Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού

Περιγραφή Χώρου
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Περιγραφή Χώρου

Περιγραφή Χώρου Παρασκευής και Διάθεσης

Ο φούρνος έβραζε με την καύση θαμνωδών, όπως μαζιών, θρουμπιών [θυμαριών], ξυσταρκών [λαδανιών] και κλαδιά δέντρων, όπως για παράδειγμα της χαρουπιάς, της λατζιάς (Quercus alifonia), σχινιάς (pistaxia lentiscus), που οι ψωμάδες φρόντιζαν να φυλάγουν κάτω από στεγάδια στον αυλόχωρο, ύστερα από συνεννόηση με κκιρατζήδες, οι οποίοι τους τα προμήθευαν αγοράζοντάς τα και μεταφέροντας τα από τις ορεινές περιοχές. 
Μόλις πύρωνε ο φούρνος, και αυτό το καταλάβαιναν από το χρώμα που έπαιρναν τα τούβλα με τα οποία ήταν κτισμένος ο φούρνος στον εσωτερικό του χώρο, έπρεπε ν’ αρχίσει το φούρνισμα. Με βρεγμένο ρούχο σε κοντάρι, τον σύρτη, σφουγγιζόταν το πάτωμα του φούρνου και όλα τα αναμμένα κάρβουνα μεταφέρονταν κοντά στο στόμιο. Ο βοηθός έφερνε, στη συνέχεια, τα γουπποσάνια και τα ακουμπούσε στην πεζούλα πλάτους 30 εκ. που υπήρχε μπροστά από το στόμιο και πάνω σε τριστέλλιν [δύο πλαίσια σε σχήμα Π με ενωμένη την κορυφή] που είχε ανοικτά τα τέσσερα πόδια. Τον ρόλο του τριστελιού μπορούσε να παίξει και το πίσω μέρος βαριάς παραδοσιακής καρέκλας με τα φτερά της. 
Ο ψωμάς με μια λεπίδα ή μικρό κοφτερό μαχαίρι, έκοβε ολόγυρα το ψωμί σε βάθος μερικών χιλιοστών και αφού το εναπόθετε πάνω στο φουρνόφτιν ή άλλως κώπην το μετάφερε και το τοποθετούσε στο πάτωμα του φούρνου με σειρά. Αυτό γινόταν για κάθε ένα από τα ψωμιά και σύντομα για να υπάρχει ομοιογένεια στο ψήσιμό τους. Αν ο ψωμάς θα φούρνιζε άρτους ή πρόσφορα για την εκκλησία τότε προτού τα βάλει στον φούρνο έκανε με τα δάκτυλα του τέσσερις τρύπες ως σημείο του σταυρού ή τα στάμπωνε [τα σφράγιζε] με ξύλινο ειδικό τυπάρι που έφερε τα αρχικά γράμματα του Ιησούς Χριστός Νικά. Μέσα στον φούρνο, τα ψωμιά έμπαιναν με σειρά για να υπάρχει τάξη και να χωρέσουν όλα, σε αναλογία με το μέγεθός του. Η σχισμή κοντά στην περιφέρεια των ψωμιών γινόταν με λεπίδα με σκοπό να επιτρέπει στα ψωμιά να απλώνουν και να διογκούνται ομοιόμορφα σ’ όλη τους τη μάζα κατά το ψήσιμο. Οι παραμορφώσεις στα ψωμιά τα καθιστούσαν άνοστα και μη εμπορεύσιμα. 
Το στόμιο του φούρνου έκλεινε μετά το φούρνισμα με κινητή πλάκα ή αργότερα με σιδερένιο πώμα. Ο ψωμάς παρακολουθούσε τα ψωμιά μετακινώντας λίγο το κάλυμμα του στομίου και μόλις αυτά έπαιρναν το κατάλληλο χρώμα άνοιγε τον φούρνο και με το φουρνόφτιν τα έβγαζε ένα-ένα και, αφού τα καθάριζε με ένα καθαρό ρούχο, τα μετέφερε είτε σε σανιδωτό πατάρι για να πωληθούν απευθείας σε πελάτες που έρχονταν οι ίδιοι στον φούρνο για να αγοράσουν το ψωμί τους ζεστό, είτε το εναπόθεταν σε καθαρές κοφινιές [μεγάλα ψάθινα καλάθια με δύο χειρολαβές] που υπήρχαν έτοιμες μπροστά από το στόμιο του φούρνου. Οι κοφινιές αυτές είχαν επένδυση με ρούχο στο εσωτερικό τους για να συγκρατείται η θερμοκρασία και το ψωμί να μένει ζεστό για αρκετή ώρα και να μπορεί να μεταφέρεται για διανομή πριν το τελειωτικό κρύωμά του. Μόλις ξεφούρνιζε τα ψωμιά, ο ψωμάς είχε έτοιμα ζυμωμένα κουλούρια, τα οποία έβαζε για να ψηθούν. Τα κουλούρια χρειάζονταν όχι πολύ ζεστό φούρνο και ελάχιστο χρόνο για το ψήσιμό τους.
Μέσα σε όλη αυτή τη διαδικασία ξημέρωνε η επόμενη μέρα και ο ψωμάς σπρώχνοντας βαρύ τρίτροχο αμάξι που φόρτωνε με ψωμιά, περνούσε από τις γειτονιές της πόλης διαλαλώντας το φρέσκο ψωμί του. Είχε τους τακτικούς πελάτες του και ήξερε ποια διαδρομή θ’ ακολουθούσε. Όταν είχε παιδιά αυτά αναλάμβαναν την εργασία αυτή και ο ίδιος πήγαινε για ύπνο. Μερικοί βιαστικοί που ήθελαν το ψωμί ζεστό μετέβαιναν οι ίδιοι πρωί-πρωί στον φούρνο και το προμηθεύονταν την ώρα που έβγαινε. Η πληρωμή γινόταν συνήθως κάθε βδομάδα και αυτό βασάνιζε τους ψωμάδες, αφού μερικοί δεν πλήρωναν, αφήνοντάς τους να περιμένουν την επόμενη βδομάδα με διάφορες δικαιολογίες που οι ψωμάδες ήταν υποχρεωμένοι να δέχονται για να μην χάσουν τον πελάτη. Η κατάσταση ήταν δυσκολότερη όταν ο κακοπλερωτής είχε μαειρκόν [εστιατόριο] και η οφειλή ήταν αρκετά σημαντική (Ιωνάς 2001, 207-208).

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Βιβλιογραφία

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Τόνια Ιωακείμ, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

Ψωμί: Το βασικότερο είδος διατροφής

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Ψωμί κριθαρένιο
Σε περίπτωση που μια οικογένεια δεν είχε σιτάρι, έπαιρνε τους καρπούς του κριθαριού και παρασκεύαζε αλεύρι, το οποίο χρησιμοποιούσε για να φτιάξει ψωμιά.

Ψωμί με προζύμι
Για την ετοιμασία του προζυμιού χρησιμοποιείται ο Αγιασμός του Τιμίου Σταυρού που γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου. Με το Αγίασμα αυτό και λίγο αλεύρι φτιάχνεται μέρος του προζυμιού, το οποίο είναι έτοιμο εννιά μέρες μετά και διατηρείται ολόχρονα για την παρασκευή ψωμιών και άλλων ζυμωμάτων.

Ψωμί σιταρένιο
"... σιγά σιγά παίρνουμε όλο το αλεύρι προσθέτοντας το νερό, όταν χρειάζεται, και το ζυμώνουμε καλά. Όταν το ζυμώσουμε, το σκεπάζουμε για λίγο να ξεκουραστεί." (Σωτήρα Κυριάκου, Κυπερούντα)

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αθηαινήτικο ψωμί,το

Κρίθινο Ψωμί

Σιμιγδαλένιο ψωμί

Ψωμί από σιτάρι, διαδικασία παρασκευής

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
ψήσιμο και διάθεση του ψωμιού