Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Σταυροκούλλουρο

'Σταυροκούλλουρον που τρώσιν οι αντζέλοι που τρώσιν τζαι οι άρωστοι τζαι βρέθουνται γιαμένοι'

Ονομασία - Προέλευση
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Προέλευση

Κυπριακή Ονομασία Τροφίμου

Ελληνική ονομασία - Περιγραφή

Σησαμένιο κουλούρι με σταυρό στο πάνω μέρος.  Ήταν ένα από τα λαμπροκούλουρα (κουλούρια της Λαμπρής). Από το πρώτο ζυμάρι πρέπει να γίνει ένα μεγάλο σταυροκούλλουρον, ένα μεγάλο κουλούρι με σταυρό στη μέση, Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007), 269.

Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Λεγόταν και 'κουλούρι ή σταυρός  του Μάη', αφού παρόλο που παρασκευαζόταν τη Μ. Εβδομάδα φυλαγόταν και καταναλωνόταν το Μάιο (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 126)

Μέθοδος Εξασφάλισης

Άλλο

Μέθοδος Επεξεργασίας

Για τη παρασκευή του χρησιμοποιούσαν διάφορα μυρωδικά όπως κανέλα, μαστίχα, μέχλεπι και γλυκάνισο (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 126). Το σταυροκούλουρο ήταν στρογγυλό με ένα σταυρό στη μέση. Τις 4 άκρες του σταυρού που εξείχαν στην περιφέρεια του κουλουριού, τις έκοβαν και τις άνοιγαν για να σχηματίσουν τα δάκτυλα του Χριστού. Το έκαναν παξιμάδι με το ψήσιμο και το κρεμούσαν στον τοίχο από την Ανάσταση μέχρι την Ανάληψη. (Michalopoulou – Charalambous 1998, 491).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Το σταυροκούλλουρο παρασκευαζόταν κυρίως το Πάσχα. Ήταν το πρώτο παρασκεύασμα που ζύμωναν τη Μ. Πέμπτη , που ξεκινούσε η διαδικασία του ζυμώματος. Το κρεμούσαν στο τοίχο, για να διακοσμήσουν την οικία για τον εορτασμό του Πάσχα. Σε πολλά χωριά το σταυροκούλλουρο το φύλαγαν για 40 ημέρες, έως την ημέρα της Ανάληψης και το κατανάλωναν τότε.  Στα χωριά Δυαλό και Άγιο Ηλία πάνω στο σταυροκούλουρο τοποθετούσαν ένα κόκκινο αυγό, ενώ σε άλλα χωριά όπως το Νέο Χωριό Κυθρέας τοποθετούσαν 4-5 κόκκινα αυγά. Ακόμα σε πολλά χωριά παρασκεύαζαν πολλά, μικρότερα σταυροκούλλουρα και διακοσμούσαν του τοίχους της οικίας (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 124-127).

Σε άλλες περιοχές το σταυροκούλλουρο φυλασσόταν και καταναλωνόταν τη Πρωτομαγιά (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 144).

Εορταστικές Περιστάσεις

Το σταυροκούλλουρο ήταν πασχαλινό έδεσμα που παρασκευαζόταν τη Μ. Πέμπτη ή το Μ. Σάββατο πριν το Πάσχα (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 124-127).

Συμβολικές Χρήσεις

Ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου οι νοικοκυρές ζύμωναν και έκαμναν τα σησαμωτά τους.  Απαραίτητο ήταν και το «σταυροκούλλουρο», ένα μεγάλο κουλούρι με σταυρό στη μέση που το κρέμαζαν στον τοίχο και το φύλαγαν να το φάνε την Πρωτομαγιά.  Υπήρχε η λαϊκή αντίληψη πως, όταν φας σταυροκούλουρο την Πρωτομαγιά, δεν σε δαγκώνει ο γάιδαρος.
Λεοντίου Ν. (1983), 193

Πολλοί Κύπριοι πίστευαν πως το σταυροκούλλουρο είχε θεραπευτικές ιδιότητες, επειδή ήταν ευλογημένο (Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ, 2003, σελ. 124-127) 

Χαρακτηριστικό είναι και το πιο κάτω δίστιχο:
Σταυροκούλλουρον που τρώσιν οι αντζέλοι που τρώσιν τζαι οι άρωστοι τζαι βρέθουνται γιαμενοι, Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007),270.

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Ασθενείς, Βρέφη, Εγκυες, Ηλικιωμένοι, Θηλάζουσες, Παιδιά, Χειρωνάκτες

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Σταυροκούλουρα σε μικρότερο μέγεθος γίνονται πολλά αυτές τις μέρες, για να προσφέρονται ως δώρα σε βαφτιστικούς και άλλους συγγενείς, να προσφέρονται σε όσους επισκέπτονται το σπίτι και ιδιαίτερα σ' αυτούς που γυρίζουν το χωριό το Μεγάλο Σάββατο για να πουν το τραγούδι της Ανάστασης, Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007) 270.

Βιβλιογραφία

Λεοντίου Νίκος (επιμ.) (1983), Άσσια. Ζωντανές μνήμες βαθιές ρίζες μηνύματα επιστροφής, Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η Άσσια», Λευκωσία

Χ. Μιχαλοπούλου – Χαραλάμπους, Περιστερωνοπηγή. Από την Αρχαιότητα μέχρι το 1974 (Peristeronopighi de l´antiquité jusqu´ à 1974). Nicosie 1998.  

Κυπρή ΘΔ, Πρωτόπαπα ΚΑ. (2003)  Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Δημοσιεύματα του κέντρου επιστημονικών ερευνών ΧVIII, Λευκωσία.

Κυπρή Θ., Πρωτοπαπά Κ. (2007), 'Κυπριακά παραδοσιακά ζυμώματα', στο Φούρνοι και παραδοσιακά ζυμώματα στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο (Πρόγραμμα 'Θράκη- Αιγαίο - Κύπρος', Θήρα 2007), 261-278.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Ελένη Χρίστου, Δημητρίου Δήμητρα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σιτηρέσιο

Πασχαλινά έθιμα (μελέτη Ε. Ηγουμενίδου)

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κυπρή Θ. και Πρωτοπαπά Κ. (2007), «Κυπριακά παραδοσιακά ζυμώματα», Φούρνοι και παραδοσιακά ζυμώματα στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο (Πρόγραμμα Θράκη-Αιγαίο-Κύπρος), Θήρα, 261-278.

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Λεοντίου Ν. (επιμ.) (1983), Άσσια. Ζωντανές μνήμες, βαθιές ρίζες, μηνύματα επιστροφής, Πολιτιστικός Σύνδεσμος «Η Άσσια», Λευκωσία.

Μιχαλοπούλου-Χαραλάμπους Χ. (1998), Περιστερωνοπηγή. Από την αρχαιότητα μέχρι το 1974, Προσφυγικό σωματείο «Ένωση Περιστερωνοπηγιωτών», Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

Φλαούνες και άλλα Πασχαλινά εδέσματα, αναφορά 19ου αι.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Σταυροκούλλουρο

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Σταυροκούλλουρο

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Σταυροκούλλουρο