Ελληνικά (Ελλάδα) English (United States) Türkçe (Türkiye)


Καταγράψτε εδώ τη δική σας Συνταγή / Πληροφορία


ForumFORUM Χώρος Συζήτησης
Newsletter
*

Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Ψωμί με προζύμι


Για την ετοιμασία του προζυμιού χρησιμοποιείται ο Αγιασμός του Τιμίου Σταυρού που γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου. Με το Αγίασμα αυτό και λίγο αλεύρι φτιάχνεται μέρος του προζυμιού, το οποίο είναι έτοιμο εννιά μέρες μετά και διατηρείται ολόχρονα για την παρασκευή ψωμιών και άλλων ζυμωμάτων.
Κυπριακό ψωμί με προζύμι, 2014. <br/> Πηγή: Μάριος Χατζηαναστάσης.


Ονομασία - Συνταγή

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Φωτογραφίες
Προζύμι. <br/> Πηγή: Στάλω Λαζάρου
Ξύλινη βούρνα και μικρό κουπποσάνιδο, σύνεργα παρασκευής ψωμιού. <br/> Άδεια δημοσίευσης: Κατερίνα Μηνά-Καρεκλά.
Φούρνισμα παραδοσιακών ζυμωμάτων. <br/> Πηγή: Χρυστάλλα Λυμπουρίδου, 1991.
Ψήσιμο ψωμιών σε παραδοσιακό φούρνο.
Διαφόρων τύπων κυπριακά ψωμιά (κριθαρένια, ολικής άλεσης και δαχτυλιά). <br/> Πηγή: Στάλω Λαζάρου.
Ψωμιά με προζύμι, σησαμωτά. <br/> Πηγή: Στάλω Λαζάρου.

Συνημμένα



Περισσότερα


Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο
διατροφικές συνήθειες των γεωργών
Ο γεωργός ξεκινούσε τη μέρα του πριν τα χαράματα, συνήθως στις 2 ή 3 το πρωί με ένα δυναμωτικό πρωινό που περιλάμβανε συνήθως σούπα με πουρκούριν [πουρκούριν,το = το πλιγούρι] και φιδέν [...] Γύρω στις 9 με 10 το πρωί, όταν ο ήλιος ανέβαινε ψηλά, σταματούσε τις εργασίες για να ξαποστάσει και να μπουκκώσει [μπουκκώννω = προγευματίζω].
Ψωμί: Το βασικότερο είδος διατροφής
Ψωμίον, το
ψωμίον, ψωμίν, ψουμίν, άρτος
Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία
Εργαλεία φούρνου μάντζιπα
Το φουρνόφκιoν: μακρύ κοντάρι με στρογγυλή μεταλλική πλάκα στη μια του άκρη για φούρνισμα και ξεφούρνισμα των ψωμιών.
Θκιαρτοσάνιδο, το
Σανίδι όπου πλάθουν ψωμιά, κουλούρια και άλλα αρτοποιήματα
Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές
άρτος,ο
Είδος ψωμιού, το οποίο συνδέεται με το τελετουργικό της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Άρτοι ζυμωμένοι στα σπίτια προσφέρονταν παλαιότερα στους ναούς για την αρτοκλασία, τη θεία κοινωνία κ.ά.
Βαφτό
Το χοιρινό λίπος έλιωνε πάνω στο ψωμί σαν βούτυρο, φτιάχνοντας ένα μοναδικό μεζέ. Συνταγή από την Μαραθάσα.
Γεννόπιττες
Παραδοσιακά, μεγάλα ψωμιά των Χριστουγέννων. Οι γεννόπιττες διακοσμούνταν συνήθως με σταφίδες ή με διάφορα "πλουμιά" (σχέδια, μοτίβα). Χαρακτηριστικότερο "πλουμί" ήταν ο σταυρός, καμωμένος από λωρίδες ζυμαριού.
Δαχτυλιές
Οι δαχτυλιές έχουν στενόμακρο σχήμα και χωρίζονται σε παράλληλα κομμάτια, ούτως ώστε να κόβονται ευκολότερα και ομοιόμορφα.
Κατσούρες
Παλιά αποτελούσαν ένα από τα γεύματα της ημέρας, το οποίο συνόδευαν με ελιές και χαλλούμι.
Κατσούρες, το γλυκό των φτωχών, με φρουτοσαλάτα
Οι κατσούρες με ζάχαρη αποτελούσαν διαδεδομένο έδεσμα της περιόδου της Αγγλοκρατίας. Ήταν εύκολο στην παρασκευή αλλά και φτηνό, γι' αυτό και αποκαλείται γλυκό των φτωχών. Στη συγκεκριμένη συνταγή παρουσιάζεται μια ιδιαίτερη παραλλαγή του, αφού συνοδεύεται από φρουτοσαλάτα.
Κατσούρες με έψημα
Συνταγή από τη Μαραθάσα. Στην παραλλαγή αυτή των κατσούρων χρησιμοποιείται προζυμένιο ψωμί μαζί με έψημα, το οποίο απαντάται σε πολλά παραδοσιακά γλυκά της περιοχής.
Καυκαλιές
Στα χωριά που οι γυναίκες ζύμωναν το ψωμί της οικογένειας, ετοίμαζαν τις καυκαλιές για να διατηρούν πάντα κάποιες ποσότητες ψωμιού στο σπίτι, για κάθε χρήση.
Κούμουλλα
Τα κούμουλλα φτιάχνονταν σε διάφορες εορταστικές περιστάσεις, όπως τα Χριστούγεννα και οι ονομαστικές εορτές. Σε ορισμένες περιοχές προσφέρονταν για το κάλεσμα στο γάμο, ενώ συνδέονταν κατεξοχήν με τα έθιμα της γέννησης, αφού παρασκευάζονταν για να προσφερθούν ως κεραστικό για το νεογέννητο.
Μούγκρα
Ένα ανέντακτο και εξεζητημένο τουρσί. "Λιώνουμε το προζύμι μας με νερό κρύο να γίνει σαν πολτός και αφού κρυώσει το κουνουπίδι το βάζουμε σε μπουκάλα και το περιχύνουμε με τον πολτό του προζυμιού να σκεπαστεί καλά." (Κυπερούντα)
Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.
προζύμι,το
Στα παλιά χρόνια το προζύμι ζυμωνόταν μέσα στην ξύλινη βούρναν και φυλασσόταν σε ειδικό πιθάρι, το οποίο περιείχε αλεύρι.
Σουππούθκια
Το γλυκό αυτό έδεσμα σε παλαιότερες εποχές καταναλωνόταν καθημερινά, αφού ήταν εύγευστο, οικονομικό και πολύ ωφέλιμο. Η δύο παραλλαγές της συνταγής προέρχονται από τον Άγιο Φώτιο Πάφου και τη Μαραθάσα.
Σταφιδόψωμο
Συνταγή για μια πιο γλυκιά παραλλαγή του κανονικού ψωμιού. "Ζυμώνουμε μέχρι να γίνει το ζυμάρι μας. Έπειτα βάζουμε μέσα τις σταφίδες." (Αθηνά Καμιντζή, Κυπερούντα)
Χαλλουμόπιττες ή χαλλουμωτές
Οι παραδοσιακές χαλλουμόπιττες παρασκευάζονται με την προσθήκη κομματιών χαλλουμιού και δυόσμου σε απλή ζύμη για ψωμί, κι έχουν συνήθως το σχήμα μικρών στρογγυλών ψωμιών.
Ψωμί κριθαρένιο
Σε περίπτωση που μια οικογένεια δεν είχε σιτάρι, έπαιρνε τους καρπούς του κριθαριού και παρασκεύαζε αλεύρι, το οποίο χρησιμοποιούσε για να φτιάξει ψωμιά.
Ψωμί σιταρένιο
"...  σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά. Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί." (Σωτήρα Κυριάκου, Κυπερούντα)
Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία
Κατσαντώνης Α. "Ο Κύκλος του Ψωμιού" από την Ανέκδοτη συλλογή "Λαογραφικές Ρίμες".
Κοινοτικό Συμβούλιο Μαρί, «Παραδοσιακές Τέχνες - Χωριάτικο ψωμί», http://www.mari.org.cy/gr/traditional-lgr/bread-lgr.
Κούρρη Π. και Λαζάρου Σ. (επιμ.) (2007), Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα (αδημοσίευτα στοιχεία).
Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων
ανατζ̆ίνημαν (ανατζίνημαν),το
Η ανανέωση του προζυμιού.
Διαδικασία παραγωγής ψωμιού
Περιγράφεται η διαδικασία παραγωγής ψωμιού, άλεσμα σιταριού, προζύμι, ζύμωμα, φούρνισμα, διάφορα είδη ψωμιών κ.λ.π.
Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα
Άι Βασίλης,ο
Ψωμί ή πίτα της Πρωτοχρονιάς.
αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.
άρτος,ο - αφράντα,η
Οι άρτοι παρασκευάζονταν σε ειδικές περιπτώσεις όπως στις εορτές Αγιών, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, στους γάμους και τα μνημόσυνα ως προσφορά στην εκκλησία.
Δημητριακά και ψωμιά κατά τον 18ον αι.
"Περί των της τροφής", αναφορά του Αρχιμ. Κυπριανού (1788) στο βιβλίο του "Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" στα είδη των δημητριακών που καλλιεργούντο και καταναλώνονταν τον 18ον αιώνα.
Είδη ψωμιών τον 19ον αι. (Ψωμιά, ποξαμάτια, γλυσταριές, τα αρκατένα, τριμυθόπιττες, παννυχίδες)
Mας έτυχε να φτάσουμε σ’ ένα χωριό πολύ αργά τη νύχτα, απρόοπτα και πεινασμένοι, και να υποδεχτούν πολύ φιλόξενα αλλά να μην υπάρχει τίποτα στο σπίτι, ούτε ένα κομμάτι ψωμί, ούτε καν λίγο αλεύρι. Tότε έμπαινε σε ενέργεια το χειρομύλι. Kαι τι ευχαρίστηση νιώθαμε, όταν οι γυναίκες μας έφερναν τα ψωμιά από το αλεύρι του χειρομύλου, που τα τρώγαμε ζεστά αλείφοντάς τα με βούτυρο ... Ohnefalsch-Richter (1900, σελ.96)
Κρίθινο Ψωμί
Μάγνενα ή Πομάγνενα ψωμιά
Μουφλεττία (άσπρα ψωμιά)
σησαμωτά,τα
Αρτοποιήματα με σησάμι: ψωμί, κουλούρια.
Σιμιγδαλένιο ψωμί
ψουμίν,το
Οι γυναίκες έπρεπε να σηκωθούν την αυγή για να ετοιμάσουν το μπούκκωμαν, πού ήταν συνήθως ψουμίν  και χαλλούμιν ή ελιές με κρομμύδιν. Βασικά το μπούκκωμαν ήταν μπόλικο ψωμί. Γι' αυτό έλεγαν:Μπούκκωμαν του χωρκάτηένα ψουμίν τζι' ένα κομμάτιν (Χατζηϊωάννου 1994, 223). Επιπλέον γνωστή είναι η λαϊκή ρήση:"Το ψουμίν έν’ συντροφκιά" (Άππιος 1999, 14). 
Ψωμί από σιτάρι, διαδικασία παρασκευής
Ψωμίον, το
ψωμίον, ψωμίν, ψουμίν, άρτος
Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης
αλευρόμυλοι,οι
Το ψωμί ήταν πολύ σημαντικό σ' ένα γεύμα. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούσαν όχι μόνο σιταρένιο αλεύρι, αλλά και κριθαρένιο, που ήταν πολύ πιο φθηνό. Για το άλεσμα του σιταριού και του κριθαριού [...] πήγαιναν στους αλευρόμυλους...
Φούρνοι σε πανηγύρια
Φούρνοι για οφτό και ψωμί. Ειδική χρήση στο πανηγύρι Αγίου Αναστασίου
ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού


Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΔΕΣΜΗ 2008 χρηματοδοτείται από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ε.Ε.
Πνευματικά Δικαιώματα © 2010 - Εικονικό Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής