Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Πίττες με ζύμη και μέγεθος όμοιο με τα ψωμιά που περιέιχαν και άλλα υλικά όπως ελιές, χόρτα, χαλούμι, παράγωγα κρέατος και ζωικό λίπος.

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Μέθοδος Εξασφάλισης

Άλλο

Μέθοδος Επεξεργασίας

Για τη παρασκευή των δκιαρτιστών πίττων οι γυναίκες έπλαθαν πίττες με ζύμη ίδια με αυτή των ψωμιών και πρόσθεταν και υλικά όπως ελιές, χόρτα, χαλούμι, παράγωγα κρέατος και ζωικό λίπος. Τις έπλαθαν στρογγυλές ή μακρουλές. Τις έψηναν τοποθετόντας τις στη πλάκα του φούρνου ή σε φύλλα συκιάς στο φούρνο (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Οι δκιαρτιστές πίττες που περιέχαν ελιές και χόρτα, ονομάζονταν ελιωτές ή ελιόπιττες ή ελιένες ή ελιοπούλες και χορτόπιττες ή πίττες χορτερές αντίστοιχα. Οι ελιωτές συνηθίζονταν στα χωριά Καραβά, Λάπηθο, Ριζοκάρπασο, Λεύκα και στα χωριά της Πάφου. Οι γυναίκες σε μπατόν (με προζύμι) ζυμάρι πρόσθεταν ελιές, δύοσμο, κρεμμύδι, κόλιανδρο ή μάραθο και ελαιόλαδο. Στις χορτόπιττες πρόσθεταν ελιές και άγρια χόρτα όπως σανάχι, κολότζιν (κόκκινη κολοκύθα), ξινιατούς, μάραθο, κόλιανδρο, στρουθκιά και κρεμμύδια. Ονομάζονταν σπαναχόπιττες, κολοκόπιττες, ξινιατόπιττες, κολιαντρόπιττες, μαραθόπιττες, στρουθόπιττες και κροννυόπιττες αντίστοιχα. Οι ξινιτόπιττες συνηθίζονταν στο Ριζοκάρπασο, οι στρουθόπιττες στη Τσακκίστρα και οι μαραθόπιττες στην Αυλώνα. Τόσο οι ελιόπιττες όσο και οι χορτόπιττες σε περιόδους νηστείας παρασκευάζονταν χωρίς λάδι (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Οι δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν χαλούμι ονομάζονταν χαλουμόπιττες ή χαλουμωτές ή χαλουμοπούλλες. Οι χαλουμωτές περιείχαν κομμάτια χαλουμιού, κρεμμύδι και δυόσμο. Άλλοτε παρασκευάζονταν με μπατόν (με προζύμη) ζυμάρι και άλλοτε χωρίς προζύμη (λυτρατζένες). Ακόμα παρασκεύαζαν καφουρόπιττες ή βουτουρόπιττες. Τα καφούρκα ήταν τα υπολείμματα της τσίππας (κρέμας γάλακτος) του γάλακτος μετά το βράσιμος. Οι γυναίκες ζύμωναν τα καφούρκα με μπατόν ζυμάρι, πρόσθεταν σταφίδες, κανέλα, γλυκάνισο και μαυρόκοκκον και έψηναν στο φούρνο. Οι τσιππόπιττες επίσης ήταν δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν τσίππα δηλ. κρέμα γάλακτος (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Στις δκιαρτιστές πίττες περιείχαν επίσης τιτσιρίες και κανέλα και ονομάζονταν τιτσιρόπιττες, τιτσιριόπιττες, σσοιρόπιττες, τιτσιροπούλλες, πούλλες με τιτσιρίες και τσιριγγοπούλλες. Οι τιτσιρίες ήταν κομμάτια από χοιρινό τηγανισμένο λίπος. Στη Πάφο, στις τσιριγγοπούλλες πρόσθεταν και εντόσθια χοίρου. Οι τιτσιρόπιττες ψήνονταν στο φούρνο (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Οι δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν χαλούμι ονομάζονταν χαλουμόπιττες ή χαλουμωτές ή χαλουμοπούλλες. Οι χαλουμωτές περιείχαν κομμάτια χαλουμιού, κρεμμύδι και δυόσμο. Άλλοτε παρασκευάζονταν με μπατόν (με προζύμη) ζυμάρι και άλλοτε χωρίς προζύμη (λυτρατζένες). Ακόμα παρασκεύαζαν καφουρόπιττες ή βουτουρόπιττες. Τα καφούρκα ήταν τα υπολείμματα της τσίππας (κρέμας γάλακτος) του γάλακτος μετά το βράσιμος. Οι γυναίκες ζύμωναν τα καφούρκα με μπατόν ζυμάρι, πρόσθεταν σταφίδες, κανέλα, γλυκάνισο και μαυρόκοκκον και έψηναν στο φούρνο. Οι τσιππόπιττες επίσης ήταν δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν τσίππα δηλ. κρέμα γάλακτος. Ακόμα μιλλωμένες δκιαρτιστές πίττες ήταν οι μιλλόπιττες (πίττες που περιείχαν χοιρινό λίπος) και οι παστόπιττες που περιείχαν μικρά κομμάτια παστού χοιρινού κρέατο. (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Οι πουρκουρόπιττες ήταν πούλλες που ζυμώνονταν με λεπτό πλιγούρι και μίλλα ( χοιρινό λίπος) από παστά κρέατα. Ψήνονταν στο φούρνο. Ακόμα στο χωριό Άσσια παρασκεύαζαν πούλλες που περιείχαν σταφίδες και σησάμι. Ήταν μικρές πίττες με στρογγυλό ή μακρουλό σχήμα. Στο χωριό Πέρα Πέδι οι γυναίκες ζύμωναν πούλλες με έψημαν (πετιμέζι) που ονομάζονταν εψημόπουλλες (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Οι δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν χαλούμι ονομάζονταν χαλουμόπιττες ή χαλουμωτές ή χαλουμοπούλλες. Οι χαλουμωτές περιείχαν κομμάτια χαλουμιού, κρεμμύδι και δυόσμο. Άλλοτε παρασκευάζονταν με μπατόν (με προζύμη) ζυμάρι και άλλοτε χωρίς προζύμη (λυτρατζένες). Ακόμα παρασκεύαζαν καφουρόπιττες ή βουτουρόπιττες. Τα καφούρκα ήταν τα υπολείμματα της τσίππας (κρέμας γάλακτος) του γάλακτος μετά το βράσιμος. Οι γυναίκες ζύμωναν τα καφούρκα με μπατόν ζυμάρι, πρόσθεταν σταφίδες, κανέλα, γλυκάνισο και μαυρόκοκκον και έψηναν στο φούρνο. Οι τσιππόπιττες επίσης ήταν δκιαρτιστές πίττες που περιείχαν τσίππα δηλ. κρέμα γάλακτος (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003).

Εορταστικές Περιστάσεις

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Ηλικιωμένοι, Θηλάζουσες, Παιδιά, Χειρωνάκτες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Βιβλιογραφία

Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ. (2003) Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Δημοσιεύματα του κέντρου επιστημονικών ερευνών ΧVIII, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Δημητρίου Δήμητρα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Γεννόπιττες
Παραδοσιακά, μεγάλα ψωμιά των Χριστουγέννων. Οι γεννόπιττες διακοσμούνταν συνήθως με σταφίδες ή με διάφορα "πλουμιά" (σχέδια, μοτίβα). Χαρακτηριστικότερο "πλουμί" ήταν ο σταυρός, καμωμένος από λωρίδες ζυμαριού.

Ελιόπιττες ή ελιωτές
Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι τυλιχτές πίτες με γέμιση από τα πιο πάνω συστατικά.

καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι μια 'πού την άλλη τζ̆αι, όταν δω ότι εψήθηκεν, βκάλλω το 'πού το τηγάνι. Στο τέλος, μελώννω το..." (Προφ. μαρτυρία: Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα - Λεμεσός).

καττιμέριν τυλιχτό,το
Σιροπιαστό επιδόρπιο. Η ζύμη αλείφεται πρώτα με λάδι και μείγμα από κανέλα, αμύγδαλα και ζάχαρη και, στη συνέχεια, τυλίγεται σε ρολό, στρίβεται και τοποθετείται στο ταψί κυκλικά, παίρνοντας το χαρακτηριστικό σχήμα σπείρας.

Λαόπιττες
"Στα πιο παλιά χρόνια ετρατάραν τους φιλοξενούμενους τους. Τις φτιάχναμε όταν είχαμε περίσσεμα που τη μίλλα του χοίρου, ειδικά τα Χριστούγεννα που εβρέθετουν ούλο το σόι." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

Λυτρατζιένες με μίλλα από το βακλί του αρνιού
Συνταγή από το Ριζοκάρπασο.

Ξινιατόπιττες
Τα κομμένα άγρια χόρτα προστίθενται σε ήδη έτοιμη ζύμη ψωμιού, και στη συνέχεια με το μείγμα αυτό πλάθονται μικρές στρογγυλές πίτες.

Παννυσία
"... την τοποθετείς σε πανέρι το οποίο περιέχει μέσα σησάμι και γλυκάνισο μέχρι να πιάσει παντού. Την τοποθετείς πίσω στην σανιδιά και της δίνεις το τελικό στρογγυλό σχήμα. Τέλος την σχίζεις περιμετρικά με ένα μαχαίρι." (Φλουρού Κ. Παρπούνα, Λύση)

Πισίες Βουνιού Λεμεσού
"Στα παλιά χρόνια όταν επαντρεύκετουν η νύφη τζ' ο γαμπρός, η κουμέρα τζιαι η μάνα της νύφης έκαμναν πισίες για να τραττάρουν τους καλεσμένους που ήρταν να ευχηθούν στο αντρόυνο. Παλιά ο γάμος εδιαρκούσε τρεις ολόκληρες μέρες. Το κέρασμα με πισίες εγίνετουν τη Δευτέρα του γάμου." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

Πισίες ή πισιήδες
Το φύλλο για τις πίτες πασπαλίζεται με κανέλα και χοντροαλεσμένα αμύγδαλα και τυλίγεται σε μακρύ ρολό. Στη συνέχεια, μικρά κομματάκια του ρολού επιπεδοποιούνται και σχηματίζουν τις στρογγυλές πιτούλες.

Πισίες Ριζοκαρπάσου
Σ' αυτή την παραλλαγή των πισίων από το Ριζοκάρπασο, οι πίτες ανοίγονται σε μέγεθος πιάτου, τηγανίζονται και πασπαλίζονται με ζάχαρη ή μέλι. Διπλώνονται 2-3 φορές ή τυλίγονται σε ρολό.

Πίττα αγγλικού στιλ με αφέλια και πουρέ
Η αγγλική κουζίνα συναντά την παραδοσιακή κυπριακή σε μια σύγχρονη, διεθνή συνταγή προσαρμοσμένη στις γνωστές ντόπιες γεύσεις. Τα αφέλια μετατρέπονται σε γέμιση για την πίτα, και το πιάτο συνοδεύει πουρές.

Πίττα της σάτζιης με γαλατόκρεμα και γλυκά του κουταλιού
Σε αυτή τη σύγχρονη διασκευή της συνταγής για πίττες της σάτζιης επιχειρούνται νέοι γευστικοί συνδυασμοί, που δεν ξεφεύγουν ωστόσο από τη γνωστή παλέτα γεύσεων της κυπριακής παραδοσιακής κουζίνας.

Πίττες ρυζιαστές
Η γέμιση από ρύζι περιέχει επίσης τηγανισμένο κρεμμύδι, μάραθο και ζάχαρη. Οι ρυζιαστές πίτες τηγανίζονται και σερβίρονται ζεστές, με λίγο μέλι από πάνω.

σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα
Η παρασκευή των σ̆άμισ̆η συνηθιζόταν κατά τα διάφορα πανηγύρια στο προαύλιο της εκκλησίας, έθιμο το οποίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Σ̆άμισ̆η προσφέρονταν επίσης σε γαμήλια τραπέζια.

σ̆σ̆επαστές (σσεπαστές) με αρκοσπάναχα και άλλα χόρτα,οι
Οι σσεπαστές με γέμιση από χόρτα ονομάζονταν χορτόπιττες ή χορτερές. Περιείχαν αυτοφυή χόρτα όπως άγρια σπανάκια, άγρια λάχανα (σέσκουλα), λαψάνες, ξινιατούς και άλλα είδη χόρτων που μαζεύονταν από τους αγρούς.

Τασιηνόπιττες
Πολύ νόστιμες, γλυκιές πίτες της κυπριακής κουζίνας. Καθώς είναι άλαδες, παρασκευάζονται και καταναλώνονται συνήθως σε περιόδους αυστηρής νηστείας.

Τριμιθθόπιττες
Οι λεπτές αυτές πίτες είναι τραγανές σαν παξιμάδια. Εκτός από τα τρεμίθια, μπορεί να περιέχουν και σταφιδάκια.

Τρυπητές
Παλιότερα χρησιμοποιούσαν για τη συνταγή αυτή προζύμι και έψηναν τις τρυπητές στη γάστρα, μια λεπτή πέτρα την οποία τοποθετούσαν πάνω στη φωτιά με τα ξύλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάθηκα της επαρχίας Πάφου.

τσιππόπιττες,οι
Οι τσιππόπιττες, εξαιρετικά μυρωδάτες πίτες, φτιάχνονταν την περίοδο της Απόκρεω και κατά τις Σήκωσες.

Φλαουνόπιττα
Η συνταγή, που εμφανίστηκε στα νεότερα χρόνια, περιλαμβάνει αρκετά από τα συστατικά των φλαούνων, γνωστών κυπριακών αρτοσκευασμάτων του Πάσχα. Έτσι, το εναλλακτικό αυτό είδος κέικ θυμίζει γευστικά τις φλαούνες, εξού και το όνομά του, αλλά παρασκευάζεται ολόχρονα, πολύ πιο εύκολα και σε αρκετά πιο λίγο χρόνο.

Φυλλωτά με σιρόπι
Τα φυλλωτά έχουν το σχήμα φακέλου και φτιάχνονται από φύλλο ζύμης, που αλείφεται με λάδι και πασπαλίζεται με ζάχαρη και κανέλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.

Χορτόπιττες
Η συνταγή δεν διαφέρει πολύ από αυτή για ελιόπιτες. Τα υλικά αναμειγνύονται κατευθείαν στη ζύμη.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

καφουρόπιττα,η
Πίτα τηγανισμένη με καφούριν, δηλαδή κρούστα γάλακτος.

πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι
Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά τον τοκετό αλλά και σαν δώρο της λεχώνας προς τους φίλους και τους συγγενείς που της ευχήθηκαν για το νεογέννητο (Λεοντίου 1983, 176; Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167). Ακόμα οι πισ̆ίες ήταν μέρος των γλυτζ̆ιστών που παρασκευάζονταν στη βάφτιση του νεογέννητου και στον γάμο (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 169, 175...

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες