Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
αβκολιά,η

Αυλάκι για παροχέτευση του νερού.

Περιγραφή Χώρου
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Περιγραφή Χώρου

Περιγραφή Χώρου Παρασκευής και Διάθεσης

«Αυλάκι που σκάβεται γύρω από τα σπερμένα χωράφια, για να διοχετεύεται μέσα ή έξω από αυτά όσο νερό πλεονάζει». Επίσης, χρησιμοποιείται και για την προφύλαξη των αγρών από τα ζώα (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, λήμμα αβκολιά,η, 26).

Και ο Κωνσταντίνος Γ. Γιαγκουλλής ερμηνεύει τη λέξη ως το αυλάκι παροχέτευσης νερού, αλλά και το χαντάκι που χρησιμοποιείται ως σύνορο για προφύλαξη του χωραφιού από τα ζώα (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκολιά,η - αβκόλιασμαν,το, 32).

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < εκβάλλω (Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, λήμμα αβκολιά,η, 26)

Ο Γιαγκουλλής σημειώνει για τη λέξη: αρχ. εκβολή. Επίσης, αναφέρει και την παραλλαγή αβκόλιασμαν,το (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα αβκολιά,η - αβκόλιασμαν,το, 32), η οποία απαντά στο Λευκόνοικο ((Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αβκόλιασμαν,το, 451).

Ο Ξενοφών Π. Φαρμακίδης στο Γλωσσάριό του, Σειρά Γ΄, δίνει την εξής ερμηνεία για την αβκολιά: «Στους κατηφορικούς αγρούς, εκεί όπου ρέει το νερό, κτίζουν τοίχο ή δόμη, για να μην εξέρχεται αυτό και να παρασύρει το χώμα. Τη δόμη αυτή την αποκαλούν αβκολιάν. Άλλοι δε την προφέρουν αφκολιάν.» Κατά την κρίση του, αν η λέξη είναι ελληνική, παράγεται από τη λέξη ευκολία κατά την εξής φθογγολογική σειρά: ευκολία, ευκολιά, αυκολιά, τροπή του ευ σε αυ∙ δηλαδή ευκολία∙ προς ευκολία του αγρού, να ευκολυνθεί και να μην καταστραφεί, διότι παρασύρεται το χώμα του (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αβκολιά,η, 117). 
Στη Σειρά Ε' του Γλωσσαρίου, ο Φαρμακίδης αναθεωρεί και σημειώνει πως, εξ αυτοψίας, αβκολιά είναι αυλάκι, πλάτους 30 εκατοστών μετ' ανάλογου βάθους, όμοιο προς τον λάκκο των θεμελίων και σκαμμένο στο άφρακτο μέρος του αγρού. Το χώμα του σκαμμένου αυλακιού ρίχνεται στο μέρος του αγρού, μεταξύ αυτού και του αυλακιού, σχηματίζοντας έτσι ένα είδος προχώματος. Η αβκολιά χρησιμεύει για να εμποδίζονται τα ζώα να εισέρχονται στον αγρό. Οι αβκολιές σκάβονται ιδίως προς το μέρος των δρόμων, όπου δεν είναι δυνατό να κτιστεί δόμη, είτε λόγω μεγάλης δαπάνης ή ένεκα άλλων λόγων. Αναιρώντας τα της Γ΄ Σειράς περί αβκολιάς, αναφέρει πως η λέξη αβκολιά πιθανόν να παράγεται από το εκβόλος, που είναι σύνθετο από το εκ-βάλλω, και είναι ουσ. αφηρημένο∙ εκβόλος, εκβολία. Υπέστη όμως τις εξής φθογγολογικές μεταβολές: εκβολία, εκβολιά, εβκολιά, αβκολιά. Τονίζει πως πράγματι η αβκολιά δεν είναι άλλο εκτός από όρυξη, σκάψιμο της γης (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα αβκολιά,η, 289). 

Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του αναφέρει πως αβκολιά είναι το χαραγμένο αυλάκι στους σπερμένους αγρούς, για την προφύλαξη και διοχέτευση των εντός ή εκτός του αγρού πλεοναζόντων υδάτων. Σημειώνεται ότι η λέξη προέρχεται από το εκβάλλω, βκάλλω όπως λένε οι Κύπριοι, κατά αναγραμματισμό των κβ σε βκ (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα αβκολιά,η, 4).

Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Αυλάκι που χαράσσεται στις εκβολές ποταμού για να διοχετεύσει σε μία τεχνητή λεκάνη απορροής μέρος του ύδατός του (Προφ. Μαρτυρία: Κυριάκος Παντελή, Σωτήρα Αμμοχώστου, ετών 71).

Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία. 

Παυλίδης Α. (επιμ.) (1984), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.

Προφ. Μαρτυρία: Κυριάκος Παντελή, Σωτήρα Αμμοχώστου, ετών 71 (ημερομ. γένν. 20/02/1943).

Ερευνητής / Καταχωρητής

Κυριακή Παντελή, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Παυλίδης Α. (επιμ.) (1984-1991), Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ. 1-15, Φιλόκυπρος, Λευκωσία.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
αβκολιά,η

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος αβκολιά,η

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
αβκολιά,η