Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Λαόπιττες

"Στα πιο παλιά χρόνια ετρατάραν τους φιλοξενούμενους τους. Τις φτιάχναμε όταν είχαμε περίσσεμα που τη μίλλα του χοίρου, ειδικά τα Χριστούγεννα που εβρέθετουν ούλο το σόι." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

Λαόπιττες. <br/> Πηγή: Ζηνοβία Χαραλάμπους.

Ονομασία - Συνταγή
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία Εδέσματος

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Πίτες τηγανισμένες σε χοιρινό λίπος.

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Υλικά Συνταγής

1 κιλό αλεύρι
3 ποτήρια νερό
1/3 του φλιτζανιού λάδι (φυστικέλαιο)
Λίγο αλάτι (1 κουταλάκι)
Μίλλα (λίπος) του χοίρου
Ζάχαρη ή μέλι ή έψημα

Εκτέλεση Συνταγής

"Αρχικά, κοσκινίζω το αλεύρι. 
Κάνω ένα λακκούι (μία λαγκουβίτσα) στο αλεύρι και βάζω το λάδι. 
Το ρυζιάζω, δηλαδή τρίβουμε με τα χέρια μας το αλεύρι μέχρι να  απορροφήσει το λάδι. 
Ρίχνω το νερό και προσθέτω ένα κουταλάκι αλάτι και ζυμώνω. 
Όταν ζυμωθεί καλά το κάνω μπαλούα (μπαλίτσα), το βάζω σε νάιλον για να μεν ξεράνει, αφήνουμε το να «πνάσει» για να βγουν τα ζυμοπαρασκευάσματα πιο ωραία. (2 ώρες περίπου). 
Ανοίγω φύλλα μικρά μικρά περίπου στο μέγεθος μιας παλάμης (20-25cm). Δεν τις τυλίγω, αφήνω τες έτσι ανοικτές και τηγανίζω τες μέσα σε μπόλικη μίλλα του χοίρου. Μια που την μια πλευρά τζιαι μια που την άλλη. Όταν ψηθούν τις βγάζουμε από το τηγάνι και έτσι όπως ένι ζεστές βάζουμεν τους ζάχαρη ή μέλι που πάνω. Σε άλλα χωριά προτιμούν να βάζουν έψημα που πάνω που τις λαόπιττες." 
(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Μέθοδος Μαγειρέματος

Τηγάνισμα.

Σχόλια Συνταγής

Τρόπος φύλαξης: Στο πιάτο σκεπασμένες ή μέσα σε κλειστό δοχείο σε δροσερό μέρος (Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Εορταστικές Περιστάσεις

Παλαιότερα τις έφτιαχναν όταν είχαν περίσσευμα χοιρινό λίπος, και ειδκότερα τα χριστούγεννα, όταν μαζεύονταν όλοι οι συγγενείς. Τις χρησιμοποιούσαν επίσης και ως κεραστικό.    

"Στα πιο παλιά χρόνια ετρατάραν τους φιλοξενούμενους τους.  Τις φτιάχναμε όταν είχαμε περίσσεμα που τη μίλλα του χοίρου, ειδικά τα Χριστούγεννα που εβρέθετουν  ούλο το σόι." (Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Απόσπασμα  συνέντευξης από την κα. Μαρίνα Κάττου:

"Ερώτηση: Από πού έμαθες τη συνταγή;
Απάντηση: Από τη μητέρα μου.

Ερώτηση: Μήπως έκανες κάποιες αλλαγές-τροποποιήσεις στη συνταγή ;
Απάντηση: Όχι, δεν άλλαξα τη συνταγή. Παλιά εκάμναν τες πιο μεγάλες έτσι περίπου όπως το πιάτο. Στα παλιά χρόνια το αλεύρι εβάλλαμεν το μεσ' στη σκάφη τζιαι εζυμώναμε το γιατί εκάμναμε μεγάλες ποσότητες να φάει ο κόσμος ούλος. Τωρα ζυμώνουμε μεσ' σε μια κούπα. Ακόμα παλιά εν τζιαι είχαμε γκάζι. Εβάλαμε 2 μεγάλες πέτρες και ενδιάμεσα τους ξύλα τζιαι που πάνω εβάλαμε το τηγάνι ή την κατσαρόλα και εψήναμε τες. Τώρα οι περισσότεροι τις τηγανίζουν και με το φυστικέλαιο.

Ερώτηση: Είναι τοπική συνταγή, που την φτιάχνουν;
Απάντηση: Κάμνουμεν τη στο Βουνί αλλά κάμνουν την τζιαι σε άλλα χωριά ημιορεινά, και στο Ριζοκάρπασο.

Ερώτηση: Πόσο συχνά κάνεις τώρα λαόπιτες;
Απάντηση: Τωρά εγώ κάμνω τες άμα μου περισσέψει ζυμάρι που κάμνω ελιωτές, πουρέκια τζαι άλλα αλμυρά.

Ερώτηση: Πόσο συχνά τις έφτιαχνες προηγουμένως;
Απάντηση: Δυο με τρεις φορές το μήνα περίπου. Παλιά ήταν το γλυκό μας όπως και οι πισίες, εν είχαμε έτσι μεγάλη ποικιλία τζιαι έτσι εκάμναμεν την πιο συχνά."

(Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού)

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Προφορική μαρτυρία:
Μαρίνα Κάττου, 65 ετών από το Βουνί Λεμεσού. Καταγραφή: Ζηνοβία Χαραλάμπους, Οκτώβρης 2010. Επιμέλεια: Στάλω Λαζάρου

Ερευνητής / Καταχωρητής

Ζηνοβία Χαραλάμπους/ Στάλω Λαζάρου

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Αναρόπιττα αλμυρή
Πίτα με γέμιση από μείγμα αναρής και χαλουμιού, δύο χαρακτηριστικών κυπριακών τυριών.

Βαφτό
Το χοιρινό λίπος έλιωνε πάνω στο ψωμί σαν βούτυρο, φτιάχνοντας ένα μοναδικό μεζέ. Συνταγή από την Μαραθάσα.

Γεννόπιττες
Παραδοσιακά, μεγάλα ψωμιά των Χριστουγέννων. Οι γεννόπιττες διακοσμούνταν συνήθως με σταφίδες ή με διάφορα "πλουμιά" (σχέδια, μοτίβα). Χαρακτηριστικότερο "πλουμί" ήταν ο σταυρός, καμωμένος από λωρίδες ζυμαριού.

Γλυτζιστά τζοιλανιώτικα
Το γλυκό αυτό φτιαχνόταν παλαιότερα σε αρραβώνες, αλλά και κατά τις Απόκριες. Εξακολουθεί να παρασκευάζεται μέχρι και σήμερα.

Ελιόπιττες ή ελιωτές
Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι τυλιχτές πίτες με γέμιση από τα πιο πάνω συστατικά.

Ζαμπούσσιες
Οι ζαμπούσσιες είναι ένα ξεχασμένο σχεδόν είδος μπουρεκιού ή πίτας της παραδοσιακής μας κουζίνας. Αναλόγως της εποχής έχουν γέμιση από παπαρούνες (πετεινούς), μάραθο ή κίτρινη κολοκύθα. Τις έφτιαχναν και τις φτιάχνουν σε διάφορα χωριά της Κύπρου μέχρι και σήμερα.

καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι μια 'πού την άλλη τζ̆αι, όταν δω ότι εψήθηκεν, βκάλλω το 'πού το τηγάνι. Στο τέλος, μελώννω το..." (Προφ. μαρτυρία: Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα - Λεμεσός).

Κουμνιαστά ή παστά
Η ονομασία "κουμνιαστά" προέρχεται από το πήλινο αγγείο στο οποίο αποθηκεύονταν τα συντηρημένα σε λίπος κομμάτια κρέατος. Πρόκειται για την "κούμνα" ή το "κουμνί", είδος μικρού πιθαριού.

Λαδόπιττα ή πίττα τυλιχτή
Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Αμβρόσιο Κερύνειας, όπου φτιαχνόταν ολόχρονα και αποκλειστικά με ελαιόλαδο τοπικής παραγωγής.

Μελομακάρονα γεμιστά
Τα χριστουγεννιάτικα αυτά γλυκά περιέχουν γέμιση από καρύδια, κανέλα και ζάχαρη, σε περίβλημα από ζύμη. Αφού ψηθούν, περιχύνονται με σιρόπι και πασπαλίζονται με καρύδια.

μυλλόπιττες,οι

Πισίες ή πισιήδες
Το φύλλο για τις πίτες πασπαλίζεται με κανέλα και χοντροαλεσμένα αμύγδαλα και τυλίγεται σε μακρύ ρολό. Στη συνέχεια, μικρά κομματάκια του ρολού επιπεδοποιούνται και σχηματίζουν τις στρογγυλές πιτούλες.

Πισίες μαραθεύτικες
Στη Μαραθάσα οι τηγανητές πισίες σερβίρονται με μέλι ή έψημα (πετιμέζι).

Πισιήδες Κακοπετριάς
Το φύλλο της ζύμης καλύπτεται με αμύγδαλα και κανέλα, τυλίγεται σε ρολό και κόβεται σε κομμάτια. Αφού τηγανιστούν, οι πισιήδες μελώνονται σε σιρόπι μελιού.

Πίττες ρυζιαστές
Η γέμιση από ρύζι περιέχει επίσης τηγανισμένο κρεμμύδι, μάραθο και ζάχαρη. Οι ρυζιαστές πίτες τηγανίζονται και σερβίρονται ζεστές, με λίγο μέλι από πάνω.

Πούλλες
Η ζύμη ανοίγεται σε φύλλο, καλύπτεται με λάδι, ζάχαρη και κανέλα, τυλίγεται και στρίβεται. Ακολούθως, οι πίτες ψήνονται στο φούρνο. Το γλυκό αυτό συνηθιζόταν παλαιότερα σε περιόδους νηστείας και η συνταγή απαντάται, με πολλές παραλλαγές, στα χωριά Ύψωνας και Λόφου της επαρχίας Λεμεσού.

σ̆άμισ̆η (σάμιση),τα
Η παρασκευή των σ̆άμισ̆η συνηθιζόταν κατά τα διάφορα πανηγύρια στο προαύλιο της εκκλησίας, έθιμο το οποίο συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Σ̆άμισ̆η προσφέρονταν επίσης σε γαμήλια τραπέζια.

Τασιηνόπιττες
Πολύ νόστιμες, γλυκιές πίτες της κυπριακής κουζίνας. Καθώς είναι άλαδες, παρασκευάζονται και καταναλώνονται συνήθως σε περιόδους αυστηρής νηστείας.

τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι
Πρόκειται για πίτες με τιτσιρίδες, τηγανητά, δηλαδή, κομμάτια χοιρινού λίπους.

τιτσιρί(δ)ες,οι
"Κόβουμε το λίπος του χοίρου σε μικρά κομμάτια. Τα τηγανίζουμε μέχρι να σουρώσουν καλά" (Προφ. μαρτυρία: Παναγιώτα Μικκελή, 41 ετών, Κυπερουντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

τιτσιρί(δ)ες πιλάφι,οι
Με την προσθήκη των λιπαρών τιτσιρίδων, το κοινό πουρκούρι (πιλάφι πουργούρι) αποκτά ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.

Τιτσιρί(δ)ες σουβλάκια
"Τηγανίζουμε τις τιτσιρίδες και μετά βάζουμε μαϊντανό και λεμόνι. Τις βάζουμε πάνω στα ξυλάκια και τις τρώμε σαν σουβλάκι. (Ιφιγένεια Ελευθερίου, Κυπερούντα)

Τρυπητές
Παλιότερα χρησιμοποιούσαν για τη συνταγή αυτή προζύμι και έψηναν τις τρυπητές στη γάστρα, μια λεπτή πέτρα την οποία τοποθετούσαν πάνω στη φωτιά με τα ξύλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάθηκα της επαρχίας Πάφου.

Τυλιχτή με σύκα παστά
Η τυλιχτή, σιροπιαστή πίτα είναι αρκετά διαδεδομένη στην κυπριακή κουζίνα και απαντάται με πολλές παραλλαγές, κυρίως όσον αφορά τη γέμισή της. Αυτή η σύγχρονη συνταγή δημιουργεί μια νέα παραλλαγή του εδέσματος, συνδυάζοντας στη γέμιση σύκα παστά, αναρή (μυζήθρα), κανέλα, ζάχαρη και αμύγδαλα.

Φλαουνόπιττα
Η συνταγή, που εμφανίστηκε στα νεότερα χρόνια, περιλαμβάνει αρκετά από τα συστατικά των φλαούνων, γνωστών κυπριακών αρτοσκευασμάτων του Πάσχα. Έτσι, το εναλλακτικό αυτό είδος κέικ θυμίζει γευστικά τις φλαούνες, εξού και το όνομά του, αλλά παρασκευάζεται ολόχρονα, πολύ πιο εύκολα και σε αρκετά πιο λίγο χρόνο.

Φοινικωτά
Γλυκό των Χριστουγέννων, που απαντάται σιροπιαστό ή πασπαλισμένο με ζάχαρη. Στη συνταγή αυτή, τα φοινίκια τοποθετούνται ολόκληρα στο εσωτερικό της ζύμης, αφού πρώτα τα κουκούτσια τους αντικατασταθούν από καρυδόκουννες.

Φυλλωτά με σιρόπι
Τα φυλλωτά έχουν το σχήμα φακέλου και φτιάχνονται από φύλλο ζύμης, που αλείφεται με λάδι και πασπαλίζεται με ζάχαρη και κανέλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων

Χοιροσφάγια, τα
Σφαγή του χοίρου. Επισυνάπτεται απόσπασμα με τη διαδικασία που ακολουθούσαν στο χωριό Δρυμού

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αρκόσ̆οιρος (αρκόσιοιρος),ο
"Μια από τις δοκιμασίες που οι δράκοι έβαλαν στο Σπανό ήταν να σκοτώσει έναν αγριόχοιρο. Αφού καταφέρνει να πείσει τους δράκους να τον προσκαλέσουν να μείνει μαζί τους, αυτοί του ζητούν να σκοτώσει ένα αρκόσιοιρο για να τον φάνε."Από την έκδοση: Κυπριακόν Παραμύθιν, Ο Σπανός τζι’οι Σαράντα Δράτζιοι.Αποδελτίωση: Μαρία Τσαγγάρη

βάκλα,η
Έτσι ονομαζόταν το λίπος από την παχία και μεγάλη ουρά των κυπριακών προβάτων.

βορτακούδιν,το
Είδος σησαμωτού κουλουριού των Χριστουγέννων, σε σχήμα μικρού βατράχου.

Γεννόπιττες
Ψωμιά των Χριστουγέννων. Οι γεννόπιττες είχαν στρογγυλό σχήμα και μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό των ψωμιών. Τις στόλιζαν (πλούμιζαν) με μικρά φύλλα, μικρά σταυρουδάκια κλπ.

γλυτζ̆ιστά (γλυτζιστά),τα
Γλυκιές πίτες με αμύγδαλα και κανέλα, μερικές φορές παραγεμισμένες με αμύγδαλα, κανέλα, ροδόσταγμα και ζάχαρη.

πισ̆ί(δ)ες (πισί(δ)ες),οι
Οι πισ̆ίες σερβίρονταν με ζάχαρη, με μέλι ή με χαρουπόμελο. Ήταν ένα συνηθισμένο παρασκεύασμα από ζυμάρι που παρασκευαζόταν σε πολλές περιστάσεις. Παρασκευάζονταν ως δώρο προς τη λεχώνα μετά τον τοκετό αλλά και σαν δώρο της λεχώνας προς τους φίλους και τους συγγενείς που της ευχήθηκαν για το νεογέννητο (Λεοντίου 1983, 176; Κυπρή - Πρωτόπαπα 2003, 167). Ακόμα οι πισ̆ίες ήταν μέρος των γλυτζ̆ιστών που παρασκευάζονταν στη βάφτιση του νεογέννητου και στον γάμο (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 169, 175...

Πίττα τ ‘ αντρόϋνου

Πίττες ζυμωτές ή δκιαρτιστές ή πούλλες

Σακόπιττες ή πίττες της σάτζης

τσιππόπιττα,η
Πίτα φτιαγμένη με το καϊμάκι που σχηματιζόταν πάνω από το γάλα μετά το άρμεγμα.

Φανουρόπιττα
Πίττα που παρασκευάζεται ως ανάθημα προς τιμή του Αγίου Φανουρίου

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Λαόπιττες

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Λαόπιττες

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Λαόπιττες