Η Αρχαία Κύπρος εις τας Ελληνικάς Πηγάς, τ.B'. Λευκωσία: Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου-εκδόσεις, 256-257

Ερευνητής / Καταχωρητής

Νατάσα Χαραλάμπους

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

Το κυνήγι στη διατροφή των Κυπρίων τα προϊστορικά χρόνια
Τα ζώα που κυνηγούσαν ήταν: το ελάφι (δάμα), το ζαρκάδι, το αγρινό και το αγριογούρουνο.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Έλαφος (Ελάφι)

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Έλαφος (Ελάφι)

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Έλαφος (Ελάφι)