Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι

Πρόκειται για πίτες με τιτσιρίδες, τηγανητά, δηλαδή, κομμάτια χοιρινού λίπους.

«Τιτσιριδόπιττες» <br/> Πηγή: Στάλω Λαζάρου - Μαγειρεύω Κυπριακά 2014

Ονομασία - Συνταγή
Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος
Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Ονομασία - Συνταγή

Κυπριακή Ονομασία Εδέσματος

Ελληνική Ονομασία - Περιγραφή

Οι συγκεκριμένες πίτες γίνονταν με ζυμάρι από σιταρένιο αλεύρι και χοιρινό λίπος (Μαυροκορδάτος 2003, 397).

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Ονομάζονται επίσης τσιριγκόπιττες ή τσιριγκοπούλλες.

Υλικά Συνταγής

Εκδοχή Α΄:
τιτσιρίες
αλεύρι
νερό ή γάλα
μαγιά
αλάτι

Εκδοχή Β΄:
1 κιλό χοιρινό λίπος (κομμένο σε κύβους)
λίγο νερό 
αλάτι 
1 κιλό αλεύρι 
½ κιλό λίπος (μύλλα) από χοιρινό
νερό 

Εκδοχή Γ΄:
2 κιλά και 2 ¼ φλιτζάνια αλεύρι φαρίνα
2 φλιτζάνια μύλλαν του χοίρου
4 φλιτζάνια τιτσιρίες 
1 κουταλάκι κοφτό αλάτι
1 ½ κουταλάκι κοφτό κανέλα
7 φλιτζάνια νερό (όσο σηκώσει)

Εκτέλεση Συνταγής

Εκδοχή Α΄:
Οι τιτσιρίες γίνονται από μικρά ψιλοκομμένα κομματάκια χοιρινού λίπους.
Κόβουμε το λίπος σε μικρές λωρίδες και μετά σε πιο μικρά κομματάκια. Στη συνέχεια, τα βάζουμε σε μια κατσαρόλα με λίγο αλάτι και νερό μέχρις ότου βγει το νερό και τα κομματάκια (τιτσιρίες) ξεροψηθούν καλά.
Για να φτιάξουμε τιτσιρόπιτταν, ένας τρόπος είναι αφού πρώτα ετοιμάσουμε τη ζύμη να ρίξουμε μέσα τις τιτσιρίες και να τις ανακατέψουμε, έτσι ώστε αυτές να ενσωματωθούν στη ζύμη, την οποία πλάθοντάς την της δίνουμε το μέγεθος ενός μικρού ψωμιού ή σχήμα μακρόστενο και, στη συνέχεια, τη βάζουμε στον φούρνο και την ψήνουμε.
Ένας άλλος τρόπος είναι να ρίξουμε τις τιτσιρίες μέσα στο αλεύρι, προσθέτοντας λίγη μαγιά της μπύρας με νερό ή γάλα και να τα ζυμώσουμε όλα μαζί. 
Στη συνέχεια βάζουμε το μείγμα σε ταψί και ψήνουμε στους 200 βαθμούς για μία περίπου ώρα (Σοφοκλέους 2004, τ. Β΄, 164).

Εκδοχή Β΄:
Κόβουμε το λίπος σε μικρές λωρίδες και μετά σε πιο μικρά κομματάκια. Στη συνέχεια, τα βάζουμε σε μια κατσαρόλα με λίγο αλάτι και νερό μέχρις ότου βγει το νερό.
Στη συνέχεια, ανακατεύουμε σταδιακά  μέχρι να ψηθούν και οι τιτσιρίες και να γίνουν τραγανιστές.
Χωρίζουμε τις τιτσιρίες από το λίπος. 
Ζυμώνουμε το αλεύρι με το νερό και προσθέτουμε λίγο αλάτι. 
Ρίχνουμε μετά τη μίλλα και τις τιτσιρίες και ζυμώνουμε καλά.
Πλάθουμε πίττες σαν μικρά ψωμιά και τις ψήνουμε σε μέτριο φούρνο.
Σερβίρονται κομμένες σε κομμάτια και πασπαλισμένες με ζάχαρη (Προφ. μαρτυρία: Μαίρη Μάκη, Ασγάτα - Λεμεσός).

Εκδοχή Γ΄
Μια μέρα πριν να φτιάξουμε τις τιτσιριδόπιττες παίρνουμε 2 κιλά λαρδίν, χοιρινό λίπος δηλαδή, κομμένο σε μικρά κομμάτια και το βάζουμε σε κατσαρόλα με ένα φλιτζάνι νερό.
Το βάζουμε στη φωτιά και ανακατεύουμε που και που με ξύλινο κουτάλι και το αφήνουμε να τηγανιστεί. 
Βγάζουμε με κουτάλα βαθουλή σιγά-σιγά το λίπος (για να είναι άσπρο το λίπος δεν πρέπει να το βαρυψήσουμε) και το βάζουμε σε λεκάνη.
Σιγά–σιγά παίρνουμε σχεδόν όλο το λίπος. Συνεχίζουμε το τηγάνισμα μέχρι που τα υπολείμματα του λειωμένου χοιρινού λίπους, δηλαδή οι τιτσιρίες, να πάρουν σκούρο χρυσό χρώμα. Τις βγάζουμε σε τρυπητό να στραγγίσουν.
Την επομένη μέρα βάζουμε το αλεύρι σε λεκάνη και προσθέτουμε το αλάτι.
Ρίχνουμε φλιτζάνι-φλιτζάνι το νερό και ζυμώνουμε να γίνει ζύμη πολύ σφικτή.
Προσθέτουμε τη μύλλαν του χοίρου και συνεχίζουμε το ζύμωμα.
Ρίχνουμε τις τιτσιρίες και την κανέλα και ζυμώνουμε να αναμειχθούν καλά (το ζυμάρι θα γίνει μαλακό).
Παίρνουμε ένα κομμάτι ζυμάρι, το πλάθουμε ρολό (δεν έχει λεία επιφάνεια) μήκους 37 εκ. και πάχους σχεδόν διπλό από το σκουπόξυλο.
Βουτάμε τα χέρια μας σε νερό (έχετε κοντά σας μια λεκάνη με νερό) και συνεχίζουμε να πλάθουμε το ρολό στρίβοντάς το αρκετά.
Το γυρίζουμε σαν σαλιγκάρι, βρέχουμε ξανά τα χέρια μας και το πατάμε λίγο από πάνω.
Τελειωμένη η τιτσιριδόπιττα έχει διάμετρο 18 εκ.
Συνεχίζουμε με τον ίδιο τρόπο και κάνουμε τις υπόλοιπες.
Τις βάζουμε σε ταψί και τις ψήνουμε σε δυνατό προθερμασμένο φούρνο (170 βαθμούς) μέχρι να ροδοκοκκινίσουν (Προφ. μαρτυρία: Μαριάννα Φελλά και Μαρία Χριστόδουλου Φελλά, Κυπερούντα - Λεμεσός, στις Κούρρη και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

Μέθοδος Μαγειρέματος

ψήσιμο σε νερό και τηγάνισμα 
ψήσιμο στο φούρνο

Σχόλια Συνταγής

Σε παλαιότερες εποχές οι οικοκυρές έβαζαν τις τιτσιριδόπιττες σε μικρά κλαδάκια τερατσ̆ιάς και τις έψηναν στον παραδοσιακό φούρνο.

Τρώγονται με ζάχαρη (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003, 279).

Λειτουργικός & Συμβολικός Ρόλος

Διατροφική Αξία και Σημασία στη Διατροφή των Κυπρίων

Από τα ωραιότερα παρασκευάσματα της Κύπριας οικοκυράς. Τις κατανάλωναν ως γλυκό ή ως ψωμί με τα γιαχνιστά φαγητά. Συνηθίζονταν σε όλα τα χωριά της Κύπρου (Κυπρή - Πρωτοπαπά 2003).

Εορταστικές Περιστάσεις

Συνήθως έφτιαχναν τις τιτσιριδόπιττες την Τσικνοπέμπτη, για να μυρίσει το σπίτι.

Συμβολικές Χρήσεις

Χρήση από Ηλικιακές Ομάδες

Αστοί, Γυναίκες, Θεριστάδες, Ιερωμένοι, Μαθητές

Συμπληρωματικές Πληροφορίες & Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

** Για τις τιτσιρίες γενικά, βλ. λήμμα τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το στην κατηγορία Τρόφιμα. Για τη συνταγή των τιτσιρίων, βλ. λήμμα τιτσιρί(δ)ες,οι στην κατηγορία Παραδοσιακές Συνταγές.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Κούρρη Π. και Λαζάρου Σ. (επιμ.) (2007), Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα (αδημοσίευτα στοιχεία).

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.

Σοφοκλέους Γ. (2002-2006), Παράθυρο στην Κύπρο μας: λαογραφική–πολιτιστική ανθολογία, τ. Α΄-Γ΄, MAGS Press, Λάρνακα.

Προφ. μαρτυρία: 

Μαίρη Μάκη, Ασγάτα - Λεμεσός. Καταγραφή: Ελένη Χρίστου. Ασγάτα - Λεμεσός, Φλεβάρης 2012. 


Πηγή φωτογραφίας: 

«Τιτσιριδόπιττες» (Στάλω Λαζάρου - Μαγειρεύω Κυπριακά 2014)

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου, Δήμητρα Δημητρίου, Ελένη Χρίστου, Σάββας Πολυβίου, Αργυρώ Ξενοφώντος

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Συνταγές

Ελιόπιττες ή ελιωτές
Συχνά οι ελιόπιττες έχουν τη μορφή μικρής στρογγυλής πίτας και περιέχουν ολόκληρες ελιές. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι ζυμωμένες με κομμάτια ελιών, κρεμμύδι και κόλιανδρο/δυόσμο, ή να είναι τυλιχτές πίτες με γέμιση από τα πιο πάνω συστατικά.

καττιμέριν,το
"Πιάνω το φύλλο 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι φέρνω το στην άλλη πλευρά, έτσι ώστε να γίνει μια τετράγωνη πιττούλα. Βάλλω το τηγάνι πάνω στο γκάζι με λίγο φυστικέλαιο. Όταν βράσει, ρίχνω το μέσα μια 'πού τη μια πλευρά τζ̆αι μια 'πού την άλλη τζ̆αι, όταν δω ότι εψήθηκεν, βκάλλω το 'πού το τηγάνι. Στο τέλος, μελώννω το..." (Προφ. μαρτυρία: Πέπα Φρίξου, 61 ετών, Πάχνα - Λεμεσός).

κολοκωτές μαραθεύτικες,οι
Ιδιαίτερη παραλλαγή ενός γνωστού και αγαπημένου κυπριακού εδέσματος με κολοκύθι. Στη Μαραθάσα, οι κολοκωτές ήταν συνήθως αλμυρές.

Κουμνιαστά ή παστά
Η ονομασία "κουμνιαστά" προέρχεται από το πήλινο αγγείο στο οποίο αποθηκεύονταν τα συντηρημένα σε λίπος κομμάτια κρέατος. Πρόκειται για την "κούμνα" ή το "κουμνί", είδος μικρού πιθαριού.

Λαόπιττες
"Στα πιο παλιά χρόνια ετρατάραν τους φιλοξενούμενους τους. Τις φτιάχναμε όταν είχαμε περίσσεμα που τη μίλλα του χοίρου, ειδικά τα Χριστούγεννα που εβρέθετουν ούλο το σόι." (Μαρίνα Κάττου, Βουνί Λεμεσού)

Λυτρατζιένες με μίλλα από το βακλί του αρνιού
Συνταγή από το Ριζοκάρπασο.

Μηλόπιττα
Γλυκιά πίτα με γέμιση από μήλα, κανέλα, ζάχαρη και ροδόσταγμα.

μυλλόπιττες,οι

Πίττα αγγλικού στιλ με αφέλια και πουρέ
Η αγγλική κουζίνα συναντά την παραδοσιακή κυπριακή σε μια σύγχρονη, διεθνή συνταγή προσαρμοσμένη στις γνωστές ντόπιες γεύσεις. Τα αφέλια μετατρέπονται σε γέμιση για την πίτα, και το πιάτο συνοδεύει πουρές.

Πίττες ρυζιαστές
Η γέμιση από ρύζι περιέχει επίσης τηγανισμένο κρεμμύδι, μάραθο και ζάχαρη. Οι ρυζιαστές πίτες τηγανίζονται και σερβίρονται ζεστές, με λίγο μέλι από πάνω.

τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι
Πρόκειται για πίτες με τιτσιρίδες, τηγανητά, δηλαδή, κομμάτια χοιρινού λίπους.

τιτσιρί(δ)ες,οι
"Κόβουμε το λίπος του χοίρου σε μικρά κομμάτια. Τα τηγανίζουμε μέχρι να σουρώσουν καλά" (Προφ. μαρτυρία: Παναγιώτα Μικκελή, 41 ετών, Κυπερουντα - Λεμεσός, στις Κουρρή και Λαζάρου 2007, αδημοσίευτα στοιχεία).

τιτσιρί(δ)ες πιλάφι,οι
Με την προσθήκη των λιπαρών τιτσιρίδων, το κοινό πουρκούρι (πιλάφι πουργούρι) αποκτά ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.

Τιτσιρί(δ)ες σουβλάκια
"Τηγανίζουμε τις τιτσιρίδες και μετά βάζουμε μαϊντανό και λεμόνι. Τις βάζουμε πάνω στα ξυλάκια και τις τρώμε σαν σουβλάκι. (Ιφιγένεια Ελευθερίου, Κυπερούντα)

Τρυπητές
Παλιότερα χρησιμοποιούσαν για τη συνταγή αυτή προζύμι και έψηναν τις τρυπητές στη γάστρα, μια λεπτή πέτρα την οποία τοποθετούσαν πάνω στη φωτιά με τα ξύλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Κάθηκα της επαρχίας Πάφου.

Φλαουνόπιττα
Η συνταγή, που εμφανίστηκε στα νεότερα χρόνια, περιλαμβάνει αρκετά από τα συστατικά των φλαούνων, γνωστών κυπριακών αρτοσκευασμάτων του Πάσχα. Έτσι, το εναλλακτικό αυτό είδος κέικ θυμίζει γευστικά τις φλαούνες, εξού και το όνομά του, αλλά παρασκευάζεται ολόχρονα, πολύ πιο εύκολα και σε αρκετά πιο λίγο χρόνο.

Φυλλωτά με σιρόπι
Τα φυλλωτά έχουν το σχήμα φακέλου και φτιάχνονται από φύλλο ζύμης, που αλείφεται με λάδι και πασπαλίζεται με ζάχαρη και κανέλα. Η συνταγή προέρχεται από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Κούρρη Π. και Λαζάρου Σ. (επιμ.) (2007), Παραδοσιακές συνταγές του χωριού Κυπερούντα (αδημοσίευτα στοιχεία).

Κυπρή Θ. - Πρωτοπαπά Κ. Α. (2003), Παραδοσιακά ζυμώματα της Κύπρου. Η χρήση και η σημασία τους στην εθιμική ζωή, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧVIII, Λευκωσία.

Μαυροκορδάτος Γ. Ι. (2003), Δίκωμο: Το χθες και το σήμερα, Λευκωσία.

Σοφοκλέους Γ. (2002-2006), Παράθυρο στην Κύπρο μας: λαογραφική–πολιτιστική ανθολογία, τ. Α΄-Γ΄, MAGS Press, Λάρνακα.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αβκόν,το
Το χογλαστόν αβγό το έβραζαν για μικρό χρονικό διάστημα και το ονόμαζαν μελάτον ή βουττητόν, επειδή ο κρόκος δεν έπηζε. Αντίθετα, αν το έβραζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα, το ονόμαζαν πηκτό ή σφικτό. Με τον όρο τηανητόν αβγό εννοούσαν τα αβγά μάτια, που τα τηγάνιζαν σε ελαιόλαδο ή σε μύλλαν χοίρου.

καφουρόπιττα,η
Πίτα τηγανισμένη με καφούριν, δηλαδή κρούστα γάλακτος.

λαρτίν,το
Το λαρδί.

μύλλα,η
Το λίπος ζώου, κυρίως χοίρου.

τιτσιρία,η - τσιρίντζ̆ιν,το
Υπόλειμμα του λειωμένου χοιρινού λίπους.

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
τιτσιρ(ιδ)όπιττες,οι