Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
χαρτζ̆ίν (χαρτζίν), το

Χάλκινος λέβητας, χρήσιμος για οικιακές εργασίες.

«Χαρτζ̆ίν» <br/> Πηγή: Ζηνοβία Χαραλάμπους

Ονομασία - Χρήσεις
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Χρήσεις

Περιγραφή Σκεύους / Εργαλείου

Το χαρτζ̆ίν ήταν σκεύος μεγάλο σε μέγεθος. Εξωτερικά ο πάτος δεν ήταν επίπεδος αλλά έφερε μια κοιλότητα προς τα έξω, για να εφαρμόζει στο κενό της νισκιάς (πυροστιά) [νισκιά,η = η εστία] (Καρεκλά 2004, αδημοσίευτα στοιχεία). Συνήθως, μέσα στο χαρτζ̆ίν έβραζαν το γάλα για να παρασκευάσουν το χαλλούμιν [χαλλούμιν,το = είδος κυπριακού λευκού και αλατισμένου τυριού] και την αναρήν [αναρή (η) = η μυζήθρα] (Μαυροκορδάτος 2003, 314). Χρησιμοποιούνταν, επίσης, για την ετοιμασία μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, συνήθως σε γιορτές και κοινωνικές εκδηλώσεις (βαφτίσια, γάμους). Στο χαρτζ̆ίν, επίσης, έβραζαν νερό σε μεγάλη ποσότητα για πλύσιμο και μπάνιο (Καρεκλά 2004, αδημοσίευτα στοιχεία).

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < αρχ. χάλκιον (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα χαρτζ̆ίν,το, 525)

Τρόπος Χρήσης Παρασκευή Τροφίμων

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία Χρήσης

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Το χαλκίν, το μεταγενέστερο χαρτζ̆ίν, είναι μεγάλο χάλκινο σκεύος πολλαπλής χρήσης, συχνά με κυρτή βάση και με δύο κινητές λαβές. Στα μοναστηριακά κατάστιχα, πέρα από μικρό, μεγάλο, γερό ή μισοφθαρμένο, το χαλκίν χαρακτηρίζεται, επίσης, στην καταγραφή της Ιερά Μονή Αναλιόντα, ως του γαλάτου, πιθανότατα γιατί θα χρησίμευε για την κατασκευή χαλλουμιών ή τραχανά [τραχανάς,ο = χυλός από χοντροαλεσμένο σιτάρι βρασμένο μέσα σε γάλα (τυρόπηγμα) ή ξινόγαλα] . Περαιτέρω χρήση του χαλκίου θα γινόταν για  βράσιμο νερού, πλύσιμο των ασπρορούχων, μαγείρεμα μεγάλων ποσοτήτων φαγητού κ.λπ. Σε κάποια μορφή χαλκίου πρέπει να ανταποκρίνεται και η ονομασία καζάνι, που εμφανίζεται επίσης στα κατάστιχα, με επίθετα που χαρακτηρίζουν μόνο το μέγεθός του, μικρό ή μεγάλο (Χατζηττοφή 2008, αδημοσίευτη μελέτη).

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός κυπριακής διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Καρεκλά Κ. (2004), Παραδοσιακή οικοσκευή και διατροφή του χωριού Βατυλή (αδημοσίευτα στοιχεία).  

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.

Ριζοπούλου–Ηγουμενίδου Ε.(2006), Η εθνογραφική συλλογή του Ομίλου Λαϊκής, Πολιτιστικό Κέντρο Ομίλου Λαϊκής, Λευκωσία.

Χατζηττοφή Π. (2008), «Υλικός βίος κατά τον 18ο – 19ο αιώνα: "Τά ἐν τῷ ὀσπητίῳ" στον Κτηματολογικό Κώδικα της Αρχιεπισκοπής Κύπρου» (αδημοσίευτη μελέτη υπό την καθοδήγηση της κ. Ευφροσύνης Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου). 

Πηγή φωτογραφίας:

«Χαρτζ̆ίν» (Ζηνοβία Χαραλάμπους)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Ελένη Χρίστου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

μα(γ)είρισσα,η
Η κατσαρόλα.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Καρεκλά Κ. (2004), Παραδοσιακή οικοσκευή και διατροφή του χωριού Βατυλή (αδημοσίευτα στοιχεία).

Χατζηττοφή Π. (2008), «Υλικός βίος κατά τον 18ο – 19ο αιώνα: "Τά ἐν τῷ ὀσπητίῳ" στον Κτηματολογικό Κώδικα της Αρχιεπισκοπής Κύπρου» (αδημοσίευτη μελέτη υπό την καθοδήγηση της κ. Ευφροσύνης Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου).

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
χαρτζ̆ίν (χαρτζίν), το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος χαρτζ̆ίν (χαρτζίν), το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
χαρτζ̆ίν (χαρτζίν), το