Αναζήτηση Τεκμηρίων

Τίτλος
Φούρνος του μάντζιπα

Ο φούρνος του μάντζιπα ήταν συνήθως κτισμένος εξωτερικά, πίσω από το μεγάλο στεγασμένο χώρο μέσα στον οποίο γινόταν το ζύμωμα, αλλά είχε το στόμιο του ν' ανοίγει μέσα στο χώρο αυτό.

Περιγραφή Χώρου
Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Περιγραφή Χώρου

Περιγραφή Χώρου Παρασκευής και Διάθεσης

Ο φούρνος του μάντζιπα ήταν συνήθως κτισμένος εξωτερικά, πίσω από
το μεγάλο στεγασμένο χώρο μέσα στον οποίο γινόταν το ζύμωμα, αλλά είχε το στόμιο του ν' ανοίγει μέσα στο χώρο αυτό. Έτσι με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες ο ψωμάς μπορούσε να εργαστεί και να ψήνει το ψωμί του. Πολλές φορές ο φούρνος ήταν καλυμμένος από στεγάδι (στέγαστρο) για να μην το δέρνει απευθείας η βροχή όταν θα πυρωνόταν και να κάνει ρωγμές. Για την κατασκευή του εργοδοτείτο μάστρος διότι οι ιδιορρυθμίες στη διαρρύθμιση του με το στόμιο μέσα σε εσωτερικό χώρο και τον όγκο του στην υπαίθρια αυλή χρειάζονταν μεγάλη τέχνη. Το στόμιο έπρεπε να κτιστεί με τρόπο που να αποτελεί μέρος της δομής τοίχου με τον οποίο έκλεινε η μια μεριά του εσωτερικού χώρου του μαvτξιπκιoύ (του αρτοποιείου). Μόνο κτίστης
μπορούσε να κάνει μια τέτοια δουλειά. Οι διαστάσεις του φούρνου ήταν μεγαλύτερες από τους φούρνους που κτίζονταν μέσα στις αυλές των χωρικών, διότι και η ποσότητα των ψωμιών που θα φουρνίζονταν για κάθε φουρνιά ήταν μεγαλύτερη. Όπως και για τους φούρνους των παραδοσιακών σπιτιών της υπαίθρου, το κτίσιμο του φούρνου των μαντζιπκιών άρχιζε με την κατασκευή της τραπεζιάς. Κτιζόταν τοίχος ύψους περίπου 80 εκ. που περιέφραζε ένα τετράγωνο χώρο, ο οποίος γεμιζόταν με χώμα, στη βάση, κόπρι αιγοπροβάτων μέχρι τα 60-65 εκ. του ύψους του τοίχου και από πάνω στρώμα άμμoυ ή κόπρι
πάχους 10-15 εκατοστών. Το κόπρι και η άμμος αποστολή είχαν να συγκρατούν την απαραίτητη για το φούρνο θερμότητα. Πάνω από την άμμο τοποθετούνταν οι πλάκες της τραπεζιάς από μαλακή ασπρόπετρα που θα έπαιζαν το ρόλο δαπέδου μέσα στο φούρνο. Ο κτίστης κάρφωνε ένα καρφί στο κέντρο του κύκλου που θα κάλυπτε ο φούρνος και με ένα κομμάτι σπάγκο καθοδηγείτο για να κτίσει κυκλικά και θολωτά το φούρνο με πυρότουβλα ή πλίνθους ή ακόμα μικρές πέτρες, χαλίκια και ασεροπηλόν (πλινθοπηλό). Ο τεχνίτης έκτιζε αφήνοντας ένα κομμάτι άκτιστο για το στόμιο για το οποίο φρόντιζε να διαμορφώνεται τoξωτό άνοιγμα με διάμετρο 50 εκ. περίπου. Ο θόλος του φούρνου κτιζόταν με αλλεπάλληλες στρώσεις, που ακολουθούσαν την περιφέρεια και το γέρμα προς τα μέσα, όπως υποδείκνυε το μήκος του σπάγκου μέχρι την κορυφή που διαμορφωνόταν με σφήνιασμα μιας μεγάλης πέτρας ή εγκάρσιο τούβλο.
Πριν την κορυφή, αφηνόταν μικρή οπή που έπαιζε το ρόλο του ματιού για καλύτερη αναπνοή του φούρνου κατά το πύρωμα. Γύρω και πάνω από το στόμιο του φούρνου διαρρυθμιζόταν το τοξωτό φρυν ή φρύδι, το οποίο έφερε οπή στην πάνω του μεριά. Η οπή αυτή απορροφούσε τον καπνό και το μετέφερε προς τα έξω, μέσω λούρουππα (καπνοδόχου) που διαπερνούσε λοξά ένα από τους εξωτερικούς τοίχους. Η τραπεζιά προεξείχε μπροστά από το στόμιο για να δημιουργείται απαραίτητη για το φούρνισμα και ξεφούρνισμα πεζούλα. Η πεζούλα είχε θήκη μέσα στην οποία συγκεντρώνονταν οι στάχτες κατά το καθάρισμα του φούρνου με το βρεγμένο σύρτην ή άλλως κονταρ6ξυλον (κοντάρι πάνω στο οποίο καρφωνόταν μεγάλο κομμάτι ρούχου) μετά το πύρωμα του φούρνου και πριν το φούρνισμα.

Κυπριακή Ονομασία

Ελληνική Ονομασία

Ετυμολογία - Γλωσσικές Παρατηρήσεις

Μάντζιπας = από τη βυζαντινή λέξη μάγκιψ <λατ.manceps= ψωμάς , φούρναρης (Γιαγκουλλής ΚΓ, 2009)

Συμπληρωματικές Πληροφορίες - Βιβλιογραφία

Χρονολογία

Συμπληρωματικά Στοιχεία

Βιβλιογραφία

Ιωνάς Ι (2001), Παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Κέντρο επιστημονικών ερευνών ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Ερευνητής / Καταχωρητής

Στάλω Λαζάρου

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Περισσότερα

Σχετικό Περιεχόμενο - Σκεύη - εργαλεία

Εργαλεία παραδοσιακού φούρνου

Εργαλεία φούρνου μάντζιπα
Το φουρνόφκιoν: μακρύ κοντάρι με στρογγυλή μεταλλική πλάκα στη μια του άκρη για φούρνισμα και ξεφούρνισμα των ψωμιών.

Φουρνόφκιαρο, το

Σχετικό Περιεχόμενο - Σχετική Βιβλιογραφία

Ιωνάς Ι. (2001), Τα παραδοσιακά επαγγέλματα της Κύπρου, Δημοσιεύματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, ΧΧΧVΙΙ, Λευκωσία.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τεχνικές παρασκευής τροφίμων

Παραδοσιακά ζυμώματα- διαδικασία παρασκευής (μελέτη)
Στην επισυναπτόμενη μελέτη περιγράφεται η διαδικασία παρασκευής των παραδοσιακών κυπριακών ζυμωμάτων.

Σχετικό Περιεχόμενο - Τρόφιμα

αλεύριν,το
Το αλεύρι αποτελεί διαχρονικά τη βασική πρώτη ύλη για την παρασκευή των διαφόρων ζυμωμάτων, με κυριότερο το ψωμί.

Σχετικό Περιεχόμενο - Χώροι Παραγωγής - Διάθεσης

Ο Φούρνος στην αγροτική κοινωνία (μελέτη)
Επισυνάπτεται μελέτη της Χατζησάββα Ειρήνη (2007),'Ο φούρνος στην αγροτική κοινωνία της Κύπρου', στο Φούρνοι και παραδοσιακά ζυμώματα στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο (Πρόγραμμα 'Θράκη- Αιγαίο - Κύπρος', Θήρα 2007), 235-258. Τυπολογική προσεγγίση των φούρνων στις διάφορες επαρχίες της Κύπρου

Φούρνοι σε πανηγύρια
Φούρνοι για οφτό και ψωμί. Ειδική χρήση στο πανηγύρι Αγίου Αναστασίου

Φούρνος παραδοσιακός
"Αν δεν φουμίσεις τον φούρνο σου,για εννά σου κρούσει τα ψουμιά, για εννά σου τ' αφήκει ωμά." Σοφοκλέους (2004, σελ 73)

Φούρνος παραδοσιακός, ο "πουκατινός"
"Αν δεν φουμίσεις τον φούρνο σου,για εννά σου κρούσει τα ψουμιά, για εννά σου τ' αφήκει ωμά."Σοφοκλέους (2004, σελ 73)

Τρόφιμα

Παραδοσιακές Συνταγές

Σιτηρέσιο - Γεύματα

Χώροι Παραγωγής και Διάθεσης

Τεχνικές Παραγωγής

Παραδοσιακά Σκεύη και Εργαλεία

Βιβλιογραφία

Περιήγηση σε Μουσεία Τροφίμων, Λαϊκής Τέχνης & Αγροτικής Ζωής

Διαφημίσεις Τροφίμων

Εκπαιδευτικές Εφαρμογές

Ιστορία Κυπριακών Βιομηχανιών Τροφίμων

Τίτλος
Φούρνος του μάντζιπα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος Φούρνος του μάντζιπα

Φωτογραφίες

Συνημμένα

Τίτλος
Φούρνος του μάντζιπα