Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
κιτρόμηλον,το

Το νεράντζι.

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

ο καρπός της οξινόκαρπης και της γλυκόκαρπης κιτρομηλιάς, νεράντζι, κίτρο (Γιαγκουλλής 2009, λήμμα κιτρόμηλον - τζ̆ιτρόμηλον - τζ̆ίτρον,το, 202)

Είναι εσπεριδοειδές φρούτο, ο καρπός του δέντρου Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus aurantium) (Γεννάδιος 1914, 346).

Ο Γεώργιος Λουκάς στο Γλωσσάριό του περιγράφει το κιτρόμηλον ως το πορτοκκαλοειδές λεμόνι, το νεράντζι, κατά τους αρχαίους μηδικόν μήλον λόγω της ομοιότητάς τους και όχι χρυσόμηλο (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κιτρόμηλον,το, 218).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Σε έγγραφο του 1468, που δημοσιεύθηκε από τον Mas Latrie και αναφέρεται στην κατάσταση κάποιου κήπου στην Κύπρο, τα δέντρα αυτά ονομάζονται νεραντιές. Επίσης, στην «Ιστορία χρονολογική της νήσου Κύπρου» του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού, που δημοσιεύθηκε το 1788, οι καρποί αυτοί ονομάζονται νεράντζια και μάλιστα διακρίνονται σε ξινά και γλυκά. Αργότερα φαίνεται να επικράτησαν οι ονομασίες κιτρομηλιά και κιτρόμηλον, αφού ήδη κατά την εποχή της έκδοσης του Φυτολογικού Λεξικού του Γεννάδιου (1914) ο συγγραφέας αναφέρει αυτές τις ονομασίες ως χρησιμοποιούμενες στην Κύπρο (Γεννάδιος 1914, 346).

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συλλογή

Μέθοδος Επεξεργασίας

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Ο Λουκάς σημειώνει πως η ζαλατίνα, η πηχτή δηλαδή, γινόταν καλύτερη με τη χρήση κιτρομήλων και όχι λεμονιών (Κυπρή 1979 [2002²], λήμμα κιτρόμηλον,το, 218).

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

«Μετά το 1950 στο Πέλλα-Παϊς αναπτύχθηκε η καλλιέργεια των δενδρυλλίων κιτρομηλιάς. Δεκάδες στρέμματα γης μέσα και στον περίγυρο του χωριού ήταν φυτεμένα με σπορόφυτα κιτρομηλιάς, εκατοντάδες δε κηπουροί από όλες τις γωνιές της Κύπρου ερχόντουσαν στο χωριό να αγοράσουν νεαρά δενδρύλλια για τη δημιουργία νέων κήπων με εσπεριδοειδή.
Η σύσταση του εδάφους ήταν τέτοια που εβοηθούσε τα δενδρύλλια να αναπτύξουν πλούσιο ρίζωμα, πράγμα που εξασφάλιζε την επιτυχία στη μεταφύτευσή τους» (Χριστοδουλίδης 1994, 59).

Σύμφωνα με το Φυτολογικόν Λεξικόν του Γεννάδιου, στην Κύπρο καλλιεργούνται οξινόκαρπες και γλυκύκαρπες κιτρομηλιές (Γεννάδιος 1914, 346).

Βιβλιογραφία

Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Χριστοδουλίδης Χρ. (1994), Πέλλα-Πάις, Λεμεσός.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Γλυκό κιτρόμηλο
"Όταν δήννει κόμπο το σιρόπι πάνω στο κουτάλι είναι έτοιμο. Αφαιρώ τις οδοντογλυφίδες και το βάζω σε γυάλινα δοχεία κλειστά." (Πέπα Φρίξου, Πάχνα Λεμεσού)

Καππαμάς αγιομεμνήτικος
Στην τοπική αυτή εκδοχή του καππαμά χρησιμοποιείται αρνίσιο κρέας και χυμός από κιτρόμηλα (νεράντζια). Το πιάτο συνηθιζόταν στους γάμους, καθώς επίσης και στο τραπέζι των κυριοτέρων γιορτών, όπως τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά.

Κιτρομηλάδα
Ποτό αντίστοιχο της λεμονάδας και της πορτοκαλάδας, αλλά από κιτρόμηλο. Ο συμπυκνωμένος χυμός διαλύεται με νερό, και το δροσιστικό ποτό που προκύπτει έχει το ιδιαίτερα χαρακτηριστικό άρωμα του κιτρόμηλου.

Λαψάνες με κιτρόμηλο
"Ρίχνουμε τις λαψάνες μέσα στο τσιγαρισμένο κρεμμύδι και τις ανακατεύουμε να τσιγαριστούν κι αυτές, μέχρι να πιούν όλο το νερό τους. Ρίχνουμε τον χυμό του κιτρομήλου στην κατσαρόλα και συνεχίζουμε να ψήνουμε τις λαψάνες μέχρι να πιουν όλο το χυμό τους." (Μαρία Ιωαννίδου, Ριζοκάρπασο)

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Γεννάδιος Π. Γ. (1914), Λεξικόν φυτολογικόν: Περιλαμβάνον τα ονόματα, την ιθαγένειαν και τον βίον υπερδεκασχιλίων φυτών, εν οις και τα λόγω χρησιμότητος ή κόσμου καλλιεργούμενα, των οποίων περιγράφονται και η ιστορία, η καλλιέργεια, τα προϊόντα και αι νόσοι, Εκ του Τυπογραφείου Παρασκευά Λεωνή, Εν Αθήναις.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2009), Θησαυρός Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικό, Ετυμολογικό, Φρασεολογικό και Ονοματολογικό Λεξικό της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,70, Εκδόσεις Theopress, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1979 [2002²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Α΄, Γλωσσάριον Γεωργίου Λουκά, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XLI, Λευκωσία.

Χριστοδουλίδης Χρ. (1994), Πέλλα-Πάις, Λεμεσός.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
κιτρόμηλον,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος κιτρόμηλον,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
κιτρόμηλον,το