Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το

Υπόλειμμα του λειωμένου χοιρινού λίπους.

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Οι τιτσιρίες ή τσιρίντζ̆ια είναι μικρά τσιγαρισμένα κομμάτια χοιρινού λίπους (Ξιούτας 1978, 152; Γιαγκουλλής 2014, λημμα τσιρίντζ̆ιν,το, 565), τα οποία αλατίζονταν και φυλάγονταν για λίγες μέρες, ως είχαν, ή περισσότερες, μέσα σε πηκτή μύλλαν (Ξιούτας 1978, 152).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. < τίτσιρος, δηλ. γυμνός, επειδή τηγανίζονται για να αφαιρεθεί όλο το λίπος, γυμνούνται του λίπους (Κυπρή 1983 [2003²], λήμμα τιτσιρίδες,οι, 40)

Ονομάζονταν και τσιρίντζ̆ες.

Μέθοδος Εξασφάλισης

Οικιακή κτηνοτροφία

Μέθοδος Επεξεργασίας

Ήταν τα υπολείμματα από την τήξη της μύλλας στο τηγάνι. 

** Για τη συνταγή των τιτσιρίων, βλ. λήμμα τιτσιρί(δ)ες,οι στην κατηγορία Παραδοσιακές Συνταγές. Επίσης, για συνταγές με κύριο συστατικό τις τιτσιρίες, βλ. στην ίδια κατηγορία τα λήμματα τιτσιρί(δ)ες πιλάφι,οι και τιτσιρί(δ)ες σουβλάκια,τα.

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Τα υπολείμματα από την τήξη της μύλλας στο τηγάνι, τις τιτσιρίες ή τσιρίντζ̆ες, έβρισκαν κι αυτά τη θέση τους στη διατροφή των Κυπρίων. Τις τιτσιρίες τις έτρωγαν όσο ήταν ζεστές ως αλμυρό μεζέ (Κυπριανού 1970), ενώ σε κάποια χωριά αναφέρεται ότι τις έδιναν με λεμόνι στα παιδιά, ως  προσφάγι μαζί με ψωμί. Με τις τιτσιρίες φτιάχνονταν οι τιτσιρόπιττες (επίσης τσιριγκόπιττες ή τσιριγγοπούλλες). Κάποιες νοικοκυρές τις διατηρούσαν σε μύλλαν. Με τις τιτσιρίες φτιάχνονταν οι τιτσιρόπιττες που στο χωριό Τσακκίστρα τις έτρωγαν με ζάχαρη. Σε άλλες περιοχές πάλι, τις χρησιμοποιούσαν ως συνοδευτικό των γιαχνιστών φαγητών (Ξιούτας 1978, 152).

Εορταστικές Περιστάσεις

Με τις τιτσιρίες φτιάχνονταν ένα γλυκό, τις τιτσιρόπιττες (γνωστές επίσης και ως τσιριγκόπιττες ή τσιριγγοπούλλες).

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Παιδιά

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Οι στίχοι του ποιήματος «Τσιαττίσματα-γυρίσματα τζιαι του χωρκού μαντάτα» σκιαγραφούν τη σημασία αυτού του υποδεέστερου είδους στη διατροφή των χωρικών:
«Στο θέρος που πηαίνναμεν, παίρναμεν τιστιρίδες,/
Ππελάφιν ήταν το φαϊν, / μάτσιες τζιαι τηανίτες. ….
Με τιτσιρίδες ήτανε/ γεμάτον το σταμνούϊν,/τζι’ η μίλλα ήταν πόπαστον/ τζιαι πόλικον χαλλούμιν» (Λαζάρου 2004, 28-29).

Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2014), Θησαυρός της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικός, Ετυμολογικός, Φρασεολογικός και Ονοματολογικός, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,74, Λευκωσία.

Κυπριανού Χ. Στ. (1970), Μερικές κυπριακές τροφές του χωριού Τσακκίστρα, Εκδόσεις Γυμνασίου Λαπήθου, Λάπηθος.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Λαζάρου Ξ. (2004), Της Κύπρου τα τσιαττίσματα τζιαι του χωρκού μαντάτα, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Ξιούτας Π. (1978), Κυπριακή λαογραφία των ζώων, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXXVIII, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Αντωνία Ματάλα, Δήμητρα Δημητρίου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

διατροφικές συνήθειες των γεωργών
Ο γεωργός ξεκινούσε τη μέρα του πριν τα χαράματα, συνήθως στις 2 ή 3 το πρωί με ένα δυναμωτικό πρωινό που περιλάμβανε συνήθως σούπα με πουρκούριν [πουρκούριν,το = το πλιγούρι] και φιδέν [...] Γύρω στις 9 με 10 το πρωί, όταν ο ήλιος ανέβαινε ψηλά, σταματούσε τις εργασίες για να ξαποστάσει και να μπουκκώσει [μπουκκώννω = προγευματίζω].

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι
Πρόκειται για πίτες με τιτσιρίδες, τηγανητά, δηλαδή, κομμάτια χοιρινού λίπους.

τιτσιρί(δ)ες,οι
"Κόβουμε το λίπος του χοίρου σε μικρά κομμάτια. Τα τηγανίζουμε μέχρι να σουρώσουν καλά" (Προφ. μαρτυρία: Παναγιώτα Μικκελή, 41 ετών, Κυπερουντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

τιτσιρί(δ)ες πιλάφι,οι
Με την προσθήκη των λιπαρών τιτσιρίδων, το κοινό πουρκούρι (πιλάφι πουργούρι) αποκτά ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.

Τιτσιρί(δ)ες σουβλάκια
"Τηγανίζουμε τις τιτσιρίδες και μετά βάζουμε μαϊντανό και λεμόνι. Τις βάζουμε πάνω στα ξυλάκια και τις τρώμε σαν σουβλάκι. (Ιφιγένεια Ελευθερίου, Κυπερούντα)

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2014), Θησαυρός της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικός, Ετυμολογικός, Φρασεολογικός και Ονοματολογικός, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,74, Λευκωσία.

Κυπρή Θ. Δ. (επιμ.) (1983 [2003²]), Υλικά διά την σύνταξιν ιστορικού λεξικού της κυπριακής διαλέκτου, Μέρος Β΄, Γλωσσάριον Ξενοφώντος Π. Φαρμακίδου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, IX, Λευκωσία.

Κυπριανού Χ. Στ. (1970), Μερικές κυπριακές τροφές του χωριού Τσακκίστρα, Εκδόσεις Γυμνασίου Λαπήθου, Λάπηθος.

Λαζάρου Ξ. (2004), Της Κύπρου τα τσιαττίσματα τζιαι του χωρκού μαντάτα, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Ξιούτας Π. (1978), Κυπριακή λαογραφία των ζώων, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, XXXVIII, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

μύλλα,η
Το λίπος ζώου, κυρίως χοίρου.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το