Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
σησάμιν,το και σαμόλαον,το

Σησάμι και σησαμέλαιο.

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Το σησάμι ή σουσάμι είναι ο εδώδιμος σπόρος της σουσαμιάς, από τον οποίο εξάγεται το σουσαμόλαδο και χρησιμοποιείται ευρέως για να δίνει ξεχωριστό άρωμα και γεύση στο ψωμί, αλλά και σε άλλα αρτοποιήματα και γλυκύσματα (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα σουσάμι,το, 1627).

Είναι καρπός του Sesamum ssp.

Το σησαμέλαιο είναι φυτικό έλαιο που παράγεται από τη συμπίεση σπόρων σουσαμιών και χρησιμοποιείται αυτούσιο ως μέσο διατροφής ή ως συστατικό της μαργαρίνης και άλλων μαγειρικών λιπών (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα σησαμέλαιο,το, 1588).

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

ΕΤΥΜ. 
σουσάμι < μτγν. σησάμιον (με τροπή /i/ → /u/, πβ. κ. σουπιά - σηπία), υποκ. του αρχ. σήσαμον < εβρ. šumšōm. πβ. κ. αραμ. šum-šɘmā, ακκαδ. šamaššanimu(m). φοιν. ššmn. Το λατ. sesamum (γαλλ. sésame) είναι δάνειο από την Ελληνική (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα σουσάμι,το, 1627)
σαμολάδιον < μτγν. σησάμιον + μτγν. ελάδιον (Γιαγκουλλής 2014, λήμμα σαμολάδιον,το, 471)
          σαμόλαον < σησαμόλαδον, με ανομοίωση (Γιαγκουλλής 2014, λήμμα σαμόλαον,το, 471; Πέτρου-Ποιητού 2013, λήμμα Σαμόλαδο, 131)

Η φράση «Σουσάμι, άνοιξε!» ανάγεται στο ανατολίτικο παραμύθι «Ο Αλί Μπαμπά και οι σαράντα κλέφτες», όπου αυτές οι λέξεις χρησίμευαν ως μαγικό πρόσταγμα για να ανοίξει η πόρτα της σπηλιάς των κλεφτών (Μπαμπινιώτης 2005, λήμμα σουσάμι,το, 1627).

Μέθοδος Εξασφάλισης

Συστηματική καλλιέργεια

Μέθοδος Επεξεργασίας

Από το σησάμι οι Κύπριοι παραλάμβαναν το σησαμέλαιο και παρασκέυαζαν ταχίνι και χαλβά (Σακελλάριος 1890, 239).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Εορταστικές Περιστάσεις

Οι Κύπριοι κατανάλωναν το σησαμέλαιο «αντί του ελαίου της ελαίας» κατά τη περίοδο των νηστειών. Στις νηστείες κατανάλωναν και το ταχίνι και τον χαλβά (Σακελλάριος 1890, 239).

Το σησάμι το χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν κουλούρια, καθώς και κόλλυβα στις γιορτές και στα μνημόσυνα (Κυπριανού 1989, 109).

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Είναι γνωστό ότι τον 16ο αιώνα στο νησί καλλιεργείτο σησάμι (Aristidou 2004).

Ο Αθανάσιος Σακελλάριος το 1890 αναφέρει ότι το σησάμι καλλιεργείτο στις περιοχές της Σολέας, της Μόρφου, της Λαπήθου και του Ιδαλίου και η παραγωγή του ήταν μεγάλη και έτσι αρκετή ποσότητα εξαγόταν (Σακελλάριος 1890, 239).

Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός στο βιβλίο του «Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου» που εκδόθηκε στη Βενετία το 1788, αναφέρει ότι υπήρχε άφθονο σησάμι, από το οποίο κατασκευαζόταν εκλεκτό έλαιο (Κυπριανός Αρχιμ. 1788, 543).

Βιβλιογραφία

Aristidou E. Ch. (2004), "Venetian rule in Cyprus (1474-1570)", Cyprus Today, Nikosia, 1-25.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2014), Θησαυρός της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικός, Ετυμολογικός, Φρασεολογικός και Ονοματολογικός, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,74, Λευκωσία.

Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία.

Κυπριανού Π. Χρ. (1989), «Η καλλιέργεια, η συλλογή και η κατεργασία βαμβακιού και σησαμιού», Λαογραφική Κύπρος 19,39, 107-109.

Μπαμπινιώτης Γ. (2005), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων. Ερμηνευτικό, Ορθογραφικό, Ετυμολογικό, Συνωνύμων-Αντιθέτων, Κυρίων Ονομάτων, Επιστημονικών Όρων, Ακρωνυμίων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Σακελλάριος Α. Α. (1890), Τα Κυπριακά: Ήτοι Γεωγραφία, Ιστορία και Γλώσσα της Νήσου Κύπρου Από Των Αρχαιοτάτων Χρόνων Μέχρι Σήμερον, Τόμος Πρώτος: Γεωγραφία, Ιστορία, Δημόσιος Και Ιδιωτικός Βίος, Τύποις και Αναλώμασι Π. Δ. Σακελλαρίου, Εν Αθήναις.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Βαρβάρα Γιάγκου, Αντωνία Ματάλα, Αργυρώ Ξενοφώντος, Τόνια Ιωακείμ

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

σησαμόπιττες,οι
Η συνταγή προέρχεται από τη Μαραθάσα. Οι σησαμόπιττες ήταν ένα από τα προϊόντα που πουλούσαν οι Μαραθεύτες στα πανηγύρια μαζί με οπωρικά, ξηρούς καρπούς, σουσιούκκον και παστέλλιν.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Aristidou E. Ch. (2004), "Venetian rule in Cyprus (1474-1570)", Cyprus Today, Nikosia, 1-25.
Δημοσίευση που πραγματεύεται την οικονομική ζωή στην Κύπρο κατά την ενετική κατοχή. Στη σελίδα 17 δίνονται στοιχεία για το ύψος της παραγωγής αγροτικών προϊόντων.

Γιαγκουλλής Κ. Γ. (2014), Θησαυρός της Μεσαιωνικής και Νεότερης Κυπριακής Διαλέκτου. Ερμηνευτικός, Ετυμολογικός, Φρασεολογικός και Ονοματολογικός, Βιβλιοθήκη Κυπρίων Λαϊκών Ποιητών,74, Λευκωσία.

Κυπριανός Αρχιμ. (1788), Ιστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου, Τύποις Ευαγόρα, Λευκωσία.

Κυπριανού Π. Χρ. (1989), «Η καλλιέργεια, η συλλογή και η κατεργασία βαμβακιού και σησαμιού», Λαογραφική Κύπρος 19,39, 107-109.

Μπαμπινιώτης Γ. (2005), Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων. Ερμηνευτικό, Ορθογραφικό, Ετυμολογικό, Συνωνύμων-Αντιθέτων, Κυρίων Ονομάτων, Επιστημονικών Όρων, Ακρωνυμίων, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα.

Πέτρου-Ποιητού Ε. (2013), Από πού κρατάει η σκούφια τους. Λέξεις και ιστορίες από τον κόσμο της γεύσης, Εκδόσεις Επιφανίου, Λευκωσία.

Σακελλάριος Α. (1991), Τα Κυπριακά (1890), τ. Α΄, Εκδόσις Εκατονταετηρίδος, Πολιτιστικόν Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων

Παραγωγή γλυκανίσσου

Παραγωγή σησαμιού

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

ασ̆ουρές (ασουρές),ο
Έδεσμα.

σησαμωτά,τα
Αρτοποιήματα με σησάμι: ψωμί, κουλούρια.

Τασσή

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
σησάμιν,το και σαμόλαον,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος σησάμιν,το και σαμόλαον,το

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
σησάμιν,το και σαμόλαον,το