Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Ψωμί σιταρένιο

"... σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά. Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί." (Σωτήρα Κυριάκου, Κυπερούντα)

Ζύμη σιταρένιου ψωμιού στη σκάφη. Αφού ετοιμαστεί, σκεπάζεται και αφήνεται για να ξεκουραστεί. Κυπερούντα. <br/> Πηγή: Στάλω Λαζάρου.

Ονομασία - Συνταγή
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία Εδέσματος

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Ψωμί σιταρένιο.

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Υλικά Συνταγής

Εκδοχή Α΄
1 ½ κιλό αλεύρι σιταρένιο
2½-3 ποτήρια νερό χλιαρό
2 κουτάλια προζύμι
1 πρέζα αλάτι
2 κουτ. σουσάμι
¼ κουταλάκι γλυκάνισο

Εκδοχή Β΄
2 τζισβέδες νερό βραστό
½ κουταλάκι τσαγιού αλάτι
½ κουταλάκι τσαγιού ζάχαρη
Αλεύρι όσο σηκώσει
Προζύμι σε μέγεθος πορτοκαλιού

Εκτέλεση Συνταγής

Εκδοχή Α΄
Βάζουμε το σιταρένιο αλεύρι στη σκάφη στη μία πλευρά και στην άκρια βάζουμε το προζύμι, το οποίο λιώνουμε με χλιαρό νερό.
Βάζουμε το αλάτι και σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά.
Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί.
Μετά κόβουμε λίγο ζυμάρι και πλάθουμε το ψωμί.
Πασπαλίζουμε με το σουσάμι και το αφήνουμε να φουσκώσει.
Όταν είναι έτοιμο, τα βάζουμε στο φούρνο να ψηθεί για μία ώρα.
(Σωτήρα Κυριάκου, 36 ετών, Κυπερούντα)

Εκδοχή Β΄
Βάζεις στην μία πλευρά της βούρνας το αλεύρι και στην άλλη το προζύμι. Βάζεις το νερό, το αλάτι και την ζάχαρη και διαλύεις το προζύμι. 
Τραβάς από την άλλη πλευρά το αλεύρι, όσο σηκώσει, και αρχίζεις να πλάθεις το ζυμάρι μέχρι να σφίξει. 
Έχεις ένα δοχείο με ζεστό νερό και βρέχεις τα χέρια σου και το ξαναπλάθεις μέχρι να μαλακώσει. Επίσης και στην βούρνα τοποθετείς ζεστό νερό για να μαλακώσει το ζυμάρι. 
Το αφήνεις 10 λεπτά να ηρεμήσει. 
Στη συνέχεια βρέχεις το χέρι σου και κόβεις ένα κομμάτι ζυμάρι και το βάζεις πάνω στη σανιδιά με το αλεύρι. 
Μετά παίρνεις και φέρνεις το ζυμάρι με το αλεύρι μέχρι να μην κολλά.
Το παίρνεις πάνω στα χέρια σου και το θκιαρτίζεις να ομορφίσει και το αναποδογυρίζεις μέσα στο βούππο του κουπποσάνιδου. Την ίδια διαδικασία την επαναλαμβάνεις για όσα ψωμιά θέλεις και έτσι γεμίζεις το κοππουσάνιδο. 
Τα σκεπάζεις και τα αφήνεις μέχρι να φουσκώσουν. 
Εκείνη την στιγμή ετοιμάζεις τον φούρνο (τον πυρώνεις) για να είναι έτοιμος να βάλεις τα ψωμιά. 
Όταν τον πυρώσεις βάζεις τα κάρβουνα στην άκρη και παίρνεις μια σίκλα με νερό και ένα σφόντζιο (κομμάτι ρούχο πάνω σε ξύλο) και σκουπίζεις το φούρνο μέχρι να καθαρίσει. 
Για να καταλάβεις πότε είναι η κατάλληλη θερμοκρασία να βάλεις μέσα τα ψωμιά σου ρίχνεις λίγο αλεύρι. Αν το αλεύρι καεί τότε επαναλαμβάνεις μέχρι το αλεύρι να μείνει εκεί και να κοκκινίσει.  
Μετά παίρνεις το κουπποσάνιδο στο φούρνο, ρίχνεις ένα ένα τα ψωμιά στο φουρνόφτιαρο, τα σχίζεις γύρω γύρω, και τα βάζεις μέσα στο φούρνο των ξύλων για να ψηθούν. 
(Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από τη Λύση)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Ψήσιμο σε φούρνο.

Σχόλια Συνταγής

Σήμερα η Φλουρού Κ. Παρπούνα ψήνει τα ψωμιά σε φούρνο του γκαζιού. Ο φούρνος που χρησιμοποιεί είναι προθερμασμένος για ένα τέταρτο με είκοσι λεπτά σε δυνατή φωτιά. Τοποθετεί τα ψωμιά πάνω σε ψαρόκολλα μέσα σε σινί και τα βάζει στο φούρνο. Είκοσι λεπτά αργότερα βάζει ένα μικρό μπολ με νερό κάτω από το σινί για να μην καεί το κάτω μέρος του ψωμιού. Ακολούθως βάζει το φούρνο στους μισούς βαθμούς για να κοκκινίσει το πάνω μέρος. Σε μία ώρα περίπου θα είναι έτοιμο.
Παλιότερα, όταν ψήνονταν τα ψωμιά, τα άφηναν για λίγο να κρυώσουν και τα τοποθετούσαν σε κοφινιά, στον πάτο της οποίας υπήρχε μαντηλιά. 
(Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από τη Λύση)

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Όλες οι νοικοκυρές έκαναν στα σπίτια τους ψωμιά μιας και δεν υπήρχαν φούρνοι να τα αγοράζουν έτοιμα. Θεωρείτο ντροπή για εκείνη και για την οικογένεια μιας κοπέλας να μην ξέρει να ζυμώσει το ψωμί για την οικογένεια της. Υπήρχε περίπτωση να ζύμωναν δύο φορές την εβδομάδα από καμιά δεκαριά ψωμιά η κάθε νοικοκυρά μιας και ήταν η κύρια τροφή του διαιτολογίου τους και την συνόδευαν με οτιδήποτε άλλο έτρωγαν. 
(Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από την Λύση)

"Στην Κύπρο το ζύμωμα του ψωμιού άρχισε από πολύ παλιά μιας και το σιτάρι αποτελεί ένα από κύρια γεωργικά προϊόντα του νησιού. Οι εδαφικές και κλιματολογικές συνθήκες του νησιού ευνοούν την παραγωγή δημητριακών προϊόντων,  προς τα οποία από πολύ νωρίς στράφηκε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, που βασικά ήταν αγροτικός και ζούσε από τη γεωργία. Αναγνωρίζοντας τη μεγάλη θρεπτική αξία του σιταριού οι Έλληνες της Κύπρου, όπως και άλλοι λαοί, προσάρμοσαν τις διατροφικές τους συνήθειες και ανάγκες στην αξιοποίηση αυτού του προϊόντος και καθιέρωσαν το σιτάρι και τα παράγωγα του, ιδιαίτερα το ψωμί, ως τα πιο βασικά στοιχεία της καθημερινής τους διατροφής" (Κυπρή και Πρωτοπαπά 2003).

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

"Το ψωμί στη συνείδηση του λαού, λόγω της χρησιμότητας του και της θρεπτικής του αξίας, απέκτησε ιδιαίτερη δύναμη, ενισχυμένη και από την ιερότητα που απέδωσε στον άρτο η χριστιανική θρησκεία με τον καθαγιασμό του ως «σώμα του Χριστού» και τη λειτουργική του χρήση. Η δύναμη αυτή, προσέδωσε στο ψωμί ιδιότητες σημαντικές, πέραν της υλικής του αξίας, που του εξασφάλισαν μια πρωταρχική θέση στη λαϊκή λατρεία και την καθημερινή ζωή. Σύμφωνα με τη λαϊκή αντίληψη το ψωμί είχε τη δύναμη, αφού ήταν τόσο ιερό, να προστατεύει τον άνθρωπο και να αποτρέπει το κακό. Ιδιαίτερα ο άρτος, ο ευλογημένος και από την εκκλησία, πίστευαν ότι εκτός από την προστατευτική του δύναμη είχε και θεραπευτικές ιδιότητες. Αυτό το ψωμί και άλλα παρασκευάσματα από ζυμάρι συνδυάστηκαν με διάφορα έθιμα που είχαν σχέση με την ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα. Πότε με τη μορφή λατρευτικών ή ευχαριστήριων ψωμιών προς το θείο, πότε με τη μορφή διαφόρων άλλων παρασκευασμάτων από ζυμάρι, το ψωμί συνδέθηκε με όλες τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης, με τις γιορτές της Παναγίας και των αγίων, καθώς και με όλες τις επίσημες στιγμές της ζωής του ανθρώπου, χαρούμενες ή πένθιμες. Απαραίτητο και πολύτιμο για την επιβίωση του ανθρώπου, χρησιμοποιείτο ως βοήθεια για τους φτωχούς, συνδυαζόταν με τη φιλοξενία των ξένων, αποτελούσε μέσο θεραπείας, γινόταν μέσο κοινωνικής προβολής και γενικά ήταν φορέας ποικίλων αντιλήψεων και αξιών, χαρακτηριστικών της παραδοσιακής κοινωνίας της Κύπρου." (Κυπρή και Πρωτοπαπά 2003)

"Η στενή σύνδεση του ψωμιού με τη λαϊκή λατρεία και η σημαντική θέση που του δόθηκε σε διάφορες εκδηλώσεις της παραδοσιακής ζωής, το κατέστησαν το επίκεντρο ιδιαίτερης προσοχής και φροντίδας. Όλα τα στάδια της παρασκευής του, η ετοιμασία του προζυμιού, το ζύμωμα, το φούρνισμα, χαρακτηρίζονταν από ενέργειες που εξέφραζαν δυνατή πίστη στην ιερότητα του. Αλλά και η χρήση του ψωμιού και η συμπεριφορά των ανθρώπων προς αυτό χαρακτηρίζονταν από την ίδια ευλάβεια, αφού σε πολλές περιπτώσεις το ασπάζονταν, όταν έπεφτε κάτω, και έλεγαν «Χριστός»." 
(Κυπρή και Πρωτοπαπά 2003)

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Σε περίπτωση που οι οικογένειες δεν είχαν σιτάρι ελουβούσαν (μαδούσαν) κουτσούλες κριθαριού, το οποίο εξεράνισκε πιο γρήγορα από το κριθάρι, μέχρι να φύγει η αθέρα και να ακολουθήσει η διαδικασία της μετατροπής του σε αλεύρι.
Η Φλουρού Κ. Παρπούνα αναφέρει πως ελάχιστες φορές έκαναν στο χωριό της κριθαρένο ψωμί. Η ίδια δεν έχει κάνει ποτέ αλλά παρακολουθούσε την μητέρα της όταν ήταν μικρή.
(Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από την Λύση)

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Κυπρή, Θ. Δ. και Πρωτοπαπά, Κ. Α. (2003). Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου (Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών ΧVIII), Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, Λευκωσία.

Προφορικές μαρτυρίες:
Σωτήρα Κυριάκου, 36 ετών, Κυπερούντα (βλ. Κούρρη, Π. και Λαζάρου, Σ. (επιμ.) (2007). Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα, Αδημοσίευτα στοιχεία).

Φλουρού Κ. Παρπούνα, 80 ετών από την Λύση. Καταγραφή: Χριστιάνα Παρπούνα, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Χριστιάνα Παρπούνα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

Ψωμί: Το βασικότερο είδος διατροφής

Ψωμίον, το
ψωμίον, ψωμίν, ψουμίν, άρτος

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

Εργαλεία φούρνου μάντζιπα
Το φουρνόφκιoν: μακρύ κοντάρι με στρογγυλή μεταλλική πλάκα στη μια του άκρη για φούρνισμα και ξεφούρνισμα των ψωμιών.

Θκιαρτοσάνιδο, το
Σανίδι όπου πλάθουν ψωμιά, κουλούρια και άλλα αρτοποιήματα

κοφινιά,η
Είδος ψωμοθήκης / Το δοχείο του υδρόμυλου, στο οποίο ρίχνεται το σιτάρι για να αλεστεί.

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

άρτος,ο
Είδος ψωμιού, το οποίο συνδέεται με το τελετουργικό της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Άρτοι ζυμωμένοι στα σπίτια προσφέρονταν παλαιότερα στους ναούς για την αρτοκλασία, τη θεία κοινωνία κ.ά.

Βαφτό
Το χοιρινό λίπος έλιωνε πάνω στο ψωμί σαν βούτυρο, φτιάχνοντας ένα μοναδικό μεζέ. Συνταγή από την Μαραθάσα.

Δαχτυλιές
Οι δαχτυλιές έχουν στενόμακρο σχήμα και χωρίζονται σε παράλληλα κομμάτια, ούτως ώστε να κόβονται ευκολότερα και ομοιόμορφα.

Κατσούρες
Παλιά αποτελούσαν ένα από τα γεύματα της ημέρας, το οποίο συνόδευαν με ελιές και χαλλούμι.

Κατσούρες, το γλυκό των φτωχών, με φρουτοσαλάτα
Οι κατσούρες με ζάχαρη αποτελούσαν διαδεδομένο έδεσμα της περιόδου της Αγγλοκρατίας. Ήταν εύκολο στην παρασκευή αλλά και φτηνό, γι' αυτό και αποκαλείται γλυκό των φτωχών. Στη συγκεκριμένη συνταγή παρουσιάζεται μια ιδιαίτερη παραλλαγή του, αφού συνοδεύεται από φρουτοσαλάτα.

Κατσούρες με έψημα
Συνταγή από τη Μαραθάσα. Στην παραλλαγή αυτή των κατσούρων χρησιμοποιείται προζυμένιο ψωμί μαζί με έψημα, το οποίο απαντάται σε πολλά παραδοσιακά γλυκά της περιοχής.

Καυκαλιές
Στα χωριά που οι γυναίκες ζύμωναν το ψωμί της οικογένειας, ετοίμαζαν τις καυκαλιές για να διατηρούν πάντα κάποιες ποσότητες ψωμιού στο σπίτι, για κάθε χρήση.

Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.

Σουππούθκια
Το γλυκό αυτό έδεσμα σε παλαιότερες εποχές καταναλωνόταν καθημερινά, αφού ήταν εύγευστο, οικονομικό και πολύ ωφέλιμο. Η δύο παραλλαγές της συνταγής προέρχονται από τον Άγιο Φώτιο Πάφου και τη Μαραθάσα.

Σταφιδόψωμο
Συνταγή για μια πιο γλυκιά παραλλαγή του κανονικού ψωμιού. "Ζυμώνουμε μέχρι να γίνει το ζυμάρι μας. Έπειτα βάζουμε μέσα τις σταφίδες." (Αθηνά Καμιντζή, Κυπερούντα)

Χαλλουμόπιττες ή χαλλουμωτές
Οι παραδοσιακές χαλλουμόπιττες παρασκευάζονται με την προσθήκη κομματιών χαλλουμιού και δυόσμου σε απλή ζύμη για ψωμί, κι έχουν συνήθως το σχήμα μικρών στρογγυλών ψωμιών.

Ψωμί κριθαρένιο
Σε περίπτωση που μια οικογένεια δεν είχε σιτάρι, έπαιρνε τους καρπούς του κριθαριού και παρασκεύαζε αλεύρι, το οποίο χρησιμοποιούσε για να φτιάξει ψωμιά.

Ψωμί με προζύμι
Για την ετοιμασία του προζυμιού χρησιμοποιείται ο Αγιασμός του Τιμίου Σταυρού που γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου. Με το Αγίασμα αυτό και λίγο αλεύρι φτιάχνεται μέρος του προζυμιού, το οποίο είναι έτοιμο εννιά μέρες μετά και διατηρείται ολόχρονα για την παρασκευή ψωμιών και άλλων ζυμωμάτων.

Ψωμί σιταρένιο
"... σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά. Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί." (Σωτήρα Κυριάκου, Κυπερούντα)

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κατσαντώνης Α. "Ο Κύκλος του Ψωμιού" από την Ανέκδοτη συλλογή "Λαογραφικές Ρίμες".

Κούρρη Π. και Λαζάρου Σ. (επιμ.) (2007), Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα (αδημοσίευτα στοιχεία).

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων

Διαδικασία παραγωγής ψωμιού
Περιγράφεται η διαδικασία παραγωγής ψωμιού, άλεσμα σιταριού, προζύμι, ζύμωμα, φούρνισμα, διάφορα είδη ψωμιών κ.λ.π.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αθηαινήτικο ψωμί,το

Άι Βασίλης,ο
Ψωμί ή πίτα της Πρωτοχρονιάς.

αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.

άρτος,ο - αφράντα,η
Οι άρτοι παρασκευάζονταν σε ειδικές περιπτώσεις όπως στις εορτές Αγιών, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, στους γάμους και τα μνημόσυνα ως προσφορά στην εκκλησία.

Δημητριακά και ψωμιά κατά τον 18ον αι.
"Περί των της τροφής", αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη των δημητριακών που καλλιεργούντο και καταναλώνονταν τον 18ον αιώνα.

Είδη ψωμιών τον 19ον αι. (Ψωμιά, ποξαμάτια, γλυσταριές, τα αρκατένα, τριμυθόπιττες, παννυχίδες)
Mας έτυχε να φτάσουμε σ’ ένα χωριό πολύ αργά τη νύχτα, απρόοπτα και πεινασμένοι, και να υποδεχτούν πολύ φιλόξενα αλλά να μην υπάρχει τίποτα στο σπίτι, ούτε ένα κομμάτι ψωμί, ούτε καν λίγο αλεύρι. Tότε έμπαινε σε ενέργεια το χειρομύλι. Kαι τι ευχαρίστηση νιώθαμε, όταν οι γυναίκες μας έφερναν τα ψωμιά από το αλεύρι του χειρομύλου, που τα τρώγαμε ζεστά αλείφοντάς τα με βούτυρο ... Ohnefalsch-Richter (1900, σελ.96)

Κρίθινο Ψωμί

Μάγνενα ή Πομάγνενα ψωμιά

Μουφλεττία (άσπρα ψωμιά)

σησαμωτά,τα
Αρτοποιήματα με σησάμι: ψωμί, κουλούρια.

Σιμιγδαλένιο ψωμί

σιτάρι,το
Η καλλιέργεια και η χρήση του σιταριού μεταφέρθηκε στη Κύπρο από τη Μέση Ανατολή την εποχή το χαλκού. Η σημαντικότητα του σιταριού φαίνεται από τη φράση που χρησιμοποιούσαν οι Κύπριοι « Όταν γεωρκήση η Μεσαρκά [Μεσαορία,η = η μεγαλύτερη πεδιάδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανάμεσα στα όρη Τρόοδος και Πενταδάκτυλος], χορταίνουν μανάδες και παιδιά, και όταν γεωρκήση η Πήλα πεθανίσκουν που την πείνα».

ψουμίν,το
Οι γυναίκες έπρεπε να σηκωθούν την αυγή για να ετοιμάσουν το μπούκκωμαν, πού ήταν συνήθως ψουμίν και χαλλούμιν ή ελιές με κρομμύδιν. Βασικά το μπούκκωμαν ήταν μπόλικο ψωμί. Γι' αυτό έλεγαν:Μπούκκωμαν του χωρκάτηένα ψουμίν τζι' ένα κομμάτιν (Χατζηϊωάννου 1994, 223). Επιπλέον γνωστή είναι η λαϊκή ρήση:"Το ψουμίν έν’ συντροφκιά" (Άππιος 1999, 14).

Ψωμί από σιτάρι, διαδικασία παρασκευής

Ψωμίον, το
ψωμίον, ψωμίν, ψουμίν, άρτος

Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης

αλευρόμυλοι,οι
Το ψωμί ήταν πολύ σημαντικό σ' ένα γεύμα. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούσαν όχι μόνο σιταρένιο αλεύρι, αλλά και κριθαρένιο, που ήταν πολύ πιο φθηνό. Για το άλεσμα του σιταριού και του κριθαριού [...] πήγαιναν στους αλευρόμυλους...

Φούρνοι σε πανηγύρια
Φούρνοι για οφτό και ψωμί. Ειδική χρήση στο πανηγύρι Αγίου Αναστασίου

ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Ψωμί σιταρένιο

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Ψωμί σιταρένιο

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Ψωμί σιταρένιο