Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα

Η παρασκευή των σ̆άμισ̆η συνηθιζόταν κατά τα διάφορα πανηγύρια στο προαύλιο της εκκλησίας, έθιμο το οποίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Σ̆άμισ̆η προσφέρονταν επίσης σε γαμήλια τραπέζια.

«Σάμισ̆η» <br/> Πηγή: Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής - Μαγειρεύω Κυπριακά 2015

Ονομασία - Συνταγή
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία Εδέσματος

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Είναι είδος μικρής τηγανιτής πίτας με γέμιση από χαλβά κατσαρόλας και επικάλυψη από πασπαλισμένη ζάχαρη άχνη.

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Υλικά Συνταγής

Εκδοχή Α΄:
Για την κρέμα (γέμιση):	
1 ποτήρι σιμιγδάλι	
4 ποτήρια νερό	
1 φλιτζάνι τσαγιού ανθόνερο	
½ κουταλάκι μαστίχα
1 ποτήρι ζάχαρη

Για το φύλλο:
3 ποτήρια αλεύρι ντόπιο
3 κουταλιές ελαιόλαδο
νερό όσο χρειαστεί


Εκδοχή Β΄:
Για τη γέμιση:
1 φλιτζάνι σιμιγδάλι
1 φλιτζάνι ζάχαρη
5 φλιτζάνια νερό
½ κ.γ. κοφτό μαστίχα

Για τη ζύμη:
2 φλιτζάνια αλεύρι φαρίνα
~½ φλιτζάνι αραβοσιτέλαιο
½ κ.γ. κοφτό αλάτι
νερό για το ζύμωμα

Εκτέλεση Συνταγής

Εκδοχή Α΄:
Βάζουμε το νερό με τη ζάχαρη να βράσει. 
Προσθέτουμε το ανθόνερο, τη μαστίχα και το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε μέχρι να πήξει το μείγμα. 
Αδειάζουμε την κρέμα σε μια πιατέλα και αφήνουμε να κρυώσει. 
Εν τω μεταξύ ζυμώνουμε το αλεύρι με το λάδι (ρυζ̆ιάζουμεν) και μετά με το νερό ώσπου να γίνει μια ζύμη σφικτή. Αφήνουμε τη ζύμη ½ ώρα μέχρι να σταθεί. 
Μετά παίρνουμε ένα κομμάτι ζύμης και το βάζουμε σε λάδι και ανοίγουμε λεπτό φύλλο. 
Κόβουμε το φύλλο σε τετράγωνο και προσθέτουμε λίγη κρέμα. 
Κατόπιν, παίρνουμε τις τέσσερις άκρες της ζύμης, τις ενώνουμε στο κέντρο και τις πιέζουμε. 
Μετά τηγανίζουμε τα σ̆άμισ̆η σε καυτό λάδι. 
Πριν το σερβίρισμα τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη (Προφ. μαρτυρία: Μαρία Γρηγορίου , 68 ετών, Άγιος Τύχωνας - Λεμεσός).

Εκδοχή Β΄:
Ετοιμασία ζύμης:
Ετοιμάζουμε τη ζύμη. Βάζουμε σε λεκάνη το αλεύρι με το αλάτι. Ρίχνουμε λίγο-λίγο το νερό και ζυμώνουμε να γίνει ζύμη κανονική.
Την καλύπτουμε με νάιλον και την αφήνουμε να σταθεί για 20 λεπτά περίπου.
Σχηματίζουμε τη ζύμη σε ρολό και την κόβουμε σε ίσα κομμάτια.
Στη συνέχεια, παίρνουμε ένα κομμάτι και με την παλάμη μας σχηματίζουμε μπαλίτσα.
Λαδώνουμε καλά κάθε μπαλίτσα και τις τοποθετούμε σε λαδωμένο δοχείο.
Τις καλύπτουμε με φιστικέλαιο και τις αφήνουμε για 10 ώρες τουλάχιστον.

Ετοιμασία γέμισης:
Βάζουμε το νερό με τη ζάχαρη σε μέτρια φωτιά να κοχλάσει.
Ρίχνουμε λίγο-λίγο το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε.
Όταν αρχίσει να πήζει, δυναμώνουμε τη φωτιά και ψήνουμε για λίγο την κρέμα.
Στο τέλος, προσθέτουμε μαστίχα.
Ρίχνουμε το μείγμα σε λαδωμένο πάιρεξ. Αφήνουμε την κρέμα να κρυώσει και τη βάζουμε στο ψυγείο.
Την άλλη μέρα βγάζουμε τις μπαλίτσες από το λάδι ½ ώρα προτού τις χρησιμοποιήσουμε.
Λαδώνουμε την επιφάνεια που θα εργαστούμε, καθώς και το μαρζάτζ̆ιν [μαρζάτζ̆ιν,το =ξύλινο στρογγυλό ραβδί - σαΐτα, ελληνικά: πλάστης].
Παίρνουμε την μπαλίτσα, τη λαδώνουμε αρκετά και την ανοίγουμε ελαφρά με τα χέρια μας.
Στη συνέχεια, ανοίγουμε το φύλλο με το μαρζάτζ̆ιν και μετά το ανοίγουμε με τα χέρια μας, κτυπώντας το στο τραπέζι με τον πιο κάτω τρόπο: Βάζουμε τα 4 δάχτυλα του αριστερού χεριού μας πάνω στο ζυμάρι και τα 4 δάχτυλα του δεξιού χεριού μας από κάτω και παραπλεύρως (και οι 2 παλάμες να αγγίζουν πάνω στο ζυμάρι). Όπως είναι έτσι τα χέρια μας, γυρίζουμε ανάποδα και κτυπούμε το ζυμάρι στο τραπέζι. Προχωρούμε τα χέρια μας δεξιότερα και συνεχίζουμε τον ίδιο τρόπο για να σχηματίσουμε φύλλο πολύ λεπτό σαν μεμβράνη.
Κόβουμε το φύλλο με μυτερό μαχαίρι σε τετράγωνα κομμάτια.
Κόβουμε την κρέμα σε μικρά τετράγωνα κομμάτια 5 εκ. περίπου.
Βάζουμε ένα κομμάτι κρέμα στο κέντρο του κομμένου φύλλου και την πιέζουμε λίγο.
Παίρνουμε μια-μια τις μύτες του τετραγώνου και τις φέρνουμε προς το κέντρο, με τρόπο ώστε να καλύψουμε την κρέμα.
Ψήνουμε σε μπόλικο λάδι και πασπαλίζουμε τα σ̆άμισ̆η με ζάχαρη άχνη.
Μπορούμε, για το τηγάνισμα, να χρησιμοποιήσουμε το λάδι στο οποίο είχαμε βάλει τη ζύμη-μπαλίτσες (Υπουργείο Γεωργίας 2010, Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, 57-59).

Μέθοδος Μαγειρέματος

βράσιμο σε κατσαρόλα (για τη γέμιση)
βαθύ τηγάνισμα

Σχόλια Συνταγής

«Τα σ̆άμισ̆η τα τηγανίζαμε σε χαρτζ̆ιά και μετά το τηγάνισμα τα βάζαμε σε σινιά με  λαδόκολλα για να απορροφήσει το λάδι και τα φυλάγαμε  σε δροσερό μέρος» (Προφ. μαρτυρία: Μαρία Γρηγορίου , 68 ετών, Άγιος Τύχωνας - Λεμεσός).

Σημείωση: Στη συγκεκριμένη καταχώρηση της συνταγής των σ̆άμισ̆η θα βρείτε φωτογραφικό υλικό για τα διάφορα στάδια που αναφέρθηκαν πιο πάνω για την παρασκευή τους.

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Εορταστικές Περιστάσεις

Η παρασκευή των σ̆άμισ̆η συνήθως γινόταν σε ονομαστικές εορτές (πανηγύρια) στο προαύλιο της εκκλησίας, έθιμο το οποίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Επιπρόσθετα τα σ̆άμισ̆η φτιάχνονταν και σε γαμήλιες εορτές
(Προφ. μαρτυρία: Μαρία Γρηγορίου , 68 ετών, Άγιος Τύχωνας - Λεμεσός).

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Απόσπασμα  συνέντευξης από την κα. Μαρία Γρηγορίου:

«Ερώτηση: Μήπως έκανες κάποιες αλλαγές-τροποποιήσεις στη συνταγή; (υλικά, αναλογία υλικών, μέθοδος (τρόπος) παρασκευής, τρόπος φύλαξης, τρόπος ή μέσα ψησίματος); Ποιες;
Απάντηση: Για το φύλλο χρησιμοποιώ 2 ποτήρια αλεύρι χωριάτικο και 1 ποτήρι φαρίνα. Επίσης, αντί ελαιόλαδο χρησιμοποιώ φιστικέλαιο. Επίσης, τώρα χρησιμοποιούμε τα τηγάνια και άλλα σκεύη για φύλαξη των σ̆άμισ̆η, π.χ. πιατέλες. Επίσης, τώρα χρησιμοποιώ ζάχαρη άχνη αντί κανονική. 

Ερώτηση: Γιατί; 
Απάντηση: Τώρα επειδή υπάρχει η δυνατότητα χρησιμοποίησης αυτών των αλευριών, χρησιμοποιώ αυτά γιατί είναι πιο κατάλληλα για αυτή τη ζύμη. Ενώ, παλιά ένα είδος αλεύρου υπήρχε, αυτό δηλαδή που ερχόταν από τον μύλο. Όσον αφορά τη ζάχαρη, η ζάχαρη άχνη είναι πιο λεπτή και απλώνεται καλύτερα στη ζύμη. Εκτός αυτού έχει καλύτερη εμφάνιση» (Προφ. μαρτυρία: Μαρία Γρηγορίου , 68 ετών, Άγιος Τύχωνας - Λεμεσός).

** Για τα σ̆άμισ̆η γενικά, βλ. αντίστοιχο λήμμα στην κατηγορία Τρόφιμα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2010), Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.


Προφ. μαρτυρία: 

Μαρία Γρηγορίου , 68 ετών, Άγιος Τύχωνας - Λεμεσός. Καταγραφή: Χριστίνα Γρηγορίου, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου. 


Πηγή φωτογραφίας:

«Σάμισ̆η» (Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής -  Μαγειρεύω Κυπριακά 2015)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Χριστίνα Γρηγορίου / Στάλω Λαζάρου, Βαρβάρα Γιάγκου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Βρέθηκε μία εγγραφή.1

Τίτλος
Διατροφική ανάλυση της συνταγής για τα σιάμισιη (Χ. Τσιάκλα, 2011).

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Διπλόπιττες με κορνιώτικο μέλι
"Κρατώντας το ρολό από τις δύο άκρες, το στρίβουμε. Στη συνέχεια τυλίγουμε τις δύο άκρες αντίστροφα σε σχήμα σαλιγκαριού και στο τέλος γυρίζουμε τον ένα σαλίγκαρο πάνω στον άλλο." (Θεογνωσία Ανδρέου, Κόρνος)

καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι μια 'πού την άλλη τζ̆αι, όταν δω ότι εψήθηκεν, βκάλλω το 'πού το τηγάνι. Στο τέλος, μελώννω το..." (Προφ. μαρτυρία: Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα - Λεμεσός).

Κοτζιάκαρες ή νεκατωτά
Οι κυπριακές τηγανίτες εμφανίζονται σε διάφορες παραλλαγές. Γνωστά είναι τα ξεροτήανα και οι λουκουμάδες, ενώ οι κοτζιάκαρες ή τα νεκατωτά αποτελούν άλλη μια εκδοχή του είδους.

Λαόπιττες
"Στα πιο παλιά χρόνια ετρατάραν τους φιλοξενούμενους τους. Τις φτιάχναμε όταν είχαμε περίσσεμα που τη μίλλα του χοίρου, ειδικά τα Χριστούγεννα που εβρέθετουν ούλο το σόι." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

λοκμάδες,οι
"Κόβουμε τους λουκουμάδες με ένα μικρό κουταλάκι και τους ρίχνουμε στο καυτό λάδι. Αφού ροδοκοκκινίσουν, τους βάζουμε να στραγγίσουν σε ένα τρυπητό και τους ρίχνουμε στο κρύο σιρόπι" (Προφ. μαρτυρία: Γεωργία Νεοκλέους, Κυπερούντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

Ξεροτήανα
"Όταν ροδοκοκκινίσουν τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα, για να στραγγίσει το λάδι. Τα βάζουμε σε πιατέλα και τους βάζουμε τη ζάχαρη. Μια άλλη προτίμηση είναι να τα βουτήξουμε μέσα στο μέλι ή στο έψημα." (Σωτηρούλα Κυριάκου, Κυπερούντα)

Ξεροτήανα ταραχτά
Ριζοκαρπασίτικη συνταγή. Τα ταραχτά ξεροτήανα σερβίρονται με ζάχαρη ή μέλι, ενώ προαιρετικά προστίθενται και σταφιδάκια.

παστίτσ̆ια (παστίτσια) με αμύγδαλο,τα
Το κυπριακό παστίτσιν αποτελεί κεραστικό που προσφέρεται στους καλεσμένους κατά τον γάμο ή τον αρραβώνα. Η χρήση του απαντάται σε ολόκληρο το νησί, ενώ η συγκεκριμένη συνταγή προέρχεται από τη Λεμεσό. Φτιαχνόταν στο ζαχαροπλαστείο «Το Χαλέπι», δίπλα από τη Σχολή Καλογραιών.

Χαλουβάς (κατσαρόλλας)
Το έδεσμα αυτό είναι ίσως το πιο αγαπημένο και χαρακτηριστικό γλυκό της περιόδου των νηστειών.

Χαλουβάς αλάδωτος
Συνηθίζεται στο Παλαιχώρι, κυρίως την Καθαρά Δευτέρα.

Χαλουβάς κουβαρι(α)στός με το έψημα
Στη Δωρά Λεμεσού φτιαχνόταν κατά την εορτή του Απ. Ανδρέα (Αρίστη Γιαννακού, Δωρά Λεμεσού).

Χαλουβάς με τερατσόμελο
Το μείγμα του χαλουβά αποτελείται από καβουρδισμένο αλεύρι, σησάμι και χαρουπόμελο. Πλάθεται σε στρογγυλές μπάλες. Η συνταγή προέρχεται από την Δρυνιά της επαρχίας Πάφου.

Χαλουβάς τριαντάφυλλο
Η προσθήκη του τριαντάφυλλου δίνει στον χαλβά ιδιαίτερο άρωμα και ένα ζεστό, κόκκινο χρώμα. Η συνταγή προέρχεται από την κατεχόμενη Γιαλούσα.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Παπαγεωργίου Κ. (1989) Όμοδος, Λευκωσία

Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Γεωργίας (2010), Κυπριακά παραδοσιακά παρασκευάσματα, Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

Κυπριακά Γλυκά
Τα περισσότερα γλυκά ή «γλυτζιστικά» όπως τα αποκαλούσαν οι Κύπριοι, αυτά που εμείς θεωρούμε μέχρι σήμερα παραδοσιακά, έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα και από το Βυζάντιο, όπως μαρτυρούν εύγλωττα, τις περισσότερες φορές, οι ίδιες οι ονομασίες τους. Αναφέρω ενδεικτικά τα λαλάγκια, λαλαγκούθκια, λαγκόπιττεςτης Καρπασίας, τα ξεροτήανα, τον καϊγκανά τον οποίο συναντούμε και στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, παστέλλι,το οποίο συναντούμε στα βυζαντινά κείμενα και έγγραφα της Ενετοκρατίας, τι...

ξεροτήανα,τα
Οι λουκουμάδες.

πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι
Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά τον τοκετό αλλά και σαν δώρο της λεχώνας προς τους φίλους και τους συγγενείς που της ευχήθηκαν για το νεογέννητο (Λεοντίου 1983, 176; Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167). Ακόμα οι πισ̆ίες ήταν μέρος των γλυτζ̆ιστών που παρασκευάζονταν στη βάφτιση του νεογέννητου και στον γάμο (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 169, 175...

Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Σακόπιττες ή πίττες της σάτζης

Χαλουβάς

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα